Zespół suchego oka, czyli kiedy nie starcza łez

Zespół suchego oka to częsta przypadłość – według badań epidemiologicznych cierpi na nią kilkanaście (10-18) proc. osób dorosłych. Paradoksalnie objawem suchego oka mogą być nie tylko pieczenie i uczucie piasku pod powiekami, ale również łzy cieknące niemal ciurkiem – bo właśnie w ten sposób oczy bronią się przed nadmiernym wysuszeniem, zaczerwieniem oka lub nawet zaburzeniemi widzenia.

Zbyt małe nawilżenie powierzchni oka może być spowodowane nieprawidłowym składem łez albo nadmiernym parowaniem. A to następuje na przykład wtedy, gdy długo pracujemy przy komputerze, wpatrujemy się w ekran smarfona czy tableta. Siedząc ze wzrokiem utkwionym w monitor czy ekran, mrugamy rzadziej niż zwykle. Podczas gdy normalnie robimy to około 20 razy na minutę, to kiedy koncentrujemy wzrok na bliskie odległości, częstotliwość mrugania zmniejsza się dwu-, trzykrotnie. Nie zamykając wystarczająco często oczu, nie rozprowadzamy filmu łzowego po powierzchni oka, a więc nie nawilżamy gałki ocznej.

Wysuszaniu powierzchni oka sprzyja również to, co na co dzień towarzyszy pracy w biurze – klimatyzacja lub silna wentylacja, czy pracy zdalnej w domu – centralne ogrzewanie i suche powietrze.

Jak chronić wzrok

Co robić, by zminimalizować dolegliwości związane z pracą przy komputerze?

Przede wszystkim warto zadbać o higienę wzroku. Oko podobnie jak całe nasze ciało wymaga ćwiczeń. Dlatego pracując przy komputerze, warto co godzinę – półtorej zrobić sobie przerwę, podejść do okna, popatrzyć w dal, następnie na jakiś przedmiot blisko położony. To prosty sposób na gimnastykę oka – rozluźnienie i napięcie mięśni rzęskowych oka odpowiadających za dostosowanie kształtu rogówki oka do patrzenia na różne odległości.

Oko jest częścią naszego organizmu. Dlatego dbając o oczy, nie wolno zapomnieć o zdrowym stylu życia. Zbyt mało snu, niezdrowa dieta i nieustanny stres są niekorzystne dla ciała i umysłu, a więc także dla narządu wzroku. Dlatego nie warto zarywać nocy czy żałować czasu na sen. Brak snu jest przyczyną wielu schorzeń – m.in. sprzyja powstaniu chorób krążenia, cukrzycy typu II czy nawet nowotworów.

Na ilość i jakość filmu łzowego wpływa m.in. nasza dieta. Powinna być zdrowa i zbilansowana. Najważniejszym składnikiem pokarmowym są kwasy tłuszczowe omega 3, których źródłem w pożywieniu są ryby morskie, takie jak śledź, makrela, łosoś czy halibut, a także olej lniany. Ważne są też kwasy tłuszczowe omega 6 (zawarte w olejach z krokoszu, soi i słoneczników). Nie wolno zapominać o wypijaniu odpowiedniej ilości płynów, najlepiej wody czy niesłodzonej herbaty - około 2 litrów dziennie, więcej przy intensywnym uprawianiu sportu lub w upały.

Stresu nie sposób uniknąć, jeśli jest długotrwały, staje się groźny dla naszego zdrowia, warto więc poznać sposoby na odstresowanie. Mogą to być: joga, uprawianie sportu, ćwiczenia oddechowe czy nawet zwykły spacer, który nie tylko uspokoi nerwy, ale też pomoże zrelaksować wzrok.

Przyjazne oczom miejsce pracy

Warto też zadbać o swoje miejsce pracy. Ponieważ suche powietrze podrażnia oczy, dobrze jest wietrzyć pomieszczenia – najlepiej co godzinę lub co najmniej trzy razy dziennie – by wpuścić do wnętrza tlen i świeże powietrze. Przebywanie bezpośrednio pod klimatyzatorem lub wentylatorem szkodzi oczom, należy więc unikać nawiewów powietrza i przeciągów. Jeśli w biurze, klimatyzacja pracuje non stop, można porozmawiać ze współpracownikami, pytając, czy latem klimatyzacja musi być cały czas włączona.

Monitor komputera nie powinien stać równolegle do okna, ponieważ niekorzystne refleksy i migotania światła mogą nadmiernie obciążać oczy. Lepiej ustawić monitor pod właściwym kątem. Odległość między oczami a monitorem powinna wynosić od 50 do 80 cm. Dzięki temu wzrok może obejmować tekst, zdjęcia i grafikę bez zbytniego wysiłku. W miarę możliwości trzeba korzystać z monitora bezrefleksyjnego. Monitor należy ustawić na najwyższą rozdzielczość, a szybkość odświeżania na 70 Hz. Nie zaszkodzi czyszczenie ekranu i klawiatury odpowiednią ściereczką - zanieczyszczenia z zakurzonej klawiatury łatwo przenieść dłońmi do oczu.

I najważniejsze: zawsze warto mieć pod ręką krople nawilżające. „Sztuczne łzy”, które zawierają najczęściej kwas hialuronowy o działaniu nawilżającym, ukoją pieczenie, uzupełniają ubytki filmu łzowego i trwale nawilżają pozbawioną ochrony powierzchnię oka. Należy stosować krople bez konserwantów - koniecznie zgodnie z zaleceniami. Po otwarciu nie wolno przyjmować kropli dłużej niż podany na opakowaniu okres ani też stosować preparatów po okresie przydatności do użytku!

Chociaż zespół suchego oka przeważnie jest spowodowany pracą przed monitorem w suchych, klimatyzowanych pomieszczeniach, to jego przyczyną mogą być zmiany hormonalne – np. u kobiet po menopauzie czy też choroby (m.in. autoimmunologiczne). Niewłaściwe nawilżenie oka może być też spowodowane przyjmowaniem leków (m.in. przeciwhistaminowych, przeciwmigrenowych, przeciwdepresyjnych, obniżających ciśnienie krwi czy tabletek antykoncepcyjnych).

Zespołu suchego nie wolno lekceważyć - może powodować częstsze występowanie zapaleń spojówek czy rogówki i uszkodzenia nabłonka pokrywającego rogówkę. I zawsze trzeba ze swoją dolegliwością udać się do okulisty. Lekarz ustali przyczynę choroby i wybierze właściwe leczenie.