Często latem wydaje nam się, że na naszym ciele pojawiły się nowe pieprzyki i inne znamiona barwnikowe. Być może jest to tylko nasze wrażenie, ponieważ nakładając krem przeciwsłoneczny siłą rzeczy zwracamy większą uwagę na stan naszej skóry. Ale wielce prawdopodobne, że pod wpływem szkodliwego promieniowania UV na naszym ciele pojawiły się nowe piegi, pieprzyki czy inne znamiona. Warto je dokładnie obejrzeć i – w razie jakichkolwiek wątpliwości – skonsultować ze specjalistą (zalecana jest konsultacja raz w roku). Trzeba też sprawdzić, czy zmiany skórne, które mieliśmy wcześniej, nie zmieniły swojej barwy czy kształtu.
Dlaczego coraz częściej chorujemy na czerniaka?
Zachorowalność na czerniaka w ciągu ostatnich 30 lat wzrosła aż o 300 procent (każdego roku z powodu tego nowotworu umiera około 800 osób w Polsce). Prognozy mówią o tym, że do 2040 roku śmiertelność z powodu czerniaka zwiększy się o 68 procent. Chorują także ludzie młodzi, w pełni sił. Specjaliści nie mają wątpliwości, że jest to spowodowane głównie przez to, że mnóstwo osób nie zabezpiecza skóry przed słońcem. Często ignorują intensywność promieniowania, twierdząc, że „dzień wcale nie jest na tyle słoneczny, żeby trzeba było się posmarować kremem”. To duże ryzyko, ponieważ promienie UV mogą być szkodliwe nawet w pochmurne dni.
Kto powinien szczególnie chronić się przed słońcem?
Z ochrony przeciwsłonecznej nie powinny rezygnować osoby o ciemnej karnacji, które niestety często to robią twierdząc, że ich skóra jest przyzwyczajona do opalania. Specjaliści ostrzegają, że to mit – na szkodliwe promieniowanie narażeni są wszyscy, niezależnie od stopnia jasności karnacji. Inny popełniany błąd, to używanie środków przeciwsłonecznych ze zbyt niskim filtrem. Wreszcie – bagatelizujemy zmiany skórne, które mamy na ciele. Wydaje nam się, że skoro pieprzyki są na niej od kilkudziesięciu lat, to taka nasza natura. Do lekarzy zgłaszamy się zbyt późno, nierzadko wtedy, gdy zmiana rozwinie się w nowotwór. W związku z tym twórcy kampanii społecznej „Nie przekonuj się #NaWłasnejSkórze" chcą zwrócić uwagę na to, że czerniak nie zawsze jest czarny, nie zawsze szybko rośnie, a zmian można nie zauważyć gołym okiem. W związku z tym zmiany powinny być obejrzane przez lekarza specjalistę, który użyje do tego specjalnego sprzętu.
Czym różni się pieprzyk od czerniaka?
Na wczesnym etapie czerniak może wyglądać identycznie jak zwykły pieprzyk. Należy zwrócić szczególną uwagę na znamiona, które nie są symetryczne, mają nieregularne, poszarpane krawędzie i nietypowy kolor. Powinny nas zaniepokoić znamiona przekraczające 6 mm, które nagle urosły lub zmieniły swój kolor. Aby to ocenić, konieczna jest samoobserwacja i samobadanie. Czasem to nie wystarczy. Objawy czerniaka mogą być jednak zupełnie nieuchwytne gołym okiem, dlatego tak ważne jest oglądanie znamion przy użyciu dermatoskopu. To urządzenie stosowane przez dermatologów. Wygląda jak lupka, a w istocie jest szkłem powiększającym z wbudowanym źródłem światła. Dzięki niemu możliwe jest powiększenie obrazu nawet o 10 czy 20 razy.
Wszystkie znamiona na naszym ciele powinny być badane dermatoskopem co najmniej raz w roku. Osoby, które mają większe ryzyko zachorowania na nowotwór skóry, powinny poddawać się badaniom dermatoskopowym częściej, zgodnie z rekomendacją lekarza – czasami nawet co kilka miesięcy.
Które znamiona mogą oznaczać czerniaka?
Czerniaki w większości pojawiają się jako nowe znamiona, zwykle odmienne od pozostałych, często charakteryzujące się szybszym wzrostem. Szczególnie niebezpieczne są zmiany o nierównych, poszarpanych brzegach. Również te, w których granica pomiędzy znamieniem a zdrową skórą jest zatarta albo rozmyta. Niepokojący jest także efekt "rozlewania się" barwnika na otaczającą go skórę. Typowe znamiona są zwykle ostro odgraniczone od podłoża, mają równe brzegi i przyjmują zazwyczaj owalny lub okrągły kształt. Każde znamię, które ma nierówne, postrzępione granice, powinno zostać zweryfikowane w badaniu dermatoskopowym. Niepokojącym sygnałem jest też występowanie w znamieniu więcej niż jednego koloru, nierówne rozłożenie barwnika, występowanie skupisk ciemniejszego koloru oraz obszaru odbarwienia. Typowe znamiona charakteryzują się jednolitością barwy, zwykle są jednokolorowe, typowo w kolorze brązowym.
Jak chronić skórę przed promieniowaniem UV?
Kluczowym elementem ochrony skóry są kremy z filtrem SPF. Zaleca się ich stosowanie przez cały rok, a idealnym wyborem są te z oznaczeniem SPF 30 lub wyższym. Dla dzieci zalecane są kremy z filtrem minimum SPF 50. Krem powinien być nałożony na skórę około 30 minut przed wyjściem na zewnątrz i należy go ponownie aplikować na skórę co 2-3 godziny. Aby zapewnić skuteczną ochronę, konieczne jest użycie co najmniej 2 mg kremu na centymetr kwadratowy skóry, co jest równoznaczne z nałożeniem ilości odpowiadającej jednej łyżeczce do herbaty na skórę twarzy.
Czytaj też:
Nowotwory skóry: NFZ zachęca do bezpłatnych badań w ramach programu profilaktycznegoCzytaj też:
Tatuaż a słońce. Jak zabezpieczyć go przed szkodliwym promieniowaniem UV?