Ostatnie stadium raka prostaty – objawy. Sposoby leczenie i rokowania

Prostata to gruczoł produkujący wydzielinę, która miesza się z ejakulatem i umożliwia ruch plemników. Znajduje się on pod pęcherzem moczowym i otacza cewkę moczową. Choroby prostaty są jednymi z najczęściej występujących u mężczyzn schorzeń. Do tego grona zaliczamy też niestety nowotwory. Mimo wysokiego wskaźnika występowania i śmiertelności, szanse na jego wyleczenie są duże, jednak zasada niezmiennie pozostaje taka sama – im wcześniej zostanie wykryty nowotwór, tym lepsze rokowanie. Dlatego tak ważne są badania profilaktyczne. Nikt jednak mężczyzny siłą na nie nie zaciągnie. Kluczowa jest więc edukacja, choćby w zakresie objawów, jakie daje ten rodzaj raka.

Rak prostaty – czym jest prostata?

Prostata to gruczoł krokowy, który występuje tylko u mężczyzn. Znajduje się on pod pęcherzem moczowym i otacza cewkę moczową. Gruczoł krokowy kształtem przypomina orzech włoski, dlatego często się go do niego porównuje. Odgrywa ważną rolę w organizmie, ponieważ produkuje płyn, który wchodzi w skład spermy, sprawiając, że staje się ona płynna, a plemniki mają większe szanse na dotarcie do komórki jajowej. Płyn produkowany przez prostatę odpowiada również za odżywianie plemników, zwiększając ich szanse na zapłodnienie.

Po 50. roku życia na skutek zmian hormonalnych i stopniowego zmniejszania się poziomu testosteronu w organizmie następuje stopniowy rozrost prostaty. Jest on częściowo uwarunkowany fizjologiczne i nie musi oznaczać procesu chorobowego. Nadmierny przerost prostaty może jednak doprowadzić również do rozwoju raka prostaty.

Czym jest rak prostaty?

Nowotwór gruczołu krokowego, bo tak brzmi pełna nazwa raka prostaty, to choroba, która powoduje powstanie guza w obrębie prostaty. Początkowo nie daje ona żadnych objawów, a guz jest niewyczuwalny. Choroba rozwija się powoli, a czynniki, które ją wywołują, wciąż nie są w pełni poznane. Przyczyną raka prostaty może być mutacja genów BRCA2.

Choroba nowotworowa najczęściej dotyczy mężczyzn, którzy mają ukończone 65 lat. Nowotwór gruczołu krokowego występuje w wieku podeszłym. Aby w porę wykryć raka prostaty, należy regularnie się badać. Wczesne wykrycie znacznie zwiększa szanse pacjenta, a nowotwór gruczołu krokowego może być w pełni wyleczalny.

Rak prostaty – statystyki

Jak wynika ze statystyk, rak prostaty to druga przyczyna zgonów na świecie. Większość przypadków raka prostaty złośliwego występuje po 60. roku życia. W Polsce co roku choruje około 16 tysięcy ludzi, z czego 5 tysięcy umiera. Wysoka umieralność wynika z późnego wykrycia choroby i niechęci mężczyzn do wykonywania regularnych badań profilaktycznych.

Jak długo rozwija się rak prostaty?

Nowotwór gruczołu krokowego rozwija się bardzo długo, nawet kilka lat. Na początku namnażają się komórki raka prostaty, co może zająć nawet 5 lat. Po kilku kolejnych latach tworzy się guz. Formowanie raka prostaty może zająć więc nawet 10 lat.

Rak prostaty – czynniki ryzyka

Choroba nowotworowa najczęściej jest skutkiem mutacji genów. Istnieje również szereg czynników, które zwiększają ryzyko zapadalności na raka prostaty. Zaliczają się do nich m.in.:

• dieta bogata w białko
• dieta bogata w produkty mleczne
  
• dieta bogata w czerwone mięso
• alkohol
• palenie papierosów
• otyłość

Czy powiększona prostata to rak?

Powiększona prostata najczęściej wywołuje niepokój. Rozrost prostaty nie musi jednak oznaczać nowotworu. Może to być gruczolak stercza, łagodny przerost prostaty, który dotyczy wielu mężczyzn około 50. roku życia. W takiej sytuacji w obrębie gruczołu krokowego namnażają się prawidłowe komórki, które nie mają cech nowotworowych.

Przerost prostaty może być efektem zmian hormonalnych, ale może również wynikać z niezdrowego stylu życia, nadużywania alkoholu czy palenia papierosów. Objawem przerostu prostaty często są trudności z oddawaniem moczu. Jeśli dolegliwości się nasilają, a oddawaniu moczu towarzyszy ból, należy wybrać się do urologa.

Rak prostaty rozwija się bardzo powoli

Co to dokładnie oznacza? Od momentu wystąpienia pierwszych zmian nowotworowych do ukształtowania się guza o objętości 1 ml mija ok. 10 lat. Problem w tym, że początkowo choroba nie daje żadnych objawów, a z biegiem czasu można np. przypominać łagodny rozrost prostaty, co jest zjawiskiem naturalnym. Będzie to np. trudność w oddawaniu moczu. Czasami może pojawić się krwiomocz oraz krew w nasieniu.

Jak mówi Łukasz Curyło, urolog z krakowskiej SCM clinic, długo nierozpoznany rak prostaty powoduje ryzyko naciekania na tkanki otaczające gruczoł krokowy i pojawienie się przerzutów do innych narządów, czego objawy są znacznie mocniejsze. – Mogą być nimi np. bóle kostne, bóle w podbrzuszu oraz w okolicy krocza, nietrzymanie moczu, zaburzenia wzwodu. Dlatego im wcześniej nowotwór prostaty zostanie rozpoznany, tym większe są szanse na jego całkowite wyleczenie – podkreśla specjalista.

Objawy przerzutów raka prostaty

Leczenie raka gruczołu krokowego jest uzależnione od stopnia zaawansowania choroby. Rak gruczołu krokowego rozwija się powoli i długo nie daje objawów, dlatego jest to choroba tak podstępna. Guz rośnie około 10 lat, po tym czasie mogą pojawić się przerzuty raka prostaty.

Objawy przerzutów to najczęściej bóle kości, silne bóle stawów czy kręgosłupa. Oprócz tego często dochodzi do wzmożonej łamliwości kości, a także do powiększenia węzłów chłonnych.

Najczęstsze objawy raka prostaty

Do najczęstszych objawów raka prostaty zaliczają się:

• zwiększone parcie na mocz
• ból podczas oddawania moczu
• częste oddawanie moczu w nocy
• trudności z oddawaniem moczu
• bóle w okolicy miednicy
• zaburzenia erekcji
  

Rak prostaty – diagnostyka

Aby uchronić się przed rakiem prostaty, kluczowe jest regularne wykonywanie badań profilaktycznych. U mężczyzn, u których nowotwór prostaty występował w rodzinie, badania należy rozpocząć od 40. roku życia. U innych – około 50. roku życia.

Badania polegają na regularnych wizytach u urologa, który zbada prostatę i sprawdzi, czy nadmiernie się nie rozrasta. W przypadku jakichkolwiek podejrzeń zaleca się wykonanie ultrasonografii przezbusznej TAUS oraz ultrasonografii przezodbytniczej TRUS.

Zaleca się także sprawdzenie, jakie jest stężenie PSA we krwi. Jest to marker nowotworowy, który może wskazywać na rozwój raka prostaty. Jego poziom jednak wzrasta również przy łagodnym przeroście prostaty, dlatego badanie nie może być traktowane jako jedyny wskaźnik toczącej się w obrębie organizmu choroby nowotworowej.

Profilaktyka przede wszystkim – jak uchronić się przed rakiem prostaty?

W ramach profilaktyki raka stercza zalecane jest, aby każdy mężczyzna wykonywał coroczne badania kontrolne od 45. roku życia. Natomiast wcześniej należy udać się na wizytę do urologa zawsze, gdy pojawiają się problemy z oddawaniem moczu. Standardowo też wskazaniem do częstszych badań jest występowanie tego typu nowotworu w rodzinie.

Ogromne znaczenie ma wiek mężczyzny. Ryzyko wystąpienia nowotworu gruczołu krokowego pojawia się u mężczyzn zwykle dopiero po 40 roku życia, a średni wiek zachorowania przekracza 70 lat. Im starszy mężczyzna, tym ryzyko zachorowania wzrasta. To dlatego ta granica przyjmowana jest za moment, kiedy należy zacząć regularnie badać swoją prostatę. Poza tym schorzenie to u ok. 9 proc. chorych jest dziedziczne. Uważa się, że jeżeli u trzech najbliższych krewnych lub u dwóch w wieku poniżej 55 lat wystąpił rak gruczołu krokowego, to mamy w tej rodzinie wyraźną predyspozycję do występowania tej choroby. U osób obciążonych genetycznie choroba pojawia się zwykle w młodszym wieku, dlatego konieczne jest wcześniejsze profilaktyczne monitorowanie ich stanu zdrowia.

Oczywiście niekorzystnie wpływa też niehigieniczny styl życia, zła dieta, używki, otyłość, brak aktywności fizycznej, a także częste stany zapalne. Profilaktyka raka prostaty to także dbałość o prowadzenie higienicznego i zdrowego stylu życia.

Diagnostyka raka prostaty – postrach wszystkich mężczyzn

Badanie prostaty nie należy do najprzyjemniejszych, jednak naprawdę warto regularnie je wykonywać. Co i rusz pojawiają się kampanie, mające przekonać mężczyzn do badań profilaktycznych. Swojego czasu zaangażowały się w nią nawet gwiazdy.

Podstawowe badania, które należy wykonywać w ramach profilaktyki raka prostaty to:

• badanie per rectum (palpacyjne, przezodbytnicze),
• USG przezodbytnicze,
• pomiar PSA z krwi, który jest oznaczeniem poziomu markera specyficznego dla prostaty. Jako, że jest to antygen charakterystyczny dla gruczołu krokowego, a nie wyłącznie dla nowotworu, to w dalszej kolejności, jeśli wyniki badań wskazują nieprawidłowości, wykonuje się kolejne kroki diagnostyczne, w tym rezonans magnetyczny oraz biopsję stercza, która potwierdza lub wyklucza raka prostaty. Wynik badania trzeba więc oceniać ostrożnie, ponieważ podwyższony wynik PSA nie musi wcale świadczyć o nowotworze.

– Dzięki rozwojowi medycyny w tym również diagnostyki obrazowej, nowotwory prostaty rozpoznajemy częściej i wcześniej. To jednak ma również pewne minusy. U części pacjentów wykrywany nowotwór jest bez znaczenia klinicznego, czyli charakteryzuje się wyjątkowo powolnym przebiegiem i małym ryzykiem progresji. Jego rozpoznanie może narazić chorego na przykre następstwa niepotrzebnie podjętego leczenia. W takim przypadku mówi się o nadwykrywalności. Pacjent ma wówczas świadomość, iż ma chorobę nowotworową, ale niekoniecznie od razu przystępujemy do leczenia. To bardzo obciążające psychicznie dla chorego – tłumaczy Łukasz Curyło z SCM clinic.

Rak prostaty – biopsja

Aby potwierdzić raka prostaty, konieczne jest wykonanie biopsji. Zostaje ona wykonana w czasie ultrasonografii przezodbytniczej i pomaga ustalić, czy pacjent cierpi na nowotwór prostaty oraz sprawdzić, jakiego rodzaju jest to rak.

Biopsja fuzyjna prostaty to badanie, które trwa krótko, około 20-25 minut. Jest bezbolesna i nie powoduje żadnych skutków ubocznych ani powikłań.

Rak prostaty – wartość PSA

W diagnostyce raka prostaty kluczowe jest sprawdzenie stężenia PSA w surowicy krwi. Jak wspominaliśmy, nie musi ono oznaczać nowotworu, ponieważ wyższe stężenie PSA występuje również w przypadku rozrostu gruczołu krokowego, który może mieć charakter łagodny.

Stężenie PSA, markeru nowotworowego, może także wzrastać przy zakażeniach gruczołu krokowego lub po infekcjach układu moczowego. Jeśli badanie wyjdzie niejednoznacznie, kluczowe jest wykonanie ultrasonografii przezbrzusznej oraz ultrasonografii przezodbytniczej.

Rak prostaty – rodzaje

Biopsja prostaty może wskazać z jakim rodzajem nowotworu mamy do czynienia. Najczęściej występuje gruczolakorak, który może dotyczyć nawet 95 procent wszystkich przypadków zachorowań.

Oprócz tego mogą występować nowotwory drobnokomórkowe i neuroendokrynne. Zróżnicowanie raka jest ważne, ponieważ od tego zależy sposób leczenia raka prostaty.

Leczenie raka prostaty

– Laparoskopia jest obecnie najmniej inwazyjnym sposobem operowania. Rzadziej niż w przypadku operacji na otwartym organizmie występują po niej powikłania, a pacjent nie jest narażony na długi okres rekonwalescencji, dzięki czemu szybko wraca do sprawności. Laparoskopia polega na wprowadzeniu do organizmu pacjenta specjalnych urządzeń poprzez bardzo małe, ok. 10 mm nacięcie, wykonane na powłokach brzusznych, tuż poniżej pępka. Zestaw narzędzi, które są wprowadzane tą drogą do organizmu pacjenta składa się zoptyki, która pozwala uwidocznić narządy w powiększeniu na ekranie monitora medycznego (kamery laparoskopowej) i instrumentarium laparoskopowego, czyli specjalnych mikronarzędzi, które pozwalają nacinać, wycinać, transformować oraz wciągać na zewnątrz fragmenty chorych tkanek.Powiększenie optyczne uzyskiwane podczas zabiegów, pozwala na bardzo dokładne preparowanie struktur, zaś stosowane narzędzia elektrochirurgiczne umożliwiają minimalizowanie utraty krwi w czasie zabiegu operacyjnego. Ten sposób leczenia raka prostaty z powodzeniem wykorzystujemy w SCM clinic, któraposiada całkowicie zautomatyzowany i zintegrowany blok operacyjny, spełniający najwyższe światowe normy – wyjaśnia specjalista.

Leczenie raka prostaty będzie jednak zależało od wielu różnych czynników, jak wiek pacjenta, stopień zaawansowania choroby, jej złośliwości i współistnienia innych schorzeń. Każdy chory powinien być dokładnie poinformowany o istocie choroby, możliwych formach leczenia i ewentualnym ryzyku wystąpienia powikłań lub skutków ubocznych terapii. Istnieje wiele różnych dróg leczenia raka prostaty: od aktywnego nadzoru, przez leczenie operacyjne otwarte, laparoskopowe, w końcu robotyczne, do szeroko rozumianej radioterapii, a także eksperymentalnego leczenia małoinwazyjnego np. za pomocą HIFU, czyli ultradźwięków.

Rak prostaty – rokowania

Rokowania w przypadku raka prostaty nie są złe, jeśli choroba zostanie wcześnie wykryta. Nowotwór rozwija się powoli i można go wyleczyć, dlatego tak ważne jest regularne wykonywanie badań diagnostycznych.

Jeśli nie dojdzie do przerzutów raka prostaty, a komórki nowotworowe nie rozprzestrzenią się do węzłów chłonnych, pacjent może zostać wyleczony i cieszyć się życiem. Im później zostanie wykryta choroba, tym mniejsze szanse na wyleczenie.

Czy rak prostaty z przerzutami jest uleczalny?

Rak prostaty z przerzutami niestety ma dużo mniejsze szanse na wyleczenie niż nowotwór wcześnie wykryty, który jeszcze nie dał przerzutów do węzłów chłonnych czy kości. Szacuje się, że w przypadku raka prostaty z przerzutami szanse na przeżycie kolejnych 5 lat wynoszą mniej niż 30 procent.

Jak długo można żyć z rakiem prostaty?

Rokowania na temat nowotworu prostaty są uzależnione od czasu, w jakim została wykryta choroba. W przypadku wczesnego wykrycia są one dużo lepsze niż się początkowo wydaje, a usunięcie guza, który nie dał przerzutów, daje pacjentowi wysokie szanse.

W Polsce jednak większość pacjentów zbyt późno zgłasza się do urologa z dolegliwościami, które mogą wskazywać na nowotwór prostaty. Z tego względu przeżywalność w przypadku nowotworu prostaty jest niższa niż w krajach Europy Zachodniej i wynosi nie 70, a 50 procent w przypadku najbliższych 5 lat.

Rak prostaty – stadium czwarte

W Polsce nowotwór prostaty niestety wciąż zbyt późno jest wykrywany. Często badania wykonuje się dopiero wtedy, gdy rak daje już przerzuty. Jest to tzw. stadium czwarte, a komórki nowotworowe rozprzestrzeniają się po organizmie, atakując węzły chłonne, niekiedy kości, kręgosłup czy stawy. Jeśli nowotwór się rozprzestrzeni, szanse na wyleczenie choroby drastycznie maleją.

Objawy raka prostaty w ostatnim stadium

Nowotwór gruczołu krokowego w ostatnim stadium może dawać różne dolegliwości bólowe. Pojawiają się nie tylko trudności z oddawaniem moczu, ale również bóle kręgosłupa czy kości, które są bardzo silne. Może wystąpić wzmożona łamliwość kości czy porażenie kończyn dolnych. Oprócz tego pacjent jest bardzo mocno osłabiony.

Co niszczy raka prostaty?

Od niedawna w Polsce w leczeniu nowotworu prostaty wykorzystuje się metodę HIFU, w której komórki nowotworowe są niszczone za pomocą ultradźwięków. Jest to jedna z najnowocześniejszych metod leczenia raka gruczołu krokowego, która jednocześnie daje dobre efekty. Nie powoduje też żadnych skutków ubocznych, a pacjenci krótko przebywają w szpitalu.

Zabieg HIFU trwa do około 150 minut i pozwala uniknąć operacji chirurgicznej. Pacjent zostaje znieczulony, a następnie przez odbyt wprowadza mu się sondę, która niszczy komórki rakowe. Do zabiegu musi pacjenta zakwalifikować urolog. Jeśli z różnych względów pacjent nie kwalifikuje się do zabiegu HIFU, w leczeniu raka gruczołu krokowego może zostać zastosowana radioterapia lub zabieg chirurgiczny.

Na czym polega zabieg prostatektomii da Vinci?

Inną mało inwazyjną metodą leczenia nowotworu prostaty jest zabieg prostatektomii da Vinci. Guz oraz pęcherzyki nasienne zostają usunięte laparoskopowo po wykonaniu kilku niewielkich nacięć w powłokach brzusznych. Następnie przez otwory zostaje wprowadzony robot da Vinci, który usuwa nowotwór.

Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym i trwa do 180 minut. Po zabiegu pacjent przez kilka dni zostaje w szpitalu.

Zalety metody robotycznej da Vinci

Usunięcie guza prostaty metodą robotyczną da Vinci ma wiele zalet, ponieważ przyspiesza rekonwalescencję pacjenta. Operacja wykonywana jest laparoskopowo, przez co maleje ryzyko uszkodzenia zdrowych tkanek czy nerwów naczyniowych. Metoda jest mało inwazyjna, a jednocześnie bardzo dokładna.

Czytaj też:
Krwiomocz – o czym może świadczyć?