Erytrodermia to poważna choroba skóry o różnorodnej etiologii, w której przebiegu pojawiają się nie tylko zmiany skórne, ale także objawy ogólnoustrojowe. Nie zawsze możliwe jest ustalenie przyczyny uogólnionego stanu zapalnego skóry – w około 5-10% przypadków lekarze mają poważne problemy z określeniem czynników, które wywołały to schorzenie.
Czym są erytrodermie?
Wyróżniamy erytrodermie pierwotne i wtórne. Erytrodermia pierwotna, inaczej erytrodermia samoistna, rozwija się na skutek działania różnych czynników i jej podłoże u części pacjentów może być bardzo trudne do ustalenia. Erytrodermie wtórne rozwijają się na skutek uogólnienia się istniejących u pacjenta schorzeń skóry, toksycznego działania substancji chemicznych i leków, nowotworów złośliwych – przede wszystkim nowotworów hemolitycznych np. białaczki.
Erytrodermia nie ogranicza się jedynie do stanu zapalnego skóry. Na skutek choroby w organizmie pacjenta dochodzi do poważnych zmian, które mogą zagrozić zdrowiu i życiu. Długo utrzymująca się erytrodermia może doprowadzić do zaburzeń ze strony układu krążenia, nasilającej się niedokrwistości, zaburzeń elektrolitowych, a także wywołać zaburzenia pracy nerek i wątroby. Uogólnione zapalenie skóry, które prowadzi do zaburzeń w funkcjonowaniu narządów i układów, wymaga hospitalizacji. W szczególnie trudnych przypadkach niezbędne jest prowadzenie leczenia na oddziale intensywnej terapii.
Erytrodermia to rzadka choroba, która może rozwinąć się u osób w każdym wieku np. w następstwie uogólnienia się istniejących uprzednio chorób skóry, dlatego warto dowiedzieć się więcej na temat jej przyczyn, objawów oraz sposobów leczenia. Uogólnione zapalenie skóry jest chorobą, której przebieg bywa nieprzewidywalny, dlatego nigdy nie należy bagatelizować jej objawów.
Przyczyny uogólnionego zapalenia skóry
Nazwa „erytrodermia” stosowana jest w przypadku każdego stanu zapalnego, który obejmuje całą skórę, bez względu na jego przyczynę. Jak już zostało wspomniane, wyróżniamy dwa typy erytrodermii – erytrodermię pierwotną i erytrodermię wtórną.
Najczęstsze przyczyny erytrodermii to wrodzone choroby skóry i nabyte schorzenia dermatologiczne, reakcje polekowe oraz reakcje na działanie różnych pierwiastków chemicznych. Choroba może także rozwinąć się w odpowiedzi na oddziaływanie na organizm różnych czynników fizycznych, np. będąc skutkiem oparzenia słonecznego. Erytrodermia może być również objawem toczącego się w organizmie procesu nowotworowego.
Nie zawsze lekarzom udaje się ustalić przyczynę erytrodermii – w takim przypadku mówimy o erytrodermii idiopatycznej.
Typy erytrodermii i czynniki wywołujące chorobę
Erytrodermia wrodzona związana jest m.in. z uwarunkowanymi genetycznie chorobami pęcherzowymi skóry oraz rybią łuską. Ten typ erytrodermii rozwija się stosunkowo rzadko, co ma związek z niewielkim odsetkiem pacjentów, u których diagnozowane są genetyczne schorzenia skóry.
Erytrodermie wtórne to choroby powstające w następstwie uogólnienia się wcześniej istniejących schorzeń dermatologicznych. Przyczyną erytrodermii nabytych jest m.in.:
- łupież czerwony mieszkowy,
- liszaj płaski,
- pęcherzyca liściasta,
- świerzb norweski,
- łuszczyca uogólniona,
- choroba Rittera,
- choroba Leinera.
Erytrodermia nabyta może także powstać m.in. u osób z atopowym zapaleniem skóry, łojotokowym zapaleniem skóry, wypryskiem endogennym i zapaleniem kontaktowym skóry.
Erytrodermia spowodowana lekami np. toksyczna nekroliza naskórka jest chorobą, która rozwija się na skutek nadwrażliwości na stosowane ogólnie lub miejscowo farmaceutyki. Może mieć także związek z toksycznym wpływem niektórych leków na organizm. Niegdyś erytrodermia była jednym ze skutków ubocznych pracy w warunkach szkodliwych, która prowadziła do zatrucia organizmu m.in. rtęcią lub arsenem. Do grupy leków, które mogą wywołać uogólniony stan zapalny skóry, zaliczamy m.in. antybiotyki, sulfonamidy, leki przeciwpadaczkowe, leki przeciwmalaryczne i salicylany.
Erytrodermie związane ze złośliwymi rozrostami nowotworowymi mogą wywołać np. ziarniniak grzybiasty, różne białaczki i ziarnica złośliwa. Erytrodermie o nieznanym podłożu dotyczą około 5-10% wszystkich chorych. Zdarza się, że z pozoru idiopatyczna erytrodermia jest pierwszym objawem rozwijających się chorób nowotworowych oraz innych schorzeń.
Obraz kliniczny erytrodermii
Objawy i przebieg kliniczny choroby mogą początkowo być mylone z innymi schorzeniami skóry. W przypadku erytrodermii zmianom skórnym towarzyszą objawy ogólnoustrojowe. Są one związane z nasilającym się procesem zapalnym, który obejmuje całą lub niemal całą skórę.
W przebiegu erytrodermii pojawia się zaczerwienienie skóry oraz nasilone płatowe złuszczanie się naskórka. Powierzchnia zaczerwienionej skóry jest wygładzona; na skórze widoczne są połyskujące łuski złuszczającego się naskórka o charakterystycznym dachówkowatym układzie. W zależności od podłoża choroby pojawia się uczucie świądu, uczucie pieczenia oraz ból. Może także dochodzić do sączenia się surowiczej wydzieliny w obrębie zgięć kolanowych i zgięć łokciowych, a także fałdów skórnych. U niektórych pacjentów pojawiają się również zmiany troficzne paznokci oraz wypadanie włosów.
Nasilający się stan zapalny wpływa na ogólną kondycję organizmu, prowadząc m.in. do zaburzeń termoregulacji. Nasilenie objawów ogólnoustrojowych zależne jest od podłoża uogólnionego stanu zapalnego skóry. U pacjentów z utrzymującą się przez długi czas erytrodermią występuje niedobór żelaza i niedobór kwasu foliowego, które prowadzą do niedokrwistości. Na skutek postępującego zapalenia skóry pojawiają się także zaburzenia ze strony układu krążenia, powikłania zakrzepowe, zaburzenia w funkcjonowaniu wątroby i nerek, zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej. W przebiegu erytrodermii dochodzi do powiększenia węzłów chłonnych, które są niebolesne i ruchome.
Leczenie erytrodermii
U osób z uogólnionym zapaleniem skóry bardzo ważne jest wykrycie podłoża choroby. Leczenie dobierane jest indywidualnie do każdego pacjenta, uwzględniając zarówno redukcję stanu zapalnego skóry, jak i związanych z nim objawów ogólnych. U wielu pacjentów konieczne jest postępowanie medyczne, które ma na celu redukcję zaburzeń elektrolitowych, przywrócenie prawidłowego poziomu żelaza i kwasu foliowego we krwi oraz ogólne wzmocnienie chorego. W ostrych powikłaniach, które powodują uszkodzenie narządów wewnętrznych, konieczne jest specjalistyczne leczenie na oddziale intensywnej terapii.
Czytaj też:
Samooczyszczanie skóry: na czym polega i jakie przynosi efekty?Czytaj też:
6 codziennych nawyków, które powodują zmarszczki. Można się zdziwić