Rak, czyli nowotwór, jest jedną z zagrażających każdemu z nas chorób. Może rozwinąć się u osób w każdym wieku, stając się poważnym zagrożeniem dla zdrowia i życia. Rak to nie wyrok, jednak kluczowy w leczeniu wszystkich nowotworów, jest moment rozpoznania choroby, która w początkowym stadium rokuje najlepiej. Wiele nowotworów, które zostały wykryte w początkowej fazie rozwoju, jest całkowicie uleczalnych. Dzięki zabiegowi chirurgicznemu, który uwzględnia wycięcie zmiany z marginesem zdrowej tkanki, można także uniknąć leczenia uzupełniającego w postaci chemioterapii lub radioterapii. Nie dotyczy to wprawdzie wszystkich nowotworów, bo w niektórych przypadkach brak jest możliwości leczenia chirurgicznego, a także niezbędne jest leczenie uzupełniające.
Nowotwory skóry i błon śluzowych możemy rozpoznać samodzielnie, bo często wyróżniają się one inną barwą niż zdrowa skóra lub mają postać niegojących się owrzodzeń. Znamiona barwnikowe o nieregularnym kształcie, niegojące się ranki, owrzodzenia, a także inne zmiany powinny być zawsze konsultowane z dermatologiem. Co ważne – trzeba również unikać czynników, które powodują, że ryzyko rozwoju nowotworu zwiększa się nawet kilkukrotnie. Zaliczamy do nich m.in. nadmierne opalanie oraz przewlekłe drażnienie skóry. Niektóre nowotwory skóry i błon śluzowych są związane z zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), który przenosi się przede wszystkim drogą płciową.
Wygląd zmian nowotworowych może być różny, co ma związek m.in. z rodzajem nowotworu. Nieco inne objawy wywołuje czerniak złośliwy skóry, czerniak błon śluzowych i czerniak paznokcia, rak podstawnokomórkowy i rak kolczystokomórkowy. Większość raków skóry jest jednak możliwa do rozpoznania we wczesnym stadium choroby, dlatego warto dowiedzieć się więcej na temat ich objawów i czynników ryzyka.
Nowotwory skóry – co warto wiedzieć?
Nowotwory skóry dzielimy na złośliwe i łagodne. Nowotwory wyróżniające się złośliwym charakterem stanowią zagrożenie dla naszego zdrowia i życia, często prowadząc do przedwczesnego zgonu, którego można uniknąć, zwracając uwagę na pojawiające się na skórze, błonach śluzowych oraz pod paznokciami zmiany. Jednym z najbardziej niebezpiecznych nowotworów, jakie możemy zobaczyć na skórze, jest czerniak złośliwy. Choroba ta cechuje się agresywnym przebiegiem. Jej objawy bywają bagatelizowane i mylnie brane za defekt estetyczny, bo zmiany związane z czerniakiem, często przypominają pieprzyk lub rozwijają się na podłożu wrodzonych i nabytych znamion barwnikowych.
Liczne rodzaje raka skóry, który jest nowotworem pierwotnym oraz nacieków nowotworowych w obrębie skóry w postaci np. wysypek utrudniają samodzielne rozpoznanie zmian. Warto kierować się zasadą, że każda zmiana na skórze i błonach śluzowych, która nie znika samoistnie w okresie 2-3 tygodni, powinna zostać skonsultowana z lekarzem. Rak skóry w początkowym stadium nie boli, co jest dodatkowym zagrożeniem, bo brak odczuwanego dyskomfortu powoduje, że rezygnujemy z wizyty u lekarza.
Jak wygląda czerniak złośliwy skóry?
Czerniak skóry wywodzi się z komórek barwnikowych skóry, czyli melanocytów. Często odznacza się barwą od zdrowej skóry, jednak na czerniaka może wskazywać również np. odbarwienie pieprzyka. Czerniak skóry rozwija się m.in. pod wpływem promieniowania słonecznego, które działa na skórę, powodując jej uszkodzenia oraz powstawanie wolnych rodników tlenowych.
Do zmian w obrębie komórek barwnikowych skóry często prowadzą poparzenia słoneczne, na które narażamy się, niewłaściwie korzystając z pięknej pogody. Słońce, choć jest niezbędne np. do wytwarzania witaminy D3, to może nam poważnie zaszkodzić. Promieniowanie słoneczne oraz korzystanie z solarium znacząco zwiększają ryzyko rozwoju czerniaka skóry, który w wielu przypadkach jest przyczyną przedwczesnego zgonu, bo wielu chorych zgłasza się do lekarza zbyt późno, gdy choroba doprowadzi do powstawania przerzutów, które wpływają na pogorszenie się ogólnego samopoczucia.
Czerniak skóry to bardzo groźny nowotwór złośliwy, który diagnozowany jest coraz częściej. Ma to związek z działaniem czynników mutagennych, do których zaliczamy przede wszystkim promieniowanie UV. W przypadku tego nowotworu bardzo duże znaczenie ma zdiagnozowanie zmiany na wczesnym etapie choroby, co znacząco poprawia rokowania.
Czy to nowotwór złośliwy...? Czerniaka możemy rozpoznać po:
- nieregularnym kształcie zmiany,
- poszarpanych brzegach zmiany,
- zmianie koloru lub kształtu,
- wypukłym brzegu zmiany,
- wycieku wydzieliny z pieprzyka lub innej zmiany,
- dużej średnicy zmiany na skórze.
Wszystkie znamiona i pieprzyki, których średnica przekracza 6 mm, powinny być poddawane systematycznym badaniom. Wystąpienie krwawienia, sączenia się ropnej lub surowiczej wydzieliny, a także świądu lub pieczenia zmiany barwnikowej, jest wskazaniem do natychmiastowej konsultacji lekarskiej. W przypadku czerniaka może także pojawić się postać pozbawiona barwnika, którą trudno jest zauważyć, bo nie różni się ona kolorem od zdrowej skóry. Sygnałem alarmowym jest w tym przypadku m.in. świąd, pieczenie i zaczerwienienie skóry.
Ważne! Czerniak nie musi mieć koloru czarnego. Rak skóry może mieć kolor brązowy, beżowy, niebieskawy, a także brunatny! Tyczy się to nie tylko zmian na skórze, ale również błonach śluzowych. Czerniak paznokcia może przypominać swoim wyglądem pionową kreskę. Zmiana nie znika wraz ze wzrostem płytki paznokcia.
Jak wygląda rak skórypodstawnokomórkowy?
Rakiem skóry jest również rak podstawnokomórkowy. W tym przypadku mamy do czynienia z najczęściej diagnozowanym rakiem skóry, który rozpoznawany jest przede wszystkim u osób w średnim i podeszłym wieku. Rak podstawnokomórkowy zwykle ma postać bezbarwnego, niebolesnego guzka, który otacza perłowa obwódka. Z czasem zaczyna wywoływać dyskomfort; mogą pojawić się w jego obrębie owrzodzenia i niegojące się ranki. Rak podstawnokomórkowy najczęściej zlokalizowany jest na skórze głowy oraz szyi.
Diagnozowany jest w dwóch postaciach – stosunkowo łagodnej, nienaciekającej oraz agresywnej, która dość szybko może dawać przerzuty, również odległe przerzuty. Objawów raka podstawnokomórkowego możemy nie zauważyć, dopóki nie pojawią się poważne problemy z owrzodzeniami skóry, dlatego warto zwracać uwagę na każdy guzek, który znajduje się w obrębie skóry.
Jak wygląda rak skóry kolczystokomórkowy?
Rak kolczystokomórkowy skóry znajduje się na drugim miejscu listy często diagnozowanych nowotworów skóry. Jest niebarwnikowym nowotworem złośliwym, który może rozwinąć się w każdym miejscu na skórze. W przypadku raka kolczystokomórkowego mamy do czynienia ze zmianą, która powstaje na skutek m.in. promieniowania UV, a także ma związek z zakażeniem wirusem HPV, które dotyczy sporego odsetka globalnej populacji, zwiększając także ryzyko rozwoju m.in. raka szyjki macicy.
Rak kolczystokomórkowy ma postać niegojącego się owrzodzenia, które z niewiadomych przyczyn pojawia się na zdrowej wcześniej skórze lub brodawki. W przypadku zmian wrzodziejących charakterystyczne jest pojawienie się szerokiego nacieku, które otacza zmianę oraz strupa.
Raka trudno rozpoznać jedynie na podstawie opisu zmiany chorobowej, bo wiele powszechnych i niegroźnych dermatoz daje podobne objawy. W przypadku zmian skórnych powinniśmy zwrócić uwagę na miejsce ich powstawania, a także czas gojenia się zmiany. Rak skóry najczęściej rozwija się na skórze, która nie jest chroniona ubraniem przed działaniem promieniowania UV, a także innych czynników drażniących. Może rozwinąć się na podłożu istniejącej zmiany, a także w miejscu, które jest systematycznie uciskane lub w inny sposób drażnione np. odzieżą. Komórki nowotworowe mogą namnażać się w różnym tempie, dlatego ważne jest systematyczne obserwowanie i badania niepokojących zmian na skórze w postaci zgrubień, guzków, pieprzyków, brodawek, narośli itp.
Objawy raka skóry, które każdy powinien znać
Mając do czynienia z nowotworem złośliwym, możemy zauważyć charakterystyczny wyciek ze zmiany skórnej, która systematycznie się zmienia. Niektóre choroby nowotworowe skóry powodują, że zmiana jest wyniesiona ponad jej powierzchnię, przyjmując postać narośli, brodawki lub guzka, jednak może się także zdarzyć, że zmiana o charakterze nowotworowym nie będzie wyniesiona ponad zdrową skórę, stając się niewyczuwalną podczas dotyku. W takim przypadku sygnałem alarmowym jest nienaturalna szorstkość skóry, jej pieczenie, szczypanie lub świąd skóry oraz inny dyskomfort np. przeczulica. Jednym z pierwszych objawów raka skóry może być rogowacenie słoneczne. Na nowotwór skóry może również wskazywać długo utrzymujące się zaczerwienienie.
Raki skóry to nie tylko nowotwory złośliwe, ale także nowotwory łagodne, które nie dają przerzutów, jednak mogą na ich podłożu rozwinąć się raki skóry o charakterze złośliwym.
Wczesne zdiagnozowanie to szansa na skuteczną terapię i uniknięcie rozległych przerzutów
Zmiany, z których mogą rozwinąć się raki skóry, a także nowe zmiany na skórze i błonach śluzowych, które mogą wskazywać na nowotwór, wymagają wnikliwej diagnostyki. Uwzględnia ona m.in. badanie dermatologiczne z wykorzystaniem nowoczesnych urządzeń, pobranie wycinka zmiany do badania histopatologicznego oraz diagnostykę obrazową, czyli badanie takie jak np. rezonans magnetyczny i tomografię komputerową. Diagnostyka obrazowa stosowana jest w przypadku zdiagnozowania zmian chorobowych i pozwala m.in. wykryć przerzuty odległe.
Czytaj też:
Masz ciemny prążek na paznokciu? To może być objaw groźnej choroby