Wiele osób cierpi na zaparcia, które utrudniają normalne funkcjonowanie, wpływając na ogólne samopoczucie i jakość życia. Zanim jednak rozpoczniemy stosowanie senesu lub innych ziół na zaparcia, warto poznać przyczynę uciążliwych dolegliwości. Na perystaltykę jelit wpływają różne czynniki. Bardzo często stosowana dieta i styl życia powodują, że jelita nie funkcjonują w prawidłowy sposób. Jednak nawracające zaparcia mogą również wskazywać na poważną chorobę np. nowotwór. Osoby cierpiące na zaparcia powinny skonsultować się z lekarzem i wykonać badania, które pomogą wykryć ich przyczynę.
Ważne! Senes i inne zioła na zaparcia powinny być stosowane doraźnie. Częste przyjmowanie środków przeczyszczających może spowodować efekt odwrotny od zamierzonego i zwiększa ryzyko wystąpienia skutków ubocznych.
Senes – arabskie remedium na zaparcia
Senes to ziołowy środek przeczyszczający, który otrzymywany jest z dwóch gatunków strączyńców – senesu wąskolistnego oraz senesu ostrolistnego. Surowcem leczniczym są liście senesu (Sennae folium), a także owoce senesu (Sennae fructus).
Senes ostrolistny, który bywa także nazywany senesem aleksandryjskim, rośnie m.in. w Afryce Północnej, Egipcie i Sudanie. Senes wąskolistny rośnie m.in. w dorzeczu Nilu. Obydwa gatunki senesu wykazują działanie przeczyszczające, które zawdzięczają wysokiej zawartości glikozydów antracenowych. W krajach arabskich senes znany jest od bardzo dawna – został wprowadzony do lecznictwa na przełomie X i XI wieku.
Senes wykazuje podobne działanie jak np. kora kruszyny i korzeń rzewienia, które również od dawna stosowane są w medycynie ludowej na zaparcia. Trzeba pamiętać, że nie wolno łączyć kilku ziół przeczyszczających! Nie jest zalecane stosowanie środków, które mają działanie przeczyszczające w celu szybkiej redukcji masy ciała. Przed zastosowaniem preparatu na zaparcia trzeba zapoznać się z zaleceniami producenta, które powinny znajdować się na opakowaniu produktu lub w dołączonej do niego ulotce.
Osoby przewlekle chore, a także osoby przyjmujące farmaceutyki powinny przed zastosowaniem senesu i innych środków przeczyszczających skonsultować się z lekarzem prowadzącym lub farmaceutą. Środków przeczyszczających bez konsultacji z lekarzem nie powinny stosować kobiety w ciąży i kobiety karmiące piersią. Senes przeznaczony jest do stosowania u osób dorosłych – nie należy podawać go niemowlętom i dzieciom! Szczególną ostrożność podczas stosowania senesu powinny zachować osoby w podeszłym wieku.
Czytaj też:
Zioła na zaparcia – kiedy się sprawdzą i jakie inne naturalne sposoby mogą pomóc?
Jak działa senes? Jaki ma skład?
Właściwości przeczyszczające senesu zostały poznane dzięki licznym badaniom, które są prowadzone od lat 30. ubiegłego wieku. Za efekt przeczyszczający po zastosowaniu senesu odpowiadają antranoidy, które działają drażniąco na ścianę jelita grubego, pobudzając jego perystaltykę. W wielu przypadkach przyczyną zaparć jest spowolniony pasaż jelitowy, dlatego senes okazuje się skutecznym rozwiązaniem problemu zmniejszonej częstości wypróżnień.
Surowcem leczniczym są najczęściej wysuszone liście strączyńców. Liście senesu zawierają nie mniej niż 2,5% glikozydów antracenowych – sennozydy A, B, C, D, a także związki śluzowe, pochodne aloe-emodyny, reiny oraz flawonoidy. Owoce senesu zawierają więcej glikozydów antracenowych – 3,5-4%. Senes jest również źródłem m.in. flawonoidów, fitosteroli, garbników, soli mineralnych i związków goryczowych.
Sennozydy zaczynają oddziaływać na organizm po dostaniu się do jelita grubego, gdzie pod wpływem enzymów flory bakteryjnej, są metabolizowane. Na skutek rozkładu sennozydów powstają m.in. glikozydy monoantrachinonowe. Końcowym produktem przemian metabolicznych sennozydów jest wykazujący właściwości przeczyszczające reino-9-antron.
Mechanizm działania obecnych w senesie antranoidów powoduje zwiększenie wydzielania wody i elektrolitów do światła jelita grubego oraz hamuje resorpcję zwrotną wody, prowadząc do zwiększenia objętości płynu w jelicie grubym i zmiękczenia kału. Działanie przeczyszczające senesu prowadzi do przyśpieszenia przesuwania się treści jelitowej, usuwając zalegające masy kałowe. Podczas stosowania senesu mogą pojawić się skurcze brzucha, które są związane z mechanizmem jego działania.
Senes to nie tylko naturalny lek na zaparcia. Senes można również stosować przy hemoroidach (inaczej żylakach odbytu) oraz w celu oczyszczenia jelita grubego przed kolonoskopią.
Jak stosować senes?
Senes należy przyjmować wieczorem przed snem. Najlepiej stosować senes w postaci gotowych saszetek do zaparzania, dzięki czemu unikniemy ryzyka przedawkowania sennozydów – przekroczenie dozwolonej dziennej dawki sennozydów zwiększa ryzyko działań niepożądanych. Bezpieczna dawka dzienna sennozydów to 20-30 mg.
Możemy także przygotować napar z suszonych liści senesu – 1 łyżkę suszu należy zalać szklanką gorącej wody. Na rynku dostępny jest także senes w tabletkach i kapsułkach.
Efekt przeczyszczający po zastosowaniu senesu nie jest natychmiastowy – senes zaczyna działać po 8-12 godzinach. Senesu nie należy stosować dłużej niż 7 dni. Najlepiej przed rozpoczęciem stosowania środków na zaparcia skonsultować się z lekarzem.
Pomimo wysokiej skuteczności działania w leczeniu zaparć, senes i inne środki na zaparcia, nie mogą być stosowane przez długi czas. W przypadku nadużywania środków przeczyszczających jelita przestają funkcjonować w prawidłowy sposób – długotrwałe stosowanie senesu i innych naturalnych środków na przeczyszczenie, a także farmaceutyków, powoduje tzw. rozleniwienie jelit. Substancje zawarte w senesie mogą wywoływać różne skutki uboczne. Stosowanie senesu w zbyt dużych dawkach lub przez długi czas może spowodować m.in. nadmierną utratę wody z organizmu i zaburzenia elektrolitowe, a także uszkodzenie wątroby.
Podczas stosowania senesu należy zwiększyć ilość wypijanej wody. W celu przywrócenia prawidłowej perystaltyki jelit zalecana jest dieta bogata w błonnik pokarmowy oraz aktywność fizyczna.
Kiedy nie stosować senesu?
Przeciwwskazania do stosowania senesu to m.in.:
- choroby zapalne jelit np. wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna,
- stany zapalne wyrostka robaczkowego,
- niedrożność jelit,
- niezdiagnozowane ostre i przewlekłe dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego.
Senesu nie powinny stosować osoby z niewydolnością nerek, kobiety w ciąży i kobiety karmiące piersią – substancje zawarte w senesie przenikają do mleka kobiecego i mogą spowodować biegunkę u dziecka.
Jednoczesne stosowanie senesu i diuretyków może spowodować zaburzenia elektrolitowe oraz związane z nimi zaburzenia rytmu serca, które wywołuje obniżony poziom potasu.
Senes – skutki uboczne jego stosowania
Do skutków ubocznych stosowania senesu zaliczane są m.in. takie objawy jak:
- biegunka,
- skurcze brzucha,
- ból brzucha,
- osłabienie,
- odwodnienie i zaburzenia elektrolitowe.
Długotrwałe stosowanie senesu w zbyt dużych dawkach może stać się przyczyną poważnych powikłań, do których zaliczamy m.in. uszkodzenie wątroby.
Czytaj też:
Herbata na odchudzanie działa? Które napary wspomagają redukcję masy ciała, a jakich lepiej unikaćCzytaj też:
Naturalne sposoby na zaparcia – czy siemię lniane i inne, domowe metody są skuteczne?
Źródła:
- J. Nartowska, Senes – arabskie remedium, PANACEA, kwiecień – czerwiec 2008, s. 7-9
- Senna leaf, EMA/697536/2018
- Senna pods, EMA/697392/2018