Z pojęciem śmierci mamy do czynienia jedynie w przypadku organizmów wielokomórkowych, które osiągnęły odpowiedni poziom ewolucji, zyskując m.in. zdolność do rozmnażania. W ujęciu biologicznym śmierć wyzwala nieodwracalny proces obumierania komórek organizmu, co prowadzi do rozpoczęcia się procesu rozkładu.
Śmierć w ujęciu teoretycznym
Śmierć to trudny pod wieloma względami temat, który wywołuje duże emocje. Boimy się śmierci naszych bliskich oraz tego, kiedy i z jakiego powodu przyjdzie nam odejść z tego świata. Lęk, ból, żal po stracie bliskich nam osób oraz świadomość przemijania powodują, że temat ten jest często unikany.
W teorii śmierć jest końcem życia, momentem, w którym, ustają czynności życiowe oraz rozpoczyna się proces obumierania tkanek. Śmierć biologiczna jest definitywnym i nieodwracalnym procesem, który prowadzi do rozpadu tkanek na skutek autolizy.
W niektórych opracowaniach medycznych pojęcie śmierci biologicznej określa śmierć z przyczyn naturalnych, która związana jest z procesem starzenia się organizmu oraz związanych z tym fizjologicznych procesów przemijania. Obejmują one m.in. spadek odporności organizmu, utratę masy ciała, stopniowe pogarszanie się kondycji organizmu, a także fizjologiczne zmiany w funkcjonowaniu kluczowych narządów i układów.
Śmierć biologiczna – definicja
Śmierć biologiczna jest nieodwracalnym zatrzymaniem wszystkich funkcji i czynności życiowych organizmu. Może być ona związana z ustaniem czynności serca (śmierć serca) oraz ustaniem czynności mózgu (śmierć mózgu), a także jednoczesnym ustaniem czynności tych narządów.
Aby można było stwierdzić zgon człowieka, konieczne jest stwierdzenie ustania czynności życiowych. Możemy mieć do czynienia ze śmiercią całkowitą, która jest skutkiem ustania pracy serca, co wiąże się z zaprzestaniem odżywiania i natleniania wszystkich tkanek organizmu oraz ze śmiercią niecałkowitą, która ma związek ze śmiercią części lub całego mózgu. Śmierć serca oznacza bezpowrotną utratę życia i zatrzymanie wszystkich procesów biologicznych, które związane są zatrzymaniem obiegu krwi w układzie krwionośnym. Śmierć całości lub części mózgu pozwala na sztuczne utrzymywanie osoby przy życiu za pomocą aparatury medycznej.
Śmierć biologiczna a kliniczna
Śmierć biologiczna związana jest z ustaniem czynności mięśnia sercowego, co skutkuje ustaniem czynności innych narządów m.in. płuc oraz mózgu. Wiąże się ona z nieodwracalnym procesem obumierania komórek organizmu na skutek niedotlenienia.
Śmierć kliniczna także wiąże się z ustaniem pracy serca, jednak w tym przypadku mózg jest nadal aktywny przez krótki czas – co daje szansę na przywrócenie czynności życiowych oraz ich podtrzymywanie dzięki aparaturze medycznej. Wiadomo, że po około 5 minutach od ustania pracy serca ustaje także praca mózgu, jeżeli nie zostaną wdrożone czynności reanimacyjne. Ma to związek z brakiem tlenu, który doprowadza do obumierania komórek mózgowych. Śmierć mózgu nie musi jednak oznaczać definitywnego zakończenia życia, bo osoby, których nastąpiła śmierć mózgowa, mogą dalej „żyć” dzięki aparaturze medycznej.
Podsumowując, śmierć biologiczna to proces nieodwracalny, który uniemożliwia ponowne przywrócenie czynności życiowych. Może być ona spowodowana ustaniem czynności serca lub ustaniem czynności części bądź całego mózgu.
Co wskazuje na śmierć? Kryteria medyczne
Do kryteriów, które pozwalają uznać osobę za zmarłą, zaliczamy m.in. brak bicia serca, ustanie krążenia krwi, brak oddechu, a także brak czynności mózgu, która sprawdzana jest dzięki aparaturze medycznej. Inicjacja procesu śmierci biologicznej uniemożliwia przywrócenie czynności życiowych dzięki reanimacji. Możemy się spotkać z pojęciem „śmierci maksymalnej”, które uwzględnia śmierć serca, śmierć mózgu oraz związaną z tym śmierć innych narządów i wystąpienie typowych symptomów definitywnego zakończenia życia. Na skutek śmierci biologicznej dochodzi do rozpadu komórek organizmu, czyli autolizy, a także rozpoczęcia się procesu gnilnego.
Czytaj też:
O ile lat skracają nam życie zanieczyszczenia powietrza? Szokujące statystyki