„Cisza nie jest dźwiękiem. To brak dźwięku. A jednak często wydaje się nam, że możemy ją usłyszeć. Prowadzi to do prostego wniosku, że słyszenie to coś więcej niż odbieranie dźwięków” – mówi Chaz Firestone, adiunkt na Wydziale Psychologii i Nauk o Mózgu w Johns Hopkins University, który razem z innymi naukowcami prowadził badania nad sposobem, w jaki ludzie odbierają ciszę.
W eksperymencie uczestniczyło łącznie tysiąc osób. Podzielono go na siedem części. Naukowcy wykorzystali w nich iluzje słuchowe, by sprawdzić, czy ludzki mózg reaguje na ciszę, tak samo, jak na dźwięk. Pierwsza z nich polegała na odtwarzaniu trzech dźwięków (po dwóch krótkich, następował jeden dłuższy). Ochotnicy wskazywali, że pojedynczy ton trwał dłużej niż dwa pierwsze razem wzięte, choć w rzeczywistości różnice, o których wspominali nie występowały. Osoby biorące udział w kolejnym doświadczeniu zostały „zanurzone” w hałasie (odgłosach zatłoczonej restauracji lub dworca kolejowego). Następnie słyszeli fragmenty cichej ścieżki dźwiękowej, potem znowu odtwarzano szum i gwar. Na koniec zastosowano całkowitą ciszę. Badani doznali podobnego złudzenia jak w pierwszym przypadku i źle ocenili długość trwania poszczególnych dźwięków oraz ciszy.
Ochotnicy biorący udział w trzeciej iluzji zostali „zanurzeni” w pejzażu dźwiękowym. Jednocześnie odtwarzano im dwa różne odgłosy – wysokie tony organów i niski warkot silnika. Całość „przedzielono” ciszą jednego z „instrumentów”. Najpierw milkły organy (silnik nadal „warczał”), później następowała „zamiana”. Słuchacze błędnie myśleli, że interwał z samymi organami był dłuższy niż pozostałe.
Jak człowiek „słyszy” ciszę?
W przypadku każdej iluzji mózgi uczestników reagowały na ciszę. Oznacza to, że jest ona aktywnie postrzegana przez człowieka, niczym hałas. „Nasz umysł konstruuje podobne reprezentacje słuchowe, które mogą stanowić podstawę naszego doświadczania ciszy” – mówi dr Rui Zhe Goh, doktorant Johns Hopkins University.
Badanie ciszy stanowi – jak wskazuje Nico Orlandi, badacz z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Santa Cruz – dobry punkt wyjścia do analizy innych rodzajów nieobecności, na przykład cieni czy dziur. Świadomość, że jesteśmy w stanie aktywnie postrzegać ciszę może pomóc człowiekowi w lepszym wykorzystaniu tego zjawiska przy tworzeniu muzyki czy opracowywaniu planów muzykoterapii.
Czytaj też:
Szkodzi nie tylko słuchanie głośnej muzyki. Sprawdź, jak fundujesz sobie problemy ze słuchemCzytaj też:
Niedosłuch u dzieci. Co zrobić, jeśli dziecko ma problemy ze słuchem?
Źródło: scientificamerican.com