Ciąża to wyjątkowy czas w życiu każdej kobiety. Wiąże się on nie tylko z radością oraz oczekiwaniem na narodziny dziecka, ale także niepokojem. Wiele kobiet obawia się poronienia w pierwszych, jak i kolejnych tygodniach ciąży, a także innych powikłań, z którymi wiąże się utrata ciąży, przedwczesny poród lub to, że ostatecznie dziecko urodzi się chore. Ciąża nie jest chorobą, dlatego nie wymaga specjalnego postępowania bez względu na tydzień ciąży. Trzeba jednak regularnie odwiedzać lekarza prowadzącego ciążę, stosować się do jego zaleceń i prowadzić zdrowy tryb życia. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy mamy do czynienia z ciążą zagrożoną, a także ciążą, w którą kobieta zaszła po poronieniu lub porodzie powikłanym.
Bezpieczna ciąża
Warto wiedzieć, że w każdym trymestrze ciąży może dojść do rozwoju infekcji, które są niebezpieczne dla kobiety ciężarnej oraz jej dziecka. W pierwszej połowie ciąży najczęściej dochodzi do poronienia, jednak trzeba pamiętać, że każda kobieta w nieco inny sposób ją przechodzi.
Co więcej, każda ciąża jest inna ze względów na różne problemy zdrowotne kobiety, a także działanie czynników środowiskowych, bo niektóre z nich są zaliczane do grupy czynników mutagennie wpływających na płód. Oznacza to, że mogą doprowadzić do rozwoju wad wrodzonych, a także utraty ciąży nie tylko na wczesnym etapie jej trwania (zarówno w pierwszym tygodniu ciąży, jak i w kolejnych). Zdarza się, że u kobiety rozwijają się schorzenia, które mogą należeć do przyczyn przedwczesnej utraty płodu. W takim przypadku także niezbędna jest specjalistyczna opieka medyczna oraz współpraca lekarzy różnych specjalizacji.
Co może doprowadzić do utraty ciąży?
Wyróżniamy różne przyczyny niepowodzeń ciąży. Zaliczamy do nich między innymi ogólny stan zdrowia kobiety ciężarnej, jej tryb życia, a także nieprawidłowości w obrębie narządów układu rozrodczego. Częstą przyczyną problemów są także zaburzenia hormonalne i infekcje, na które narażona jest ciężarna. Część ciąż ulega samoistnemu poronieniu (np. z powodu nieznanych przyczyn). Kobieta może nawet nie wiedzieć, że była w ciąży, bo bardzo wczesne poronienie zbiega się w czasie z terminem spodziewanej miesiączki lub pojawia się niedługo po terminie miesiączki.
Na bardzo wczesnym etapie ciąży brak jest objawów świadczących o tym, że kobieta niedługo zostanie mamą, dlatego prawdopodobieństwo utraty ciąży zwiększa się w związku z niekorzystnym oddziaływaniem na zarodek czynników środowiskowych. Wiele kobiet nie przypuszcza, że jest w ciąży nawet do 6. tygodnia, co dodatkowo zwiększa ryzyko poronienia na skutek np.:
- spożywania alkoholu i palenia papierosów,
- zażywania niektórych leków,
- silnego stresu,
- nadmiernego wysiłku fizycznego.
Niehigieniczny tryb życia w okresie ciąży może nie tylko doprowadzić do poronienia, ale także spowodować różne wady genetyczne zarodka i powikłania np. poważne upośledzenie umysłowe dziecka. Niezdrowy tryb życia w późniejszym okresie ciąży także może jej zaszkodzić, przyczyniając się między innymi do przedwczesnego porodu, a także zgonu dziecka w łonie matki oraz wystąpienia poważnych powikłań okołoporodowych.
Czytaj też:
Dzień Dziecka Utraconego: czego nie mówić rodzicom po stracie?
Do przyczyn utraty płodu zaliczamy między innymi:
- przyczyny genetyczne – większość ciąż ulega poronieniu w pierwszym trymestrze ciąży na skutek wad genetycznych,
- zaburzenia immunologiczne np. konflikt serologiczny i zaburzenia odporności kobiety ciężarnej,
- schorzenia przewlekłe np. cukrzycę,
- zaburzenia hormonalne,
- wrodzone wady macicy oraz inne schorzenia narządów układu rozrodczego,
-
wiek matki,
- osłabiony organizm matki,
- bardzo silny stres,
- niedobory żywieniowe, które powoduje niewłaściwa dieta.
Najczęstszą przyczyną poronienia są wady genetyczne komórki jajowej lub plemnika, które sprawiają, że z organizmu usuwana jest jajo płodowe. Samoistne poronienie na wczesnym etapie ciąży, czyli do 12. tygodnia to poronienie zupełne, które rzadko wymaga interwencji lekarza w celu oczyszczenia jamy macicy. Poronienie samoistne pomiędzy 12. a 22. tygodniem ciąży to poronienie niezupełne, które wymaga wyczyszczenia jamy macicy. Utrata nienarodzonego dziecka to trauma dla kobiety, jednak w większości przypadków poronienie jest skutkiem naturalnego procesu usuwania z organizmu uszkodzonego zarodka.
Po pierwszym trymestrze ciąży znacząco spada ryzyko poronienia, jednak nie oznacza to, że ciąża musi do końca przebiegać w prawidłowy sposób. Warto wiedzieć, że ryzyko powikłań jest mniejsze w przypadku ciąży pojedynczej; ciąża mnoga zawsze jest ciążą podwyższonego ryzyka – w tym przypadku częściej zdarza się np. poród przedwczesny. W poszczególnych tygodniach ciąży może dojść do różnego rodzaju komplikacji na skutek działania czynników wewnętrznych, a także czynników zewnętrznych, jednak z roku na rok widocznie zmniejsza się śmiertelność dzieci urodzonych przedwcześnie. Jeszcze kilka dekad temu przeżywało zaledwie kilka procent wcześniaków, a obecnie możliwe jest uratowanie życia dzieci, które przychodzą na świat bardzo wcześnie. Najmłodszy wcześniak został urodzony w 21. tygodniu ciąży i niedawno świętował swoje pierwsze urodziny.
Jak zmniejszyć ryzyko poronienia w pierwszym trymestrze ciąży?
Większości poronień nie da się uniknąć, bo dochodzi do nich z powodu poważnych wad genetycznych, które powodują, że dziecko nie miałoby szans na przeżycie. W przypadku dużego odsetka utraconych ciąż mamy do czynienia z wadami letalnymi, dlatego brak jest szans na uratowanie dziecka.
Czytaj też:
Uchwycono reakcję płodu na palenie w ciąży. Zdjęcia z USG szokują
Każda kobieta powinna pamiętać, że żadna metoda antykoncepcji nie gwarantuje 100% pewności, że nie dojdzie do zapłodnienia, dlatego po okresie jajeczkowania profilaktycznie należy zrezygnować np. z przyjmowania leków, które mogą wpłynąć na rozwój płodu oraz wykonywania badań RTG, o ile nie są one niezbędne ze względu np. na konieczność rozpoczęcia leczenia w trybie pilnym.
Planując ciążę i intensywnie starając się o dziecko, a także po potwierdzeniu ciąży trzeba przyjmować kwas foliowy, wpływający na zmniejszenie ryzyka rozwoju wad cewy nerwowej. Planując powiększenie rodziny, warto wcześniej wykonać badania, które pozwolą na wykluczenie nieprawidłowości np. w obrębie jamy macicy, które mogą zwiększać ryzyko poronienia i utrudniać utrzymanie ciąży. Równie ważna jest zdrowa dieta, rezygnacja z używek oraz ograniczenie stresu.
Niepokojące objawy, które wymagają natychmiastowej konsultacji lekarskiej
Do niepokojących objawów, które mogą wskazywać na początek poronienia lub inne problemy, zaliczamy:
- ból jajników,
- nasilający się ból podbrzusza i okolicy kręgosłupa lędźwiowego,
- ogólne osłabienie,
- krwawienie lub plamienie z dróg rodnych,
- ogólne złe samopoczucie.
Powyższe objawy pojawiają się nie tylko w przypadku samoistnego poronienia, ale także zaliczane są do objawów ciąży pozamacicznej, która jest zagrożeniem dla zdrowia i życia kobiety.
Czytaj też:
Czy szczepienie przeciw COVID-19 kobiet w ciąży jest bezpieczne dla płodu?