Cholestaza ciążowa – przyczyny, objawy i sposoby leczenia

Cholestaza ciążowa, inaczej zastój żółci, to jedno ze schorzeń, które ujawniają się w III trymestrze ciąży. Częściej dotyczy kobiet około 35-40. roku życia. Ryzyko wystąpienia tego zaburzenia zwiększa ciąża mnoga. Jeżeli została zdiagnozowana cholestaza u ciężarnej, to w kolejnych ciążach także się ona pojawia w nasilonej postaci. Ryzyko ponownego ujawnienia się cholestazy ciążowej u kobiet w ciąży to około 45-90%. Wzrasta ono wraz z wiekiem kobiety ciężarnej.

Bezpośrednią przyczyną choroby jest zastój żółci, który powoduje m.in. wysokie stężenie kwasów żółciowych we krwi. Choć cholestaza ciążowa nie stanowi zagrożenia dla ciężarnej, to może spowodować poważne powikłania u płodu, prowadząc m.in. do obumarcia płodu. Cholestaza ciężarnych wywołuje także poród przedwczesny.

Ważne! Ujawnienie się cholestazy ciążowej u kobiet z bliskiej rodziny to kolejny z czynników ryzyka. O przypadkach cholestazy w bliskiej rodzinie trzeba koniecznie poinformować lekarza prowadzącego ciążę, bo choroba ta może mieć podłoże genetyczne.

Czym jest cholestaza ciążowa?

Na etapie ciąży w organizmie kobiety może dojść do różnych zaburzeń, które bezpośrednio związane są z jej stanem fizjologicznym. Ryzyko rozwoju schorzeń w ciąży zwiększa znaczne obciążenie organizmu, do którego ona prowadzi, jednak nie jest to jedyna przyczyna rozwoju chorób, które występują jedynie w ciąży. Ze względu na zwiększone wydzielanie hormonów, różne narządy i układy mogą przestać funkcjonować w prawidłowy sposób, co stanowi zagrożenie dla ciężarnej, płodu oraz zarówno ciężarnej, jak i płodu. Wykonywanie badań kontrolnych w ciąży pozwala wykryć ewentualne zaburzenia, zanim zaczną one poważnie zagrażać zdrowiu oraz życiu przyszłej mamy i jej dziecka. Warto jednak poznać objawy wskazujące na choroby, które mogą rozwinąć się w ciąży, aby nie zbagatelizować ich typowych symptomów, które nie zawsze są specyficzne.

Cholestaza ciążowa to jedna z kilku chorób, które rozwijają się jedynie u ciężarnych. Rozwija się ona na skutek zaburzeń w wydalaniu żółci na poziomie hepatocytów, czyli komórek wątroby. Wewnątrzwątrobowa cholestaza ciężarnych związana jest z nadwrażliwością na nagły wzrost poziomu hormonów płciowych.

Cholestaza ciążowa to schorzenie bezpośrednio związane z ciążą. Inne typy cholestazy nie są diagnozowane u ciężarnych. Niektóre badania dowodzą, że ryzyko rozwoju cholestazy ciążowej zwiększa zapłodnienie pozaustrojowe. Co więcej, cholestaza ciężarnych częściej diagnozowana jest u kobiet, które w pierwszym trymestrze ciąży miały bardzo silne mdłości i wymioty.

Cholestaza ciążowa jest chorobą, która nie zagraża zdrowiu i życiu kobiety ciężarnej, jednak ze względu na bardzo uciążliwe objawy cholestazy, może prowadzić do pogorszenia się kondycji organizmu. Jest to choroba odwracalna, która nie powoduje uszkodzenia wątroby oraz innych powikłań. Najczęściej ujawnia się około 30. tygodnia ciąży, co ma związek z bardzo wysokim stężeniem estrogenów i progesteronu. Cholestaza ciążowa ustępuje samoistnie po porodzie.

Cholestaza ciążowa – czynniki ryzyka

Jak już zostało wspomniane, cholestaza ciążowa może występować rodzinnie. Jednym z ważnych czynników ryzyka jest jej ujawnienie się u kobiet, które są blisko spokrewnione z kobietą ciężarną, czyli babci, mamy i siostry. Inne czynniki ryzyka to wiek matki – im starsza kobieta, tym ryzyko wystąpienia cholestazy jest większe, a także ciąża mnoga.

Do wystąpienia cholestazy ciążowej stosunkowo rzadko przyczyniają się czynniki zewnętrzne. Niektóre badania dowodzą jednak niewielkiej zależności pomiędzy wewnątrzwątrobowym zastojem żółci oraz stosowaną dietą.

Warto wiedzieć, że tryb życia oraz stosowana dieta to dwa czynniki, które znacząco wpływają na przebieg ciąży, bo w ogromnym stopniu decydują o ogólnej kondycji organizmu. Z tego względu kobieta, która planuje macierzyństwo, powinna dbać o siebie nie tylko od momentu potwierdzenia ciąży, ale także przed zapłodnieniem, przygotowując swój organizm na związane z ciążą wyzwania.

Czytaj też:
Który tydzień ciąży jest najniebezpieczniejszy? Kiedy ryzyko poronienia spada?

Mechanizm rozwoju cholestazy ciążowej

U ciężarnych występuje cholestaza wewnątrzwątrobowa, którą powodują zaburzenia wydalania żółci na poziomie hepatocytów. Nieprawidłowości w obrębie wątroby, których skutkiem jest zastój żółci, zmieniają poziom stężenia kwasów żółciowych we krwi, a także wywołują wzrost poziomu enzymów wątrobowych. Na skutek zastoju żółci zwiększa się stężenie aminotransferazy alaninowej (ALT), bilirubiny, fosfatazy alkalicznej (ALP) i aminotransferazy asparaginianowej (AST). Zaburzenia związane z zastojem żółci, wywołują bardzo uciążliwe objawy, które utrudniają normalne funkcjonowanie kobiety ciężarnej.

Przyczyny cholestazy ciążowej

Bezpośrednią przyczyną cholestazy u ciężarnych jest oddziaływanie na organizm hormonów płciowych, których wysokie stężenie, może prowadzić do rozwoju także innych schorzeń. Związek pomiędzy cholestazą ciążową oraz hormonami płciowymi potwierdza pojawienie się objawów choroby około 30. tygodnia ciąży, gdy poziom progesteronu i estrogenów jest bardzo wysoki.

Epidemiologia schorzenia

W Polsce i w Europie cholestaza ciążowa diagnozowana jest u niewielkiego odsetka kobiet ciężarnych. Zgodnie z najnowszymi statystykami, w krajach europejskich cholestaza ciężarnych diagnozowana jest u około 4% kobiet rodzących. Odsetek ten jest znacznie wyższy w Ameryce Południowej, sięgając około 25%, co ma związek z pochodzeniem latynoamerykańskim, które zwiększa ryzyko wystąpienia tego schorzenia.

Objawy – cholestaza ciążowa

Objawy cholestazy ciążowej są bardzo charakterystyczne. Wzrost stężenia kwasów żółciowych i enzymów wątrobowych objawia się uporczywym świądem, który nasila się w nocy, obejmując początkowo dłonie i stopy. Z czasem zaczyna także swędzieć skóra tułowia, twarzy i szyi. Cholestaza przebiega bez wysypki skórnej; nie występują także inne zmiany skórne, które są typowe dla chorób dermatologicznych.

Uczucie świądu staje się bardzo dokuczliwe przed porodem. Dolegliwości wywołane cholestazą ciążową są przyczyną problemów z zasypianiem oraz bezsenności. Brak snu w połączeniu z dolegliwościami typowymi dla trzeciego trymestru ciąży w mogą w znacznym stopniu odbić się na kondycji fizycznej i kondycji psychicznej przyszłej mamy.

Na skutek drapania skóry mogą się na niej pojawić tzw. przeczosy. Jeżeli kobieta ciężarna nie może powstrzymać się od drapania swędzącej skóry, to istnieje ryzyko mechanicznego uszkodzenia naskórka, a także nadkażenia bakteryjnego lub grzybiczego powstałych ran.

Inne objawy cholestazy ciążowej to mdłości, wymioty oraz utrata apetytu. W przebiegu choroby obserwowane jest powiększenie wątroby, a także wystąpienie żółtaczki po ustąpieniu świądu. Świąd ustępuje w pierwszym miesiącu połogu. Po rozpoznaniu cholestazy ciążowej kobieta ciężarna poddawana jest specjalistycznym badaniom, które mają na celu kontrolowanie choroby, a także ocenę stanu zdrowia nienarodzonego dziecka.

Cholestaza w ciąży jest wskazaniem do umieszczenia kobiety ciężarnej na oddziale patologii ciąży, gdzie zostaje rozpoczęte leczenie. Ma ono na celu zapobieganie możliwym powikłaniom cholestazy ciążowej. Ze względu na możliwe zaburzenia krzepliwości krwi kobieta ciężarna otrzymuje zapobiegającą krwotokom witaminę K. Ciężarnym z cholestazą podawany jest również kwas ursodeoksycholowy, który rozbija kamienie żółciowe, zapobiegając kamicy pęcherzyka żółciowego.

Szczególnie niebezpieczna jest cholestaza, która rozwija się przed 30. tygodniem ciąży i ma ostry przebieg. W tym przypadku niezbędne jest przyśpieszenie rozwoju płodu za pomocą odpowiednich leków oraz wykonanie cesarskiego cięcia. W większości przypadków cholestaza ciążowa ma jednak łagodny przebieg i wdrożone procedury medyczne pozwalają uniknąć wcześniejszego zakończenia ciąży. W wielu przypadkach możliwy jest poród siłami natury, który przebiega bez komplikacji.

Leczenie cholestazy ciążowej

Wystąpienie żółtaczki w okresie połogu wymusza dokładną ocenę stanu zdrowia ciężarnej w celu wykrycia podłoża choroby, która może być również związana z działaniem innych czynników. Łagodna żółtaczka nie jest zagrożeniem dla kobiety w połogu i zwykle ustępuje samoistnie. Cholestaza ciążowa to schorzenie, które nie powoduje powikłań, dlatego po zakończeniu ciąży nie jest wymagana stała kontrola enzymów wątrobowych. Trzeba jednak wiedzieć, że cholestaza ciążowa jest przeciwwskazaniem do stosowania tabletek antykoncepcyjnych, które mogą dodatkowo zwiększyć ryzyko jej wystąpienia w kolejnej ciąży. Każda kolejna ciąża związana jest również z ryzykiem ujawnienia się cholestazy o ostrym przebiegu, która może spowodować poważne powikłania.

Czytaj też:
Konflikt serologiczny – przyczyny, skutki i leczenieCzytaj też:
Gestoza, zatrucie ciążowe – przyczyny, objawy i leczenie