Białko C-reaktywne (CRP) jest substancją wytwarzaną przez wątrobę w odpowiedzi na stan zapalny i jest markerem tego stanu. Inne nazwy CRP to wysokoczułe białko C-reaktywne (hs-CRP) i ultrawrażliwe białko C-reaktywne (us-CRP). Wysoki poziom CRP we krwi może być spowodowany przez wiele różnych chorób, od zwykłej infekcji po raka.
Czytaj też:
Badanie OB – sprawdź, co może oznaczać wynik
Co oznacza wysoki poziom CRP?
Nie wszyscy lekarze zgadzają się co do możliwych konsekwencji wysokiego poziomu CRP. Niektórzy uważają, że istnieje związek między wysokim poziomem CRP a zwiększonym prawdopodobieństwem zawału serca lub udaru mózgu. Jedno z badań wykazało, że wśród zdrowych dorosłych mężczyzn ci z wysokim poziomem CRP byli trzy razy bardziej narażeni na zawał serca niż ci z niskim poziomem CRP. Dotyczyło to mężczyzn, którzy nie chorowali wcześniej na serce.
„Harvard Women's Health Study” wykazało, że wysoki poziom CRP pozwalał lepiej przewidzieć chorobę wieńcową i udar u kobiet niż podwyższony poziom cholesterolu. Mimo to wysoki poziom cholesterolu jest częściej cytowanym czynnikiem ryzyka. Jackson Heart Study wykazało, że hs-CRP może odgrywać rolę w rozwoju cukrzycy typu 2 (w badaniu przeprowadzonym na Afroamerykanach).
Lekarze mogą zalecić to badanie w połączeniu z kilkoma innymi w celu oceny ryzyka choroby serca lub udaru. Pojawiły się także nowe badania sugerujące, że CRP może być stosowany w ocenie wyników związanych z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP). Lekarze mogą również zalecić test CRP w celu zdiagnozowania zapalnych chorób autoimmunologicznych, w tym choroby zapalnej jelit (IBD), reumatoidalnego zapalenia stawów oraz tocznia.
CRP a choroby serca
Ekspert z American Heart Association w 2013 r. stwierdził, że wziąwszy pod uwagę wszystkie czynniki ryzyka, osoby z poziomem CRP wyższym lub równym 2 mg/l prawdopodobnie potrzebują bardziej intensywnego leczenia, w tym chorób serca. Podwyższony poziom CRP może odgrywać ważną rolę w diagnozie osób, które mogą wymagać dokładniejszej obserwacji lub bardziej intensywnego leczenia po zawałach lub operacjach serca.
Poziomy CRP mogą być również przydatne w diagnozowaniu osób z ryzykiem chorób serca, u których sam poziom cholesterolu może nie być wystarczający. Amerykańskie Centra Kontroli i Prewencji Chorób wymieniają kilka znaczących czynników ryzyka rozwoju chorób serca, takich jak cukrzyca, nadciśnienie, zbyt wysoki cholesterol, palenie tytoniu, niezdrowa dieta, ograniczona aktywność fizyczna, nadmierne spożycie alkoholu czy nadwaga. Choroby serca, które już wystąpiły uprzednio w rodzinie, również narażają cię na większe ryzyko tego wyroku.
Badanie i potencjalne ryzyko
Do badania nie jest wymagane specjalne przygotowanie, a w dniu badania można normalnie jeść. Pobierana jest krew z żyły, zwykle na wewnętrznej stronie łokcia lub tylnej części dłoni. Postępowanie wygląda tak, jak w przypadku standardowego pobrania krwi do badań takich, jak morfologia.
Jest to rutynowe badanie o niskim ryzyku, ale istnieje niewielka szansa na typowe możliwe komplikacje związane z pobraniem krwi, takie jak nadmierne krwawienie, zawroty głowy, zasinienie lub infekcja w miejscu nakłucia, jeśli zostało ono wykonane przez niekompetentną osobę.
Test CRP może być pomocny w ocenie ryzyka chorób serca, szczególnie w połączeniu z wysokim poziomem cholesterolu. Korzyści z tego testu przeważają nad potencjalnymi powikłaniami, szczególnie u osób zagrożonych chorobą serca lub udarem mózgu oraz u osób po rekonwalescencji po przebytych zabiegach na sercu.
Czytaj też:
Masz takie ciśnienie? Musisz na siebie uważać
Interpretacja wyniku
Poziom białka C-reaktywnego jest mierzony w miligramach CRP na litr krwi (mg/l). Niski poziom białka C-reaktywnego jest lepszy niż wysoki, ponieważ wskazuje na mniejszy stan zapalny w ciele. Według Cleveland Clinic odczyt poniżej 1 mg/l wskazuje, że masz niskie ryzyko chorób układu krążenia. Odczyt między 1 a 2,9 mg/l z kolei oznacza, że jesteś w grupie średniego ryzyka. Przy odczycie większym niż 3 mg/l jesteś w grupie wysokiego ryzyka zachorowania na choroby sercowo-naczyniowe.
Odczyt powyżej 10 mg/l może sygnalizować potrzebę dalszych badań w celu ustalenia przyczyny tak poważnego stanu zapalnego w twoim ciele. Ten szczególnie wysoki odczyt może wskazywać na infekcje kości lub zapalenie kości i szpiku, zaostrzenie autoimmunologicznego zapalenia stawów, IBD, gruźlicę, toczeń, chorobę tkanki łącznej lub inne choroby autoimmunologiczne, zapalenie płuc, a nawet raka, zwłaszcza chłoniaka.
Należy pamiętać, że poziomy CRP mogą być również podwyższone u kobiet przyjmujących pigułki antykoncepcyjne. Jednak inne markery stanu zapalnego nie muszą być wówczas nieprawidłowe. Z kolei podwyższone wartości CRP w ciąży mogą być wskaźnikiem powikłań, ale konieczne są dalsze badania pod tym kątem. Jeśli jesteś w ciąży lub masz inną przewlekłą infekcję lub chorobę zapalną, jest mało prawdopodobne, że test CRP pozwoli dokładnie oszacować ryzyko chorób serca.
Przed wykonaniem testu CRP porozmawiaj z lekarzem na temat wszelkich schorzeń, które mogą zaburzyć wyniki testu. Ponieważ zamiast tego można wykonać inne badania krwi, możesz całkowicie zrezygnować z testu CRP. Pamiętaj przy tym, że to badanie nie zapewnia pełnego obrazu ryzyka choroby sercowo-naczyniowej. Lekarz weźmie pod uwagę czynniki ryzyka związane ze stylem życia, inne schorzenia i historię rodziny podczas określania, które badania będą dla ciebie najbardziej korzystne. Może wówczas zalecić badania takie, jak:
- elektrokardiogram (EKG);
-
echokardiogram;
-
test wysiłkowy;
-
tomografia komputerowa tętnic wieńcowych;
-
cewnikowanie serca.
Wysokie CRP – i co teraz?
Obniżenie poziomu CRP nie daje gwarancji obniżenia ryzyka chorób układu krążenia lub chorób autoimmunologicznych. Jednak wysoki poziom CRP zalicza się do biomarkerów. Biomarker jest czynnikiem, o którym należy pamiętać przy analizie zdrowia danej osoby, ale nie jest samodzielnym wskaźnikiem służącym do postawienia konkretnej diagnozy.
Badania wskazują, że zdrowa dieta może obniżyć poziom CRP, w tym m.in. dieta śródziemnomorska. Jeśli jesteś narażony na choroby serca, stosowanie zdrowej diety powinno być częścią twojego stylu życia. Ponadto, jeżeli w twoim przypadku występuje wysokie ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego, a wyniki testu wskazują na wysokie CRP, lekarz może zalecić statynę lub inny lek obniżający poziom cholesterolu.
Badano również witaminę Cjako sposób na obniżenie poziomu CRP u osób z podwyższonym ryzykiem wspomnianych chorób. Ostatnie badania sugerują, że probiotyki mogą również mieć pozytywny wpływ na obniżenie CRP.
Czytaj też:
Stan przedcukrzycowy – co to jest, objawy i leczenie