Łuszczycowe zapalenie stawów – objawy, leczenie

Łuszczycowe zapalenie stawów to bardzo uciążliwa choroba przewlekła o podłożu zapalnym, której rozwój jest bezpośrednio związany z zachorowaniem na łuszczycę. Łuszczyca to jedna z chorób uwarunkowanych genetycznie. Prowadzi ona do powstawania zmian skórnych na skutek zaburzeń w procesach rogowacenia naskórka. W przebiegu łuszczycy dochodzi do nadmiernego rogowacenia oraz pojawienia się stanu zapalnego. Łuszczyca atakuje przede wszystkim skórę i paznokcie. Jedynymi narządami wewnętrznymi, które mogą zostać objęte łuszczycą, są stawy.

Łuszczyca skóry – co warto wiedzieć?

Skórne zmiany łuszczycowe występują przewlekle, jednak w przebiegu tej choroby obserwuje się zarówno okres nasilenia się objawów, jak i remisji. Częstość występowania łuszczycy w globalnej populacji to 2%, jednak widoczna jest tendencja wzrostowa, która dotyczy zachorowania na tę chorobę. Choć łuszczyca skóry ma podłoże genetyczne, to wyróżniamy również zewnętrzne czynniki, które zwiększają ryzyko zachorowania. Łuszczycowe zapalenie stawów występuje u około 25% pacjentów ze zdiagnozowaną łuszczycą skóry.

Pacjenci zmagający się ze zmianami skórnymi o podłożu łuszczycowym często izolują się od społeczeństwa, co ma związek z ich stygmatyzacją i nieznajomością mechanizmów rozwoju tej choroby przez osoby z otoczenia chorego. Ważne! Łuszczyca skóry, łuszczyca paznokci i łuszczyca stawowa nie są chorobami zakaźnymi! Nie można się nimi zarazić przez kontakt ze skórą osoby chorej, krwią oraz drogą kropelkową. Przewlekły stan zapalny skóry wywołuje w tym przypadku reakcja autoimmunologiczna oraz polimorfizm w obrębie genu HLA-Cw6. Zmiany skórne w przebiegu łuszczycy pojawiają się również na skutek m.in. infekcji (częściej łuszczycę wywołują zakażenia wirusowe), przewlekłego stresu oraz stosowania niektórych leków. W przypadku 2/3 zdiagnozowanych chorych na łuszczycę zmiany skórne pojawiają się jako kolejny z objawów choroby – zmiany skórne mogą występować przed zachorowaniem na łuszczycę stawową nawet przez kilka lub kilkanaście lat. W 1/3 przypadków zmiany stawowe poprzedzają pojawienie się zmian skórnych.

Łuszczyca stawów – przyczyny

Jak już zostało wspomniane, łuszczycowe zapalenie stawów jest chorobą związaną z łuszczycą skóry. Jedynie w nielicznych przypadkach stan zapalny stawów o podłożu łuszczycowym jest diagnozowany u osób, u których nie ujawniły się zmiany łuszczycowe w obrębie skóry lub paznokci. W większości przypadków zmiany skórne poprzedzają rozwój łuszczycowego zapalenia stawów. Łuszczycowe zapalenie stawów występuje równie często u kobiet i u mężczyzn. Może rozwinąć się na każdym etapie życia – u osób dorosłych choroba rozpoczyna się zwykle pomiędzy 20. i 50. rokiem życia, jednak bywa także diagnozowana u dzieci i młodzieży. W tym przypadku niezbędna jest wnikliwa diagnostyka różnicowa, która pozwala odróżnić objawy zapalenia stawów od chorób zapalnych stawów, które są typowe dla wieku dziecięcego np. młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów.

Ryzyko rozwoju łuszczycowego zapalenia stawów zależne jest od działania kilku czynników. Na rozwój łuszczycowego zapalenia stawów nie ma wpływu rozległość łuszczycowych zmian skórnych. Ryzyko rozwoju łuszczycowego zapalenia stawów nie zależy od aktywności choroby – może rozwinąć się u pacjentów z nielicznymi lub obejmującymi większe partie skóry zmianami łuszczycowymi. Łuszczycowe zapalenie stawów częściej dotyczy pacjentów, u których występują jedynie zmiany łuszczycowe w obrębie paznokci.

Na ryzyko zachorowania wpływa jednak tryb życia pacjenta i występowanie chorób współistniejących, których leczenie może wymagać stosowania farmaceutyków nasilających objawy łuszczycy. Nadal nie są jednak znane wszystkie czynniki, które inicjują proces zapalny w skórze oraz w stawach. Nieleczone łuszczycowe zapalenie stawów prowadzi do zniszczenia stawów. Choroba ta często sprawia trudności diagnostyczne, które prowadzą do późnego wykrycia podłoża odczuwanych przez chorych dolegliwości. Rozpoznanie łuszczycowego zapalenia stawów na wczesnym etapie pozwala wdrożyć odpowiednie leczenie, które spowalnia postęp choroby, redukując uciążliwe objawy i ograniczając ryzyko niepełnosprawności.

Łuszczycowe zapalenie stawów a czynniki genetyczne

Lekarze nie mają wątpliwości – łuszczycowe zapalenie stawów jest chorobą uwarunkowaną genetycznie, która występuje rodzinnie. Czynnikiem zwiększającym ryzyko rozwoju łuszczycowego zapalenia stawów jest antygen HLA-B27. Największe ryzyko zachorowania występuje u dzieci chorych rodziców – w tym przypadku mamy do czynienia z 50-krotnie częstszym rozwojem choroby. Łuszczycowe zapalenie stawów diagnozowane jest w różnych podtypach, co ma związek z oddziaływaniem na organizm określonych antygenów, które uczestniczą w rozwojustanu zapalnego.

W większości przypadków choroby istotna jest rola antygenów zdolności tkankowej. Aktywność antygenów, które inicjują rozwój łuszczycowego zapalenia stawów, mogą zwiększać czynniki zewnętrzne np. urazy tkankowe – nasilając patologiczny proces zapalny o przewlekłym charakterze. Co więcej, istotną rolę w rozwoju łuszczycowego zapalenia stawów odgrywają przewlekłe infekcje wirusowe m.in. zakażenie wirusem HIV, które wpływają na funkcjonowanie układu immunologicznego, upośledzając odporność organizmu.

W przebiegu łuszczycowego zapalenia stawów stan zapalny obejmuje określone stawy, co sprawia, że wyróżniamy kilka postaci łuszczycowego zapalenia stawów, które charakteryzują się odmienną częstością występowania. Łuszczycowe zapalenie stawów zaliczane jest do tzw. spondyloartropatii zapalnych. Charakteryzują się one jednoczesnym występowaniem zmian zapalnych w obrębie stawów obwodowych, stawów krzyżowo-biodrowych i stawów kręgosłupa.

Łuszczycowe zapalenie stawów – postaci choroby

W przypadku łuszczycowego zapalenia stawów wyróżniamy:

• najczęściej diagnozowaną asymetryczną postać nielicznostawową;
• postać osiową, która diagnozowana jest u 20-40% pacjentów;
• wielopostaciową postać ŁZS, która diagnozowana jest u 15-25% pacjentów;
• postać z dominującym zajęciem dystalnych stawów międzypaliczkowych, która diagnozowana jest u 5-10% pacjentów;
• rzadką postać okaleczającą, która diagnozowana jest u około 5% pacjentów.

Objawy łuszczycowego zapalenia stawów

Objawem wspólnym dla wszystkich postaci łuszczycowego zapalenia stawów jest stan zapalny oraz asymetryczne występowanie zmian chorobowych. Toczący się w obrębie stawów stan zapalny wywołuje stale utrzymujący się ból oraz wpływa na ograniczenie ruchomości stawów, prowadząc również do deformacji stawów, co ogranicza sprawność osób chorych. W połączeniu z łuszczycowymi zmianami skórnymi choroba znacząco obniża jakość życia, utrudniając codzienne funkcjonowanie i stając się przyczyną kompleksów.

Objawy kliniczne nieco różnią się w przypadku poszczególnych postaci choroby.

Asymetryczna postać nielicznostawowa łuszczycowego zapalenia stawów wywołuje zapalenie dystalnych stawów międzypaliczkowych u rąk oraz proksymalnych stawów rąk i stóp. Stan zapalny obejmuje nie tylko stawy palców, ale także pochewki ścięgien. Do głównych objawów choroby zaliczamy ból całego palca lub palców, któremu towarzyszą obrzęk i zaczerwienienie skóry.

Osiowa postać łuszczycowego zapalenia stawów charakteryzuje się zmianami o podłożu zapalnym, które obejmują stawy krzyżowo-biodrowe. Typowe dla postaci osiowej jest również występowanie syndesmofitów, które wywołują objawy charakterystyczne dla zmian o podłożu zwyrodnieniowym.

W przypadku wielopostaciowego łuszczycowego zapalenia stawów dominujące są zmiany w stawach nadgarstków. Ta postać choroby przypomina pod względem przebiegu i objawów reumatoidalne zapalenie stawów.

Łuszczycowe zapalenie stawów z dominującym zajęciem dystalnych stawów międzypaliczkowych obejmuje nie tylko stawy, ale również paznokcie, na których pojawia się charakterystyczne zagłębienie, czyli tzw. objaw naparstka.

Postać okaleczająca łuszczycowego zapalenia stawów diagnozowana jest rzadko, wywołując poważne deformacje stawów i prowadząc do skrócenia paliczków. W tym przypadku charakterystycznym objawem są tzw. palce teleskopowe, które są nienaturalnie powyginane.

Łuszczycowe zapalenie stawów – ogólne objawy kliniczne

Choć wyróżniamy kilka postaci łuszczycowego zapalenia stawów, to w przypadku każdej z nich mamy do czynienia z podobnymi objawami klinicznymi. To m.in. zmiany zapalne w stawach międzypaliczkowych dalszych, stawach obwodowych i zapalenie palców, które może występować tylko w jednej lokalizacji. Łuszczycowe zapalenie stawów wywołuje również zapalenie przyczepów ścięgnistych m.in. ścięgna Achillesa i deformacje stawów.

Łuszczycowe zapalenie stawów – objawy ogólne

Chorobie często towarzyszy dna moczanowa oraz zaburzenia ze strony wzroku m.in. zapalenie spojówek. Co więcej, może pojawić się ogólne osłabienie, uczucie znużenia, pogorszenie nastroju oraz problemy z funkcjonowaniem mięśnia sercowego – choroba może spowodować uszkodzenie zastawek serca. Zdarza się, że u chorych przez dłuższy czas utrzymuje się podwyższona temperatura ciała, pojawiają się dolegliwości ze strony układu pokarmowego, a także stany depresyjne.

Leczenie łuszczycowego zapalenia stawów

Leczenie łuszczycowego zapalenia stawów musi zostać poprzedzone badaniami diagnostycznymi. Zaliczamy do nich m.in. badania RTG, badanie tomograficzne, rezonans magnetyczny, a także badanie USG. Niezbędne jest również wykonanie badań laboratoryjnych, które pozwalają oznaczyć antygen odpowiadający za rozwój choroby.

W leczeniu łuszczycowego zapalenia stawów stosuje się m.in. niesteroidowe leki przeciwzapalne, które są skuteczne na początku choroby, leki steroidowe, przeciwciała monoklonalne, a także inne leki biologiczne i terapie eksperymentalne, które są nadal w fazie badań klinicznych. W przypadku łuszczycowego zapalenia stawów bardzo ważne jest nie tylko leczenie miejscowe zajętego stawu, ale także łagodzenie stanu zapalnego innymi metodami. U chorych konieczne jest utrzymanie właściwej masy ciała, czemu sprzyja stosowanie odpowiednio skomponowanej diety. Co więcej, niezbędne jest także systematyczne usprawnianie chorego dzięki rehabilitacji, która zapobiega niepełnosprawności.

Czytaj też:
Czy istnieje dieta na łuszczycowe zapalenie stawów?Czytaj też:
Łuszczyca – czy tą chorobą można się zarazić?