Epidemia wirusa SARS-CoV-2 w ciągu kilku tygodni zmieniła funkcjonowanie systemu opieki zdrowotnej. Oprócz strachu przed zarażeniem się wirusem i zachorowaniem na COVID-19 problemem stał się też utrudniony dostęp do diagnostyki i leczenia wielu chorób. Zorganizowanie opieki nad pacjentem z chorobą przewlekłą wymagało wprowadzenia procedur, które z dnia na dzień pozwoliły na prowadzenie wizyt telemedycznych. 12 marca 2020 r. Narodowy Fundusz Zdrowia opublikował na swojej stronie komunikat o wprowadzeniu procedury medycznej: „Porada lekarska za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności”. Wreszcie okazało się to możliwe, choć lekarze i sami pacjenci oczekiwali takich rozwiązań od wielu lat. Szczególnie w diabetologii przeprowadzenie e-wizyty jest bardzo skuteczne dzięki systemom „chmurowym”, pozwalającym na ocenę wyników leczenia. Badanie przeprowadzone przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne w 2018 r. wykazało, że aż 79 proc. polskich dzieci chorych na cukrzycę typu 1 leczonych jest za pomocą najnowszej dostępnej technologii – terapii za pomocą osobistej pompy insulinowej (OPI). Odsetek pacjentów dorosłych leczonych tą metodą jest znacznie niższy, ale z roku na rok rośnie; dane NFZ za 2019 r. wskazują na ok. 20 tys. pacjentów.
Podczas wizyty pacjenta w poradni diabetologicznej lekarze odczytują dane z pompy insulinowej, które pozwalają na ocenę stężeń glukozy, dawek insuliny, ale dostarczają też wielu cennych informacji o spożywanych posiłkach czy np. aktywności fizycznej. Diabetolog może jeszcze lepiej ocenić leczenie i modyfikację ustawień pompy insulinowej, gdy pacjent korzysta z ciągłego monitorowania glikemii (ang. CGM – Continuous Glucose Monitoring). Technologia ta pozwala na pomiar stężenia glukozy w tkance podskórnej co 5 min przez całą dobę, z możliwością przewidywania zmian glikemii oraz alarmowania o jej nieprawidłowych wartościach. Wielu pacjentów samodzielnie odczytuje dane z pomp insulinowych za pomocą oprogramowania on-line CareLink Personal, z którego użytkownicy pomp firmy Medtronic korzystają na całym świecie. Warto podkreślić, że jeśli dane dostępu do konta CareLink Personal zostaną przekazane lekarzowi, to może on w łatwy sposób odczytać raport z pompy insulinowej w poradni diabetologicznej. Wizyty podczas epidemii SARS-CoV-2 polegają na rozmowie telefonicznej z pacjentem i omawianiu aktualnego raportu z pompy insulinowej. Ocena, jak pacjent radzi sobie na co dzień z cukrzycą, jest wiarygodna dzięki identyfikacji powtarzających się w ciągu doby epizodów hipo- i hiperglikemii. Na tej podstawie lekarz wspólnie z pacjentem mogą modyfikować dawki insuliny podawane za pomocą pompy insulinowej. Najnowszym rozwiązaniem dla lekarzy jest wprowadzenie oprogramowania CareLink System w chmurze internetowej, dzięki czemu diabetolog ma dostęp do danych o leczeniu wszystkich swoich pacjentów. System ten jest całkowicie bezpieczny, ponieważ umożliwia wyłącznie analizę danych. Nie jest możliwe zdalne modyfikowanie terapii; pacjent, który ma przy sobie pompę insulinową, musi wykonać określone czynności. Ostatnie miesiące pokazały, że tak prowadzone wizyty są efektywne, oszczędzają czas pacjentów, którzy nie muszą pokonywać znacznych odległości w celu spotkania się z diabetologiem. Pacjenci z całą pewnością doceniają rozwiązania telemedyczne, ponieważ umożliwiają im one szybki dostęp do konsultacji specjalistycznej. Z punktu widzenia zespołów diabetologicznych e-wizyta stała się kolejnym narzędziem w opiece nad chorymi. Miejmy nadzieję, że „porada lekarska za pośrednictwem systemów teleinformatycznych” pozostanie z nami znacznie dłużej niż wirus SARS-CoV-2.
dr n. med. Andrzej Gawrecki
Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu
Szpital Miejski im. Franciszka Raszei
DiabeTECH.life
