Język narażony jest na różne uszkodzenia oraz zakażenia drobnoustrojami, które przedostają się do naszego organizmu z zewnątrz oraz stanowią naturalny składnik flory bakteryjnej jamy ustnej. Na zapalenie języka może wskazywać nasilający się ból języka i pieczenie języka, jednak choroba wywołuje także inne objawy, których spektrum zależne jest od jej przyczyny. W większości przypadków zapalenie języka oraz towarzyszące chorobie dolegliwości nie stanowią zagrożenia dla zdrowia, jednak zdarza się, że zmiany w obrębie języka wskazują na poważną chorobę np. stan przedrakowy lub zmiany o podłożu nowotworowym. Z tego względu nie należy bagatelizować nieprzyjemnych dolegliwości, bo wcześnie rozpoczęte leczenie pozwala uniknąć powikłań.
Wyróżniamy kilka czynników, które powodują pierwotne zapalenie języka i wtórne zapalenie języka. Warto dowiedzieć się więcej na temat objawów i przyczyn zapalenia języka, a także sposobów zapobiegania i leczenia uciążliwych dolegliwości, które w niektórych przypadkach mogą często nawracać.
Stan zapalny języka – co warto wiedzieć?
Język narażony jest na działanie różnych czynników drażniących, które mogą wywołać stan zapalny. W przypadku pierwotnego zapalenia języka mamy do czynienia z bezpośrednim działaniem drobnoustrojów oraz czynników drażniących na powierzchnię języka. Wtórne zapalenie języka występuje w przebiegu niektórych chorób ogólnoustrojowych, będąc jednym z ich objawów.
Pierwotne i wtórne stany zapalne języka mogą objawiać się w podobny sposób, dlatego konieczne jest zasięgnięcie porady lekarza, który na podstawie wywiadu lekarskiego, badania fizykalnego i wyników zleconych badań, postawi diagnozę oraz dobierze metodę leczenia. W przypadku wtórnego zapalenia języka niezbędne jest nie tylko leczenie nieprzyjemnych objawów, ale także leczenie choroby podstawowej, która wywołuje dolegliwości w jamie ustnej.
Zapalenie języka i inne zmiany w jamie ustnej dość często diagnozowane są podczas badań stomatologicznych. Zdarza się, że lekarz stomatolog dostrzega w jamie ustnej pacjenta niepokojące objawy różnych schorzeń, które jeszcze nie wywołują nieprzyjemnych objawów, dlatego warto pamiętać o systematycznym odwiedzaniu gabinetu stomatologicznego, nawet jeżeli nasze zęby i dziąsła nie sprawiają żadnych problemów. Dzięki systematycznym wizytom profilaktycznym możliwe jest np. wykrycie stanów przedrakowych, które dość często są efektem nałogowego palenia tytoniu oraz nadużywania alkoholu.
Ważne! Ból języka, uczucie pieczenia, ograniczenie ruchomości języka, zaczerwienienie, a także niegojące się nadżerki lub uporczywie nawracające afty i zakażenia grzybicze są wskazaniem do wizyty u lekarza, której nie należy odkładać w czasie, lecząc się domowymi sposobami.
Oprócz pierwotnych i wtórnych zapaleń języka wyróżniamy także:
- ostre i przewlekłe zapalenia języka,
- swoiste i nieswoiste zapalenia języka,
- powierzchniowe i głębokie zapalenia języka.
Często zmiany chorobowe w obrębie języka oraz zmiany na śluzówce jamy ustnej spowodowane są przez złe nawyki żywieniowe, które przekładają się na ogólny stan zdrowia, stając się przyczyną np. obniżonej odporności. Co więcej, niewłaściwe odżywianie jest bezpośrednią przyczyną niedoborów żywieniowych oraz przyczynia się do rozwoju chorób zębów, dziąseł i przyzębia. Warto także zwrócić uwagę na higienę jamy ustnej, bo niestaranne szczotkowanie zębów oraz zaniedbywanie leczenia chorób stomatologicznych sprzyja rozwojowi bakterii. Co więcej, dbając o higienę jamy ustnej oraz systematycznie sprawdzając stan uzębienia, możemy także zapobiegać poważnym zakażeniom bakteryjnym mózgu i zapaleniu np. mięśnia sercowego.
Przyczyny zapalenia języka
Zapalenie języka może mieć charakter pierwotny lub wtórny. Z pierwotnym zapaleniem języka mamy do czynienia, gdy stan zapalny rozwija się na skutek działania na błonę śluzową różnych czynników chorobowych i jest chorobą samą w sobie.
Do czynników wywołujących zapalenie pierwotne języka zaliczamy np.:
- chorobotwórcze drobnoustroje – bakterie, wirusy i grzyby;
- głębokie i powierzchniowe urazy języka, do których prowadzi np. noszenie źle dopasowanej protezy lub aparatu ortodontycznego;
- urazy języka, do których dochodzi na skutek jego przygryzienia oraz oparzenia;
- palenie papierosów;
- nadużywanie alkoholu;
- oddziaływanie na błonę śluzową języka innych substancji drażniących np. obecnych w pożywieniu chemicznych dodatków.
Powyższe czynniki powodują różne dolegliwości. Początkowo mogą być to jedynie okresowe podrażnienia, które z czasem przechodzą w stan zapalny.
Wtórny stan zapalny języka towarzyszy chorobom ogólnoustrojowym. Często związany jest z cukrzycą, kiłą, gruźlicą. Zapalenie języka często pojawia się również w przebiegu AIDS i innych chorób, których bezpośrednią przyczyną jest osłabienie mechanizmów odpornościowych organizmu, a także w przebiegu chorób skóry.
Inne przyczyny wtórnego zapalenia języka to m.in.:
- niedokrwistość z niedoboru żelaza,
- niedokrwistość złośliwa,
- niedobór witamin z grupy B.
Objawy zapalenia języka
Objawy występujące przy zapaleniu języka to m.in.:
- ból języka,
- obrzęk języka,
- pieczenie języka,
- zaczerwienienie języka,
- ograniczenie ruchomości języka,
- różne zmiany na języku np. nadżerki, krostki i owrzodzenia,
- nadwrażliwość na bodźce,
- zaburzenia smaku,
- nieprzyjemny posmak w ustach.
Przy zapaleniu języka może również pojawić się nalot na języku, nadmierne wygładzenie powierzchni języka oraz zanik brodawek językowych.
Zmiany chorobowe mogą obejmować cały język lub znajdować się na ograniczonym obszarze np. na środku języka, jego koniuszku, z boku języka lub u jego nasady. Zmiany powierzchniowe znajdują się na powierzchni języka, obejmując jedynie błony śluzowe. W przypadku zapaleń głębokich stan zapalny obejmuje także warstwę mięśniową języka.
Stałe pieczenie języka, któremu nie towarzyszą inne objawy, może być związany z zaburzeniami w obwodowym układzie nerwowym.
Często diagnozowane choroby języka o podłożu zapalnym to m.in.:
- romboidalne zapalenie języka,
- nawracające zapalenie aftowe języka i jamy ustnej,
- język geograficzny,
- zanikowe zapalenie języka,
- ropień języka.
Leczenie zapalenia języka
Leczenie zapalenia języka to leczenie przyczynowe. Zanim zostanie rozpoczęte, niezbędna jest diagnostyka, która pozwoli określić podłoże dolegliwości. W niektórych przypadkach wystarczy badanie fizykalne, które wraz z wywiadem lekarskim pozwala na postawienie diagnozy. W przypadku niespecyficznych lub przewlekle nawracających zmian niezbędne jest wykluczenie nowotworowego podłoża odczuwanych dolegliwości.
W większości przypadków pierwotnego zapalenia języka stosowane jest dobrane do podłoża choroby leczenie przyczynowe, które może uwzględniać np. antybiotykoterapię lub leki przeciwgrzybicze. Jeżeli stan zapalny wywołany jest przez źle dopasowaną protezę, to konieczne jest wykonanie nowego uzupełnienia protetycznego. Wtórne zapalenie języka wymaga leczenia choroby podstawowej, która wywołuje nieprzyjemne dolegliwości.
Zapalenie języka często jest dolegliwością długotrwałą, która utrudnia normalne funkcjonowanie. W niektórych przypadkach zagraża ogólnemu zdrowiu – na powikłania związane np. z bakteryjnym lub grzybiczym zapaleniem języka w szczególności narażone są niemowlęta, małe dzieci, a także seniorzy.
Czytaj też:
Kubki smakowe – budowa, lokalizacja i co powoduje zaburzenia