Zapalenie przełyku (ang. esophagitis) wywołuje różne objawy, które nie zawsze łączymy ze schorzeniami w obrębie przewodu pokarmowego. Rozwój stanu zapalnego przełyku poprzedza podrażnienie błony śluzowej przełyku, które może być spowodowane np. stosowaniem używek oraz cofaniem się treści żołądkowej do przełyku.
Objawy choroby są bardzo uciążliwe. Zaliczamy do nich m.in. utrzymujący się przez dłuższy czas ból w okolicy mostka, pieczenie przełyku, a także objawy typowe dla refluksu żołądkowo-przełykowego– najczęstszej przyczyny zapalenia przełyku
Objawy zapalenia przełyku często mylone są z objawami zawału. Nie można ich bagatelizować, bo nieleczony stan zapalny przełyku może powodować poważne powikłania. Zmniejszenie objawów chorobowych i przejściowe wyleczenie zapalenia przełyku można osiągnąć zmieniając nawyki żywieniowe, stylu życia i stosując leczenie farmakologiczne.
Wyróżniamy kilka rodzajów zapalenia przełyku o różnym podłożu. Warto poznać częste przyczyny i objawy tej choroby, a także metody leczenia i sposoby zapobiegania nawrotom stanu zapalnego.
Zapalenie błony śluzowej przełyku ma różne przyczyny
Zapalenie przełyku jest związane z działaniem na błonę śluzową przełyku różnych czynników drażniących. Delikatna śluzówka, która wyścieła przełyk, może ulec uszkodzeniom na skutek oddziaływania na nią m.in.:
- substancji obecnych w stosowanych lekach,
- spożywanych pokarmów i napojów,
- chorobotwórczych patogenów,
- substancji chemicznych i substancji żrących.
Stan zapalny błony śluzowej przełyku poprzedza jej podrażnienie lub uszkodzenie. Oprócz powyższych czynników drażniących, na stan błony śluzowej przełyku wpływa również m.in. częste spożywanie alkoholu. Do uszkodzeń w obrębie śluzówki przełyku dochodzi także na skutek nałogowego palenia papierosów.
Najczęściej podrażnienie przełyku, które poprzedza rozwój stanu zapalnego, jest spowodowane przez kwasy żołądkowe, których wydzielanie zwiększa stres, stosowana dieta i tryb życia. Inne przyczyny zapalenia przełyku to np. uszkodzenia śluzówki na skutek działania wysokiej temperatury.
W zależności od przyczyny rozwoju stanu zapalnego błony śluzowej przełyku, diagnozowane są różne rodzaje zapalenia przełyku.
Rodzaje zapalenia przełyku
Najczęściej diagnozowane jest refluksowe zapalenie przełyku, które wywołuje cofanie się treści żołądkowej do przełyku. Inne, dość często diagnozowane rodzaje zapalenia przełyku to:
- zakaźne zapalenie przełyku – zapalenie przełyku wywoływane przez chorobotwórcze drobnoustroje np. wirusy i drożdżaki,
- eozynofilowe zapalenie przełyku – zapalenie przełyku wywołane przez odpowiedź immunologiczną,
- polekowe zapalenie przełyku – zapalenie przełyku wywołane oddziaływaniem farmaceutyków na błonę śluzową przełyku.
Rzadziej diagnozowane jest zapalenie przełyku wywołane spożywaniem bardzo gorących napojów oraz potraw, czyli zapalenie przełyku wywołane czynnikami termicznymi. Do rzadko diagnozowanych rodzajów zapalenia przełyku zaliczamy również zapalenie przełyku związane z oddziaływaniem na śluzówkę substancji żrących.
W wyniku długotrwałego oddziaływania na błonę śluzową przełyku różnych czynników drażniących może dojść do głębokich uszkodzeń śluzówki oraz powstawania nadżerek. W takim przypadku diagnozowane jest nadżerkowe zapalenie przełyku.
Refluksowe zapalenie przełyku
Jak już zostało wspomniane, refluksowe zapalenie przełyku to najczęściej diagnozowana postać zapalenia przełyku. Przyczyną rozwoju stanu zapalnego błony śluzowej przełyku jest w tym przypadku kontakt delikatnej śluzówki z kwasem żołądkowym. Refluksowe zapalenie przełyku wywołuje cofanie się treści żołądkowej do przełyku przez nieprawidłowo funkcjonujący dolny zwieracz przełyku. W chorobie refluksowej stosowane są leki zobojętniające kwas żołądkowy, które pozwalają zmniejszyć ryzyko związane z uszkodzeniem przełyku.
Zakaźne zapalenie przełyku
Zakaźne zapalenie przełyku wywołują bakterie, wirusy i drożdżaki. Najczęściej stan zapalny przełyku ma podłoże wirusowe. W zakaźnym zapaleniu przełyku stosowane są leki redukujące szkodliwe drobnoustroje np. leki przeciwwirusowe.
Eozynofilowe zapalenie przełyku
Eozynofilowe zapalenie przełyku jest skutkiem m.in. kontaktu błony śluzowej przełyku z alergenami. Może być wywołane reakcją układu immunologicznego na alergeny pokarmowe np. orzeszki ziemne, białka mleka i owoce cytrusowe. Zdarza się, że ten rodzaj zapalenia przełyku ma związek z alergenami wziewnymi. W eozynofilowym zapaleniu przełyku niezbędne jest stosowanie diety wolnej od alergenów, a także przyjmowanie przepisanych przez lekarza leków, do których zaliczamy m.in. wziewne leki przeciwzapalne.
Polekowe zapalenie przełyku
Polekowe zapalenie przełyku jest skutkiem uszkodzenia śluzówki przez substancje obecne w farmaceutykach. Jedną z jego przyczyn jest przyjmowanie leków bez popijania wodą lub przyjmowanie zbyt małej ilości płynu podczas połykania tabletek, co zwiększa ryzyko przyklejenia się leku do śluzówki przełyku oraz powstania stanu zapalnego.
Jakie objawy daje zapalenie przełyku?
Zapalenie przełyku jest uciążliwą i bardzo nieprzyjemną chorobą, która wymaga leczenia. Warto wiedzieć, że przewlekły stan zapalny w obrębie przełyku, zwiększa ryzyko rozwoju raka przełyku. Każdy rodzaj zapalenia przełyku wywołuje nieco inne objawy, co ma związek z przyczyną stanu zapalnego. Na spektrum objawów oraz ich nasilenie wpływa stopień zaawansowania choroby.
Do typowych objawów zapalenia przełyku, które występują niezależnie od jego przyczyny, zaliczamy:
- pieczenie w przełyku,
- ból w nadbrzuszu,
- problemy z przełykaniem na skutek zwężenia przełyku,
- uczucie ciała obcego w przełyku.
Zapalenie przełyku jest chorobą, w przebiegu której mogą występować również objawy niezwiązane z przewodem pokarmowym np. uczucie duszności, ból gardła, chrypka, przewlekły kaszel, nieprzyjemny posmak w jamie ustnej, nieprzyjemny zapach z ust, nawracające zapalenie dziąseł, a także przewlekły ból głowy. Objawy ze strony jamy ustnej, gardła, a nawet zatok przynosowych najczęściej wywołuje refluksowe zapalenie przełyku.
Zapalenie przełyku – diagnostyka
Objawy zapalenia przełyku są wskazaniem do wizyty u lekarza rodzinnego, który na podstawie przeprowadzonego wywiadu może wystawić skierowanie na badanie endoskopowe przełyku. Jeżeli ujawni ono stan zapalny błony śluzowej przełyku, to niezbędne jest rozpoczęcie leczenia.
Podczas badania endoskopowego może zostać pobrany wycinek do badania histopatologicznego.
Leczenie domowe zapalenia przełyku
Domowe sposoby do walki z zapaleniem przełyku polegają przede wszystkim na eliminacji czynników, które działają drażniąco na błonę śluzową. Niezbędne jest stosowanie zdrowej diety, w której nie powinny znajdować się m.in. pokarmy nasilające wydzielanie kwasu żołądkowego np. ostre przyprawy, produkty tłuste i ciężkostrawne, słodycze, niektóre owoce, a także kawa, czarna herbata i napoje gazowane. Należy również ograniczyć stres oraz unikać spożywania alkoholu. W celu ograniczenia stanu zapalnego zalecane jest również rzucenie palenia.
Redukcję stanu zapalnego wspomaga stosowanie niektórych ziół. W zapaleniu przełyku polecane jest także picie siemienia lnianego, które działa osłonowo na błonę śluzową.
Leczenie farmakologiczne zapalenia przełyku
Farmakologiczne leczenie zapalenia przełyku zależy od przyczyny stanu zapalnego, uwzględniając m.in. leki przeciwzapalne, leki zobojętniające kwas żołądkowy, leki redukujące objawy alergii, a także leki o działaniu przeciwwirusowym, przeciwbakteryjnym i przeciwgrzybiczym oraz inhibitory pompy protonowej.
Źródła:
- Korzonek Maria, Agnieszka Dziergas, Magdalena Kuczyńska: Choroba refluksowa przełyku – problem wciąż aktualny. Forum Medycyny Rodzinnej 2014, tom 8, nr 5
- Choroby czynnościowe przewodu pokarmowego. Wytyczne Rzymskie III. Opracowanie w języku polskim; Medycyna Praktyczna, wydanie specjalne 8/2007
- ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8522814
Czytaj też:
Po COVID-19 większe ryzyko chorób żołądkowo-jelitowych. Poznaj najnowsze wyniki badań