Często nawracające i długotrwałe wzdęcia powinny skłonić do wizyty u lekarza i wykonania badań diagnostycznych. U niektórych osób występują dolegliwości typowe dla wzdęć, choć nie stwierdza się nadmiaru gazów jelitowych. W takim przypadku odczuwanie dyskomfortu w obrębie jamy brzusznej (np. uczucie rozpierania w jamie brzusznej, silne ruchy jelit, bóle brzucha) mogą wywoływać zaburzenia czucia trzewnego, które powodują, że nieprzyjemne dolegliwości pojawiają się pod wpływem prawidłowej objętości gazów jelitowych. Objawów wzdęć nie należy bagatelizować. Jeżeli wzdęcia oraz towarzyszące im dolegliwości uporczywie nawracają, zauważamy, że obwód brzucha stale się powiększa lub pojawiają się inne objawy ze strony przewodu pokarmowego, to trzeba bezzwłocznie zasięgnąć porady specjalisty.
Wzdęcia brzucha – co warto o nich wiedzieć?
Wzdęcia brzucha nie są związane jedynie z popełnianymi błędami żywieniowymi. Nawracające lub przewlekłe wzdęcia mogą wskazywać na poważne choroby np. raka jelita grubego oraz choroby zapalne jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego i Crohna), a także choroby ośrodkowego układu nerwowego. Uporczywe wzdęcia brzucha i gazy to także objaw typowy dla IBS (zespół jelita drażliwego). Osoby ze stale powiększonym obwodem brzucha także powinny zgłosić się do lekarza, bo wzdęty brzuch może wskazywać na wodobrzusze oraz związane z procesem chorobowym powiększenie narządów wewnętrznych.
W większości przypadków powiększony przez krótki czas obwód brzucha wskazuje na niegroźne wzdęcia. Mogą być one związane ze stosowaną dietą lub oddziaływaniem innych czynników i nie wymagają natychmiastowej konsultacji z lekarzem.
Co powoduje wzdęcia? Przyczyny krępującego problemu
Jest kilka najczęstszych przyczyn wzdęć i gazów jelitowych. Są to przede wszystkim:
- niekontrolowane zasysanie powietrza ustami podczas spożywania posiłków i napojów oraz mówienia;
- picie napojów gazowanych, w których składzie znajduje się dwutlenek węgla;
- nietolerancje pokarmowe (np. wywołana przez niedobór laktazy nietolerancja laktozy, nietolerancja glutenu);
- dieta bogata w pokarmy zwiększające produkcję gazów (np. nasiona roślin strączkowych, zboża, cebula, por, produkty bogate w skrobię, produkty z wysoką zawartością błonnika, dieta bogata w oligo-, di- i monosacharydy oraz poliole, które wywołują objawy nadmiernej fermentacji w jelitach, niektóre produkty mleczne);
- siedzący tryb życia, który spowalnia perystaltykę jelit, sprzyja nadmiernej fermentacji w jelitach oraz powoduje powstawanie gazów jelitowych;
- choroby przewodu pokarmowego, które zaburzają perystaltykę jelit, wpływają na skład mikroflory jelitowej oraz powodują zaburzenia wchłaniania składników odżywczych;
- zmiany hormonalne – u kobiet wzdęcia brzucha często pojawiają się na kilka dni przed menstruacją, w czasie okresu i w czasie ciąży,
- zespół jelita drażliwego.
Wzdęty brzuch może być również związany ze spożywaniem pokarmów w biegu i nieregularnym odżywianiem, które wpływa na pracę jelit. U niektórych osób wzdęcia pojawiają się na skutek palenia papierosów i żucia gumy.
Jak rozpoznać wzdęcia?
Powiększenie obwodu brzucha to jeden z wielu objawów wzdęć. Zgromadzone w przewodzie pokarmowym gazy jelitowe wywołują m.in.:
- ból brzucha,
- uczucie pełności w jamie brzusznej,
- odbijanie,
- oddawanie gazów,
- zgaga,
- silne ruchy jelit.
Nie zawsze wzdęcia stanowią uciążliwy, ale niegroźny problem. Może się zdarzyć, że ich wystąpienie wskazuje na stan, który wymaga interwencji lekarza. Sygnały alarmowe, które powinny skłonić do natychmiastowej wizyty u lekarza to m.in.:
- nagłe wzdęcie brzucha, któremu towarzyszy silny ból brzucha,
- zatrzymanie stolca,
- zatrzymanie gazów,
- ogólne złe samopoczucie.
Inne, niepokojące objawy, które wymagają konsultacji z lekarzem, to m.in.:
- stale powiększający się obwód brzucha,
- uczucie ucisku w jamie brzusznej (może wskazywać na zwiększenie objętości narządów wewnętrznych),
- przewlekły ból brzucha,
- zaparcia,
- biegunki,
- nudności,
- wymioty.
Jedną z przyczyn wzdęć jest rak jelita grubego. Rozpoznanie choroby we wczesnym stadium ułatwia wykonywanie badania na krew utajoną w kale. Niepokojące objawy ze strony przewodu pokarmowego mogą być również związane z poważnymi schorzeniami trzustki lub wątroby.
Wzdęcia brzucha u noworodków i niemowląt
Wzdęcia często występują u noworodków i niemowląt. Typowe objawy wzdęć u maluchów to m.in.:
- prężenie ciała,
- płacz,
- podkurczanie nóżek,
- oddawanie gazów,
- odbijanie,
- ulewanie.
Ryzyko występowania wzdęć u noworodków i niemowląt zwiększa stosowanie nieodpowiednio skomponowanej diety przez kobietę karmiącą piersią, połykanie powietrza podczas karmienia piersią, połykanie powietrza podczas karmienia butelką i korzystania ze smoczka uspokajacza, a także wybór nieodpowiedniej mieszanki mleka modyfikowanego. U starszych niemowląt wzdęcia mogą być związane z reakcją na wprowadzane do diety nowe pokarmy.
Co na wzdęcia?
Istotną kwestią w przypadku wzdęć jest zmiana nawyków żywieniowych, która uwzględnia eliminację pokarmów wzdymających. Doraźnie w celu redukcji wzdęć można stosować gotowe ziołowe herbatki oraz dostępne także w sklepach spożywczych zioła o właściwościach wiatropędnych i usprawniających procesy trawienne (np. rumianek, mięta pieprzowa, melisa lekarska, koper włoski). Zmniejszenie dolegliwości wzdęć przyśpiesza delikatny masaż brzucha, po którym zwykle następuje oddanie gazów.
W aptekach i sklepach zielarskich dostępne są także np. naturalne tabletki i krople na wzdęcia. W niektórych przypadkach niezbędne jest stosowanie preparatów na bazie symetykonu, który rozbija pęcherzyki gazów jelitowych i pomaga usunąć je z organizmu.
Czytaj też:
Chcesz pozbyć się wzdęć? Dodaj jeden składnik do potraw i napojów
Wzdęcia – leczenie
Leczenie wzdęć to leczenie przyczynowe. Nadprodukcja gazów jelitowych przestaje być problemem, gdy zostanie usunięty wywołujący ją czynnik. Warto notować, jakie produkty spożywcze wywołują wzdęcia brzucha i gazy. Jeżeli wzdęcia pojawiają się jedynie po spożyciu np. mleka, ale nie wywołują ich fermentowane produkty mleczne, to trzeba wykonać badania w kierunku nietolerancji laktozy. Wzdęcia po produktach zbożowych są wskazaniem do wykonania badań w kierunku nietolerancji glutenu.
Warto pamiętać, że częste wzdęcia, które pojawiają się niezależnie od stosowanej diety, powinny skłonić do wizyty u lekarza. Wykonanie badań diagnostycznych pozwala wykryć schorzenia, które powodują nadprodukcję gazów jelitowych oraz rozpocząć odpowiednie leczenie.
Czytaj też:
Ból brzucha może być bardzo niebezpiecznym sygnałem. Czasami to objaw nowotworuCzytaj też:
Anna Lewandowska cierpi na dokuczliwe schorzenie. Z czym mierzy się trenerka?
Źródła:
- ncez.pzh.gov.pl
- Anna Jackowska, Aleksy Łukaszyk, Wzdęcia – mity i fakty, Przegląd Gastroenterologiczny, 3 (5), s. 243–246, 2008
- Jarosz M, Dzieniszewski J, Gazy jelitowe, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2003
- Ciborowska H, Rudnicka A. Dietetyka, Żywienie Zdrowego i Chorego Człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2012