Zaparcia nie są chorobą, ale objawem, który wskazuje na różne nieprawidłowości m.in. w funkcjonowaniu przewodu pokarmowego. Regularne wypróżnienia pozwalają usuwać masy kałowe z jelit, zapobiegając nieprzyjemnym dolegliwościom, do których zaliczamy uczucie ciężkości, ból brzucha i uczucie niepełnego wypróżnienia. Zaburzenia perystaltyki jelit to znak, że popełniamy błędy żywieniowe, zbyt mało się ruszamy, jesteśmy odwodnieni lub rozwija się u nas schorzenie, które wpływa na pracę jelit.
Najczęściej zaparcia nie mają związku z poważnymi schorzeniami, jednak zawsze trzeba zdiagnozować przyczynę przewlekłych lub uporczywie nawracających kłopotów z oddawaniem stolca, bo mogą one być pierwszym objawem np. schorzeń o podłożu nowotworowym.
Jeżeli zaparcia pojawiają się sporadycznie, to nie mamy powodów do niepokoju. W takim przypadku poradzimy sobie z problemem domowymi sposobami, które uwzględniają m.in. zmianę diety oraz zwiększenie aktywności fizycznej. Zaparcia przewlekłe to poważniejszy problem, który powinien skłonić do szybkiej konsultacji lekarskiej. Wizyty u lekarza nie należy odkładać, gdy oprócz zaparć pojawiają się także inne dolegliwości m.in. silny ból brzucha, ból w dolnej części pleców, a także krwawienia podczas próby defekacji.
Kiedy mamy do czynienia z zaparciem?
„Zaparcie” to termin, który nie doczekał się jeszcze jednorodnej definicji. Trudności ze zdefiniowaniem tego pojęcia wynikają m.in. z subiektywnych odczuć pacjentów. Na podstawie występujących objawów klinicznych wyodrębniono kilka typowych dolegliwości, które towarzyszą zatrzymaniu mas kałowych.
Za zaparcie większość lekarzy uznaje oddawanie mniej niż trzech stolców tygodniowo. Podczas zaparcia występują problemy z defekacją, które powoduje nieprawidłowa konsystencja stolca. Zmiana konsystencji stolca może być związana m.in. z popełnianymi błędami żywieniowymi, które wpływają na pracę przewodu pokarmowego, zaburzając proces przechodzenia treści pokarmowej przez jelita.
Podział zaparć
Zaparcia klasyfikowane są pod względem kilku kryteriów. Jednym z nich jest przyczyna dolegliwości. W tym przypadku wyróżniamy zaparcia pierwotne (zaparcia czynnościowe, zaparcia idiopatyczne) i zaparcia wtórne. Do zaparć pierwotnych zaliczamy:
- zaburzenia defekacji,
- zaparcia z prawidłowym pasażem jelitowym,
- zaparcia ze zwolnionym pasażem jelitowym.
Zaparcia wtórne są związane m.in. z chorobami przewlekłymi i zaburzeniami w funkcjonowaniu organizmu, które wpływają na perystaltykę jelit i procesy trawienne. Wtórne zaparcia mogą pojawić się np. jako jeden z objawów raka jelita grubego, zaburzeń metabolicznych, schorzeń endokrynologicznych, a także zaburzeń psychicznych.
Najczęściej diagnozowane zaparcia czynnościowe klasyfikowane są zgodnie z kryteriami rzymskimi IV. Można rozpoznać je wówczas, gdy w ciągu ostatnich 3 miesięcy występowały co najmniej 2 charakterystyczne objawy, czyli m.in.:
- wysiłek podczas parcia na stolec w ponad 25% defekacji,
- grudkowy lub twardy stolec w ponad 25% defekacji,
- uczucie niepełnego wypróżnienia w ponad 25% defekacji.
Zaparcia stanowią poważny problem kliniczny, który znacząco pogarsza jakość życia pacjentów cierpiących m.in. na schorzenia ograniczające sprawność ruchową oraz schorzenia wyniszczające organizm. Zanim zostanie wdrożone odpowiednie leczenie, niezbędne jest wykrycie przyczyny zaparć.
Przyczyny zaparć
Do najczęstszych przyczyn zaparć zaliczamy przede wszystkim popełniane błędy żywieniowe i brak ruchu. Nieodpowiednia dieta, która jest bogata w produkty wysoko przetworzone, brak odpowiedniej ilości płynów w codziennym jadłospisie, a także siedzący tryb życia powodują spowolnienie perystaltyki jelit i pojawienie się problemów z regularnym oddawaniem stolca.
Inne przyczyny zaparć to m.in.:
- stres i szybkie tempo życia,
- zmiany hormonalne w okresie ciąży i połogu,
- stosowanie niektórych leków.
Coraz częściej przyczyną zaparć są czynniki psychologiczne. Problemy z defekacją mogą towarzyszyć m.in. zaburzeniom lękowym i depresji.
Ponieważ zaparcia mogą mieć różne przyczyny, będąc jednym z objawów chorobowych, najlepiej przed zastosowaniem naturalnych metod poprawy perystaltyki jelit skonsultować się z lekarzem.
Czy domowe sposoby na zaparcia są skuteczne?
Znanych jest wiele naturalnych metod na zaparcia. Domowe sposoby, które ułatwiają oddanie stolca oraz regulują częstość wypróżnień, uwzględniają przede wszystkim zmianę codziennej diety, picie wody w odpowiedniej ilości (najlepiej szklanka wody na godzinę) oraz aktywność fizyczną. Warto pamiętać, że domowe sposoby na zaparcia nie są skuteczne, gdy zatwardzenie ma związek z chorobami przewlekłymi.
Jeżeli chcemy stosować domowe sposoby na zaparcia, to w codziennej diecie trzeba uwzględnić m.in.:
- świeże owoce – jabłka, gruszki, owoce drobnopestkowe,
- świeże i gotowane warzywa,
- nasiona roślin strączkowych,
- zsiadłe mleko i inne fermentowane napoje mleczne,
- zdrowe tłuszcze roślinne,
- owoce suszone (np. suszone śliwki),
- pełnoziarniste płatki owsiane i pełnoziarniste płatki jęczmienne,
- otręby np. otręby pszenne,
- pieczywo pełnoziarniste np. pieczywo razowe,
- gruboziarniste kasze,
- siemię lniane,
- pestki (np. dyni, słonecznika),
- orzechy (zwłaszcza migdały, orzechy włoskie i pekan).
Należy unikać nadmiernego spożycia produktów z białej mąki oraz innych źródeł cukrów prostych m.in. słodyczy, a także zwrócić uwagę na picie dużej ilości płynów (warto pić dużo niegazowanej wody). Oprócz wody można pić także inne napoje, które usprawniają perystaltykę jelit np. sok z suszonych śliwek, sok z jabłek oraz sok z gruszek. Co ważne, należy sięgać jedynie po mętne, naturalne soki bez dodatku cukru, które dostarczają do naszego organizmu nie tylko cenne witaminy, ale także błonnik pokarmowy.
Skutecznym sposobem na zaparcia są także suplementy z babki płesznik, które regulują motorykę jelit dzięki usprawniającemu usuwanie mas kałowych błonnikowi pokarmowemu. Na funkcjonowanie jelita cienkiego i jelita grubego w pozytywny sposób wpływa także częste spożywanie kiszonej kapusty i innych kiszonek, które są źródłem pożytecznych bakterii probiotycznych.
Ostre zaparcia redukują np. czopki glicerynowe i ziołowe herbatki oraz suplementy diety, które mają działanie przeczyszczające. Naturalne substancje, które pozwalają pozbyć się uciążliwego zaparcia, znajdują się m.in. w liściach senesu. Co ważne – środków przeczyszczających nie wolno nadużywać, bo przynosi to efekt odwrotny od zamierzonego, „rozleniwiając” jelita i nasilając zaparcia.
Czytaj też:
Środki na przeczyszczenie mogą być przyczyną demencji. Poznaj wyniki badań
Naturalne i domowe sposoby na zaparcia takie jak np. siemię lniane, nie działają od razu. Dzięki zwiększeniu ilości błonnika w diecie oraz wprowadzeniu do codziennego jadłospisu pokarmów, które usprawniają pracę jelit, można zredukować zaparcia czynnościowe, których przyczyną są popełniane błędy żywieniowe. Warto pamiętać, że w leczeniu zaparć niezbędna jest także codzienna aktywność fizyczna, która usprawnia metabolizm, przyczyniając się do poprawy funkcjonowania wszystkich narządów i układów.
Źródła:
Czytaj też:
Dokuczają ci zaparcia? Wibrująca kapsułka pomoże na problemy z wypróżnianiemCzytaj też:
Co oznacza burczenie w brzuchu? Może sygnalizować jedną z kilku chorób