Wyjeżdżając w egzotyczne miejsce, warto wziąć pod uwagę ryzyko związane z chorobami zakaźnymi i pasożytniczymi. Zwłaszcza jeśli wybieramy się do kraju o niskim standardzie sanitarno-epidemiologicznym. Jak informuje Narodowy Instytutu Zdrowa Publicznego PZH – PIB, niektórym chorobom zakaźnym związanym z podróżami i pobytem w innych krajach, można zapobiec poprzez szczepienia ochronne.
Przed wyjazdem za granicę zaszczep się. Od czego zacząć?
Przed wyjazdem za granicę poszukaj informacji dotyczących aktualnej sytuacji epidemiologicznej panującej w kraju, do którego się wybierasz. Możesz je znaleźć na stronach internetowych Głównego Inspektoratu Sanitarnego, Światowej Organizacji Zdrowia, wspomnianego już Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH-PIB czy Ośrodka Kontroli i Prewencji Chorób (CDC). Znalezione informacje warto zweryfikować w kilku źródłach, na wypadek, gdyby między czasie zmieniły się przepisy. W razie wątpliwości, więcej szczegółów możesz uzyskać w ambasadzie danego kraju.
Jak informuje Główny Inspektorat Sanitarny, w przypadku wyjazdów do krajów strefy tropikalnej, niezbędna jest wizyta w przychodni medycyny podróży i kontakt z lekarzem chorób zakaźnych, medycyny tropikalnej lub medycyny podróży. Nie tak łatwo jest znaleźć takiego specjalistę, a jeśli już takiego znajdziemy, za wizytę w większości trzeba zapłacić. Warto jednak zapytać w powiatowej stacji sanitarno-epidemiologicznej czy w szpitalach – w niektórych, jak np. Wojewódzkim Szpitalu Zakaźnym w Warszawie, znajdują się poradnie medycyny podróży.
Pomocną stroną może być również portal Polskiego Towarzystwa Medycyny Morskiej, Tropikalnej i Podróży. Z wizytą u specjalisty nie czekaj do ostatniej chwili. Powinna się ona odbyć nie później niż 6-8 tygodni przed planowaną podróżą. Pozwoli to na przyjęcie z odpowiednim wyprzedzeniem szczepień ochronnych lub zastosowanie profilaktyki lekowej (w przypadku malarii). Z dostępnością preparatów nie powinno być problemów, ale trzeba się liczyć z tym, że za komplet szczepień zapłacimy kilkaset złotych.
Które szczepienia są obowiązkowe przed podróżą zagraniczną?
Obowiązek szczepień regulują Międzynarodowe Przepisy Zdrowotne opublikowane przez WHO. Wynika z nich, że aktualnie obowiązkowe są dwa rodzaje szczepień, przeciw:
- żółtej gorączce – dla wyjeżdżających do następujących krajów: Angola, Burundi, Demokratyczna Republika Konga – dawny Zair, Gabon, Ghana, Gujana Francuska, Gwinea Bissau, Kongo, Liberia, Mali, Niger, Republika Środkowo-Afrykańska, Ruanda, Sierra Leone, Togo, Wyspy Świętego Tomasza i Książęca, Wybrzeże Kości Słoniowej,
- zakażeniom meningokokowym – dla pielgrzymów do Mekki lub Umrah w Arabii Saudyjskiej.
Podróż na Zanzibar. Czy trzeba zaszczepić się przeciwko żółtej gorączce?
Załóżmy, że planujesz wakacje na Zanzibarze. Zastanawiasz się, czy podróż do Tanzanii wymaga szczepienia przeciw żółtej gorączce. Na liście nie ma tego kraju, co oznacza, że takiego obowiązku nie ma. Ale dla pewności wchodzimy na stronę Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego. Czytamy, że wyjątek stanowi sytuacja, gdy podróżny przybywa z kraju, gdzie występuje żółta gorączka lub w trakcie lotu ma międzylądowanie w takim kraju, trwające powyżej 12 godzin. Widnieje też informacja, że szczepienie to nie jest rutynowo zalecane w przypadku podróży do Tanzanii ze względu na niskie ryzyko narażenia i zachorowania. Zatem nie ma potrzeby szczepienia przeciw żółtej gorączce przed podróżą na Zanzibar. Jednak za każdym razem, gdy wybierasz egzotyczny kierunek, sprawdź sytuację obowiązującą w danym kraju.
Lista placówek medycznych, które prowadzą szczepienia przeciw żółtej gorączce i zakażeniom meningokokowym, dostępna jest na stronie PZH-PIB. Szczepienia odbywają się głównie w miastach wojewódzkich, choć nie tylko. Zapis o obowiązkowym szczepieniu powinien znaleźć się w Międzynarodowej Książeczce Szczepień (zwanej żółtą książeczką).
Jakie szczepienia są zalecane przed podróżą zagraniczną?
Wyjazd za granicę powinien być okazją dla uzupełnienia również rutynowych szczepień (podstawowych lub przypominających) przeciw chorobom zakaźnym, które mogą wystąpić na całym świecie niezależnie od regionu, do którego wyjeżdżamy. Wśród szczepień zalecanych wymieniane są szczepienia przeciwko:
- wirusowemu zapaleniu wątroby typu A,
- durowi brzusznemu,
- żółtej gorączce,
- zakażeniom meningokokowym,
- kleszczowemu zapaleniu mózgu,
- wściekliźnie,
- cholerze,
- japońskiemu zapaleniu mózgu (szczepionka dostępna w ramach importu docelowego).
Szczepienia zalecane przed podróżą zagraniczną nie są wymagane przez władze krajów docelowych, ale są uważane przez WHO za rutynowe, z uwagi na to, że w większości krajów dzieci i młodzież są zaszczepione zgodnie z obowiązującym programem szczepień. Przed wyjazdem może być konieczne podanie dawek przypominających lub uzupełnienie całego cyklu szczepienia u osób, które z jakiegoś powodu ich nie otrzymały. Aktualnie są to szczepienia przeciwko:
-
tężcowi, błonicy i krztuścowi,
- wirusowemu zapaleniu wątroby typu B,
- poliomyelitis,
- odrze, śwince i różyczce,
- ospie wietrznej,
- grypie,
- zakażeniom Haemophilus influenzae typu B,
- zakażeniom wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV),
- zakażeniom pneumokokowym,
- zakażeniom rotawirusowym.
Jak chronić się przed chorobami tropikalnymi przeciwko, którym nie ma szczepionek?
Podczas podróży zagranicznych istnieje ryzyko chorób, przeciwko którym nie wyprodukowano dotychczas skutecznej szczepionki. Taką chorobą jest np. malaria. W takiej sytuacji zaleca się profilaktyczne stosowanie farmakoterapii, czyli w tym konkretnym przypadku przyjmowanie zapobiegawczo leków przeciwmalarycznych, ale także stosowanie środków ochrony przed ukłuciami komarów tzn. odpowiedniego stroju, repelentów, moskitier.
Nie ma również szczepionek przeciwko większości drobnoustrojów wywołujących tzw. biegunkę podróżnych (enteropatogenne szczepy Escherichia coli, Campylobacter jejuni, Salmonella, Shigella). Źródłem zakażenia tymi drobnoustrojami są zanieczyszczone nimi produkty pokarmowe i woda, a także ręce. Zapobieganie tym zakażeniom polega na starannym przestrzeganiu zasad higieny osobistej i higieny żywienia. Warto o tym pamiętać, jadąc np. do Egiptu.
Kiedy rozpocząć szczepienia przed planowaną podróżą?
Uodpornienie najlepiej rozpocząć ok. 6–8 tygodni przed planowanym wyjazdem. Niektóre szczepienia wymagają podania kilku dawek w określonym schemacie szczepienia, z czego przed wyjazdem podaje się dwie dawki w odstępie 4 tygodni. Część szczepień wymaga podania tylko jednej dawki najpóźniej 2 tygodnie przed wyjazdem, np. szczepionkę przeciwko żółtej gorączce podaje się najpóźniej 10 dni przed wyjazdem.
Ustalenie liczby i rodzaju szczepień u danej osoby zależy od konkretnego miejsca, do którego jedziemy, aktualnej sytuacji epidemiologicznej w danym kraju, czasu trwania i charakteru pobytu, stanu naszego zdrowia i właściwości konkretnej szczepionki. Uwaga! Planując powrót, warto sprawdzić, jakie szczepienia obowiązują w krajach, w których będziemy mieć międzylądowanie, nawet jeśli to kraj europejski. Zdarzały się sytuacje, że podróżni – właśnie przez to, że nie byli zaszczepieni – mieli problem z powrotem do swojego kraju.
Czytaj też:
Z Tunezji możesz przywieźć nie tylko piękne wspomnienia. Uważaj na tężec i inne chorobyCzytaj też:
Choroby zakaźne – rodzaje, objawy i lista najczęściej występujących