Badanie ANA, czyli przeciwciała przeciwjądrowe – jak wygląda i kiedy jest stosowane?

Badanie ANA, czyli przeciwciała przeciwjądrowe – jak wygląda i kiedy jest stosowane?

Dodano: 
Pobieranie krwi
Pobieranie krwi Źródło: Unsplash
Badanie ANA to test przesiewowy, dzięki któremu wykrywane są choroby tkanki łącznej o podłożu autoimmunologicznym np. toczeń rumieniowaty układowy, zespół Sjögrena i twardzina układowa lub chorób wywołanych lekami. Wyjaśniamy, jak wygląda badanie na przeciwciała ANA.

Badanie ANA (in. badanie na przeciwciała przeciwjądrowe, profil ANA) wykonywane jest w celu rozpoznania chorób układowych tkanki łącznej, do których rozwoju prowadzi proces zapalny wywołany niewłaściwą reakcją układu immunologicznego. ANA to z angielskiego Anti-Nuclear Antibodies, czyli cała grupa autoprzeciwciał skierowanych przeciwko różnym strukturom jądra komórkowego własnego organizmu. U zdrowych osób ANA nie występują lub są ich śladowe ilości. Ich wysokie stężenie jest charakterystyczne dla chorób autoimmunologicznych (autoimmunizacyjnych, chorób z autoagresji) tkanki łącznej.
Są one coraz częściej diagnozowane u osób w różnym wieku. Charakteryzują się nietypowym obrazem klinicznym, co utrudnia postawienie właściwej diagnozy.

Do chorób autoimmunologicznych zaliczamy wszystkie schorzenia, które rozwijają się na skutek błędnej odpowiedzi immunologicznej – w przypadku schorzeń immunizacyjnych organizm zaczyna niszczyć własne komórki i tkanki. Prawidłowo funkcjonujący układ odpornościowy zwalcza wnikające do organizmu drobnoustroje, produkując przeciwciała, które potrafią rozpoznać wirusy, bakterie i inne patogeny.

Przyczyną rozwoju chorób autoimmunologicznych jest autoimmunizacja – organizm produkuje autoprzeciwciała, które skierowane są przeciwko zdrowym komórkom i tkankom. Badanie ANA na obecność przeciwciał przeciwjądrowych to test przesiewowy dwuetapowej diagnostyki schorzeń z autoagresji, które dotyczą tkanki łącznej.

Układ immunologiczny: badanie ANA – w jakim celu jest wykonywane?

Choroby autoimmunizacyjne tkanki łącznej to jedna z wielu grup schorzeń z autoagresji. Ich diagnostyka bywa bardzo trudna. Często wywołują niespecyficzne objawy, zwłaszcza na początku swojego rozwoju. Badanie ANA (badanie na obecność autoprzeciwciał) to badanie immunologiczne stosowane w diagnostyce chorób autoimmunologicznych.

Dzięki badaniu ANA wykrywany jest m.in. toczeń rumieniowaty układowy i twardzina układowa. Badanie ANA jest również stosowane na etapie diagnostyki innych chorób autoimmunizacyjnych tkanki łącznej np. zapalenia skórno-mięśniowego i zapalenia wielomięśniowego. Stosuje się je również w diagnostyce chorób wywołanych przez niektóre leki, jak w przypadku m.in. tocznia indukowanego lekami.

Co więcej, badanie ANA służy także w celu monitorowania skuteczności leczenia oraz pozwala ocenić ryzyko związane z rozwojem chorób autoimmunizacyjnych tkanki łącznej.

Jak wykonywane jest badanie na przeciwciała ANA?

Badanie na przeciwciała przeciwjądrowe wykonywane jest po pobraniu próbki krwi z żyły łokciowej. W celu jego wykonania stosowana jest metoda immunofluorescencji pośredniej, która może dać wynik ujemny lub wynik dodatni. Wynik ujemny nie wymaga dalszej diagnostyki. Natomiast dodatni wynik badania ANA musi zostać potwierdzony inną metodą – na drugim etapie diagnostyki wykonuje się badania pozwalające oznaczyć rodzaj wykrytych przeciwciał przeciwjądrowych.

Badanie na obecność przeciwciał przeciwjądrowych nie wymaga specjalnego przygotowania pacjenta. Dodatni wynik badania ANA zawsze wskazuje na schorzenie o podłożu autoimmunizacyjnym – brak jest innych przyczyn obecności we krwi przeciwciał przeciwjądrowych.

Czytaj też:
Masz nadwagę, a po posiłku jesteś senny? To może być cukrzyca
Czytaj też:
Przy jakich chorobach bolą stawy? Przyczyny mogą być nieoczywiste

Źródła:

  • K. Fischer, I. Brzosko, M. Brzosko: Autoprzeciwciała w praktyce reumatologicznej. Forum Reumatologiczne 2016, tom 2, nr 1
  • M. Puszczewicz: Przeciwciała przeciwjądrowe – cóż z nimi począć? Reumatologia 2013; 51, 3: 172-178