Chlorek sodu znajdziemy w kuchennej szafce. Do przyprawiania potraw stosowana jest sól kuchenna, której spożycie należy ograniczyć do maksymalnie płaskiej łyżeczki dziennie – im mniej solimy, tym mniejsze ryzyko m.in. wystąpienia nadciśnienia tętniczego.
W domowej apteczce warto mieć wodny roztwór chlorku sodu, czyli tzw. sól fizjologiczną, która stosowana jest m.in. do płukania nosa, przemywania oczu i rozcieńczania leków stosowanych do inhalacji.
Jaką rolę pełni sód w organizmie?
Sód zaliczany jest do grupy elektrolitów. W płynach ustrojowych znajduje się fizjologiczny roztwór chlorku sodu, który zawiera jony sodowe i jony chloru. Sód pełni wiele ważnych funkcji m.in. jest niezbędny w celu regulacji gospodarki wodno-elektrolitowej i utrzymania równowagi kwasowo-zasadowej. Ważne funkcje w organizmie pełni także chlor, który jest niezbędnym dla utrzymania homeostazy anionem płynu pozakomórkowego.
Nadmiar sodu wydalany jest z organizmu wraz z moczem. Prawidłowe stężenie sodu we krwi osoby dorosłej to 135-145 mmol/l. Nadmiar sodu w organizmie najczęściej związany jest z odwodnieniem i stosowaniem bogatej w sód diety. Niedoborom sodu sprzyjają m.in. ostre i przewlekłe biegunki oraz nasilone wymioty, a także zaburzenia czynności nerek, serca, wątroby i nadnerczy.
Chlorek sodu – informacje podstawowe
Chlorek sodu jest stosowany od 1831 roku i znajduje się na liście podstawowych leków. Roztwór chlorku sodu stosowany jest zarówno w celach profilaktycznych, jak i w celach terapeutycznych. Może być stosowany zewnętrznie, do inhalacji i nebulizacji oraz dożylnie. Podanie dożylne chlorku sodu pozwala uzupełnić poziom elektrolitów – chlorek sodu stosowany jest w celu uzupełnienia niedoborów jonów sodu i jonów chloru, a także nawodnienia organizmu.
Wodny roztwór chlorku sodu, czyli sól fizjologiczna, jest dostępny w aptece bez recepty. Natomiast roztwór chlorku sodu do infuzji jest dostępny na receptę.
Zastosowanie chlorku sodu
Chlorek sodu może być stosowany zewnętrznie do m.in.:
- zakrapiania i przemywania oczu (w postaci kropli do oczu stosowany jest w celu nawilżania gałki ocznej),
- płukania nosa podczas infekcji,
- nawilżania błony śluzowej nosa,
- płukania i nawilżania błony śluzowej gardła,
- do przemywania skóry np. przy wyprysku alergicznym,
- do przepłukiwania ran i otarć przed zastosowaniem preparatów odkażających.
Chlorek sodu w postaci kropli stosowany jest także do nawilżania soczewek kontaktowych i przepłukiwania oczu.
Chlorek sodu stosowany jest również do inhalacji i nebulizacji w celu nawilżenia błony śluzowej, a także rozcieńczania leków stosowanych w ostrych i przewlekłych schorzeniach górnych i dolnych dróg oddechowych.
Dożylnie roztwór chlorku sodu stosowany jest m.in. przy odwodnieniu, podczas zabiegów chirurgicznych, u pacjentów po oparzeniach, a także przy zaburzeniach elektrolitowych, które związane są np. z biegunką lub wymiotami.
Dożylne dawkowanie chlorku sodu zależne jest m.in. od masy ciała oraz stanu zdrowia chorego.
Sól fizjologiczna może być bezpiecznie stosowana zewnętrznie i do inhalacji u kobiet w ciąży oraz w okresie karmienia piersią, a także u niemowląt. Dożylne stosowanie chlorku sodu odbywa się pod kontrolą lekarza z uwzględnieniem ewentualnych przeciwwskazań.
Skutki uboczne stosowania chlorku sodu i interakcje z lekami
W przypadku zewnętrznego stosowania roztworu chlorku sodu sporadycznie występują działania niepożądane i objawy nadwrażliwości – roztwór chlorku sodu zwykle nie powoduje podrażnień i odczynów alergicznych. Podczas zakrapiania lub płukania oczu roztworem chlorku sodu mogą występować łagodne objawy podrażnienia.
W przypadku dożylnego podawania roztworu chlorku sodu mogą wystąpić objawy przewodnienia m.in. wzrost temperatury ciała, wymioty, wzmożone napięcie skóry, miejscowe i uogólnione obrzęki, ból głowy, zawroty głowy, splątanie, śpiączka.
Działania niepożądane związane są przede wszystkim z przedawkowaniem chlorku sodu.
Czytaj też:
Wodę można przedawkować? Wypiła dwa litry w 20 minut i zmarła
W czasie dożylnego stosowania roztworu chlorku sodu nie należy stosować innych leków zawierających jony chlorkowe i jony sodowe.
Przeciwwskazania do stosowania chlorku sodu
Chlorek sodu nie może być stosowany u chorych, u których zdiagnozowano m.in.:
- niewydolność nerek z bezmoczem,
- obrzęk płuc,
- zbyt niskie stężenie potasu we krwi,
- podwyższone stężenie chloru we krwi.
Należy zachować szczególną ostrożność podczas podawania roztworu chlorku sodu m.in. w przypadku niewydolności serca, u chorych z obrzękami i w stanie przedrzucawkowym.
Czytaj też:
Niedobór sodu jest groźny dla zdrowia. Przyczyny i objawy hiponatremiiCzytaj też:
Jak ograniczyć sól w diecie? Proste sposoby od ekspertów
Źródła:
- National Library of Medicine, pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/5234
- Charakterystyka produktu leczniczego, 0,9% Sodium Chloride–Braun, 9 mg/ml, roztwór do infuzji, podmiot odpowiedzialny posiadający pozwolenie na dopuszczenie do obrotu – B. Braun Melsungen AG
- M. Jarosz, E. Rychlik, K. Stoś, J. Charzewska, Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, 2020
- A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, 2021