Korzystanie z lewej ręki nie jest typowe dla większości globalnej populacji. Leworęczność to szczególna cecha, która nie wpływa w negatywny sposób na inteligencję – wręcz przeciwnie – często wiąże się z wyjątkowymi zdolnościami. Leworęczność może powodować pewne problemy w okresie dzieciństwa i dorosłego życia – leworęczne dziecko może mieć np. problemy podczas nauki pisania, jednak nie jest to normą oraz czuć się inne od grupy rówieśniczej.
Dzieci leworęczne były niegdyś zmuszane do posługiwania się podczas wykonywania codziennych czynności prawą ręką (np. nakazywali im to rodzice lub nauczyciele), co wywoływało dyskomfort, bo leworęczność nie jest związana z kaprysem, ale lewą lateralizacją, która powoduje, że lewa strona ciała dominuje podczas wykonywania różnych czynności (u większości populacji mamy dominację prawej strony ciała). Od 1992 roku obchodzone jest coroczne święto osób leworęcznych – Międzynarodowy Dzień Osób Leworęcznych.
Z czym związana jest leworęczność? Jak wpływa na rozwój dzieci?
Leworęczność związana jest z lewą lateralizacją. U większości ludzkiej populacji występuje lateralizacja prawostronna, która powoduje dominację prawego oka, prawej ręki i prawej nogi. U osób posługujących się w pisaniu głównie lewą ręką występuje lateralizacja lewostronna – dominuje lewe oko, lewa ręka i lewa noga.
Tendencja do leworęczności pojawia się w okresie niemowlęcym, podobnie zresztą jak pierwsze cechy praworęczności. Praworęczność ustala się u dzieci w wieku około 2-3 lat, a leworęczność u dzieci w wieku 3-4 lat. Pewność, że dziecko będzie posługiwało się prawą lub lewą ręką i będzie to cecha utrwalona przez resztę jego życia, możemy zyskać, gdy skończy 6-7 lat.
W większości przypadków dziecko leworęczne nie ma większych problemów z wykonywaniem różnych czynności. Zdarza się, że ma pewne trudności z trzymaniem przyborów do notowania i rysowania, jednak zwykle szybko uczy się wykonywać niezbędne czynności w sposób inny, niż całe życie robią to jego rówieśnicy.
Gdy maluch sięga lewą dłonią... Jak wychować leworęczne dziecko?
Jeżeli dziecko już we wczesnym okresie życia częściej korzysta z lewej ręki, np. sięgając po zabawki, to nie należy utrudniać mu rozwoju, przestawiając malucha na korzystanie z ręki prawej. Leworęczność nie jest zależna od dziecka, ale związana jest m.in. z uwarunkowaniami genetycznymi. Leworęczność pojawia się niezależnie od woli dziecka i jest związana z lepiej rozwiniętą prawą półkulą mózgu; u praworęcznych lepiej rozwinięta jest lewa półkula mózgu.
Dominacja prawej półkuli: Mózg osób leworęcznych i osób praworęcznych nieco się różni…
Badania przeprowadzone dotychczas dowiodły, że osoby leworęczne mają nieco inną budowę mózgu. Mózg osób leworęcznych cechuje się bardziej symetryczną budową. Leworęczność sprawia, że mózg musi wykonywać większą pracę, co prowadzi do zwiększonej stymulacji tego narządu układu nerwowego. Co ciekawe, osoby leworęczne często posługują się obiema rękami, co może wynikać właśnie z bardziej symetrycznej budowy mózgu.
Badania nad leworęcznością trwają od bardzo dawna. Dzięki nim udało się dowieść, że osoby leworęczne, dawniej nazywane mańkutami, nie mają niższego IQ niż osoby praworęczne. Dzięki prowadzonym badaniom nad leworęcznością oraz wielu odkryciom, które pozwoliły lepiej poznać funkcje mózgu, dowiedziono także, że osoby leworęczne wyróżniają się m.in. pod względem kreatywności, umiejętności rozwiązywania problemów i bogatego zasobu słownictwa oraz często obdarzone są licznymi talentami.
Niestety, osoby leworęczne mogą mieć trudności z odnalezieniem się w świecie ludzi praworęcznych, co związane jest m.in. ze sposobem projektowania przedmiotów codziennego użytku, jednak obecnie na rynku dostępnych jest wiele produktów dla leworęcznych np. przybory szkolne, które bardzo ułatwiają naukę pisania. Wśród leworęcznych znajdziemy wielu przedstawicieli inteligencji wybitnej oraz osób, które dzięki szczególnym umiejętnością bardzo wiele osiągnęły. Czy odpowiada za to jedynie leworęczność? Nie wiadomo, jednak dominacja lewej strony ciała to cecha charakterystyczna, która łączy wiele wybitnych postaci.
Słynne osoby leworęczne to m.in. Alexander Wielki, Juliusz Cezar, Fryderyk Nietzsche, Ludwig van Beethoven, Leonardo da Vinci, Napoleon Bonaparte, Jimmi Hendrix, Benjamin Franklin, Winston Churchill, Barack Obama. Słynni leworęczni Polacy to np. Krzysztof Penderecki.
Co jest przyczyną leworęczności?
Przyczyną leworęczności są trzy grupy czynników, czyli czynniki genetyczne, czynniki patologiczne i czynniki kulturowe. Choć nadal nie poznano wszystkich przyczyn dominacji ręki lewej, która występuje jedynie u niewielkiego odsetka ludzkiej populacji, to z badań przeprowadzonych dotychczas wiemy, że geny odpowiadające za leworęczność wynikają z nieco innej budowy mózgu.
Warto wiedzieć, że w mózgu osoby leworęcznej np. ośrodek mowy zlokalizowany jest w prawej i lewej półkuli, co może wyjaśniać, dlaczego osoby piszące lewą dłonią mają bogatsze słownictwo.
Jakie są zalety leworęczności?
Dzieci leworęczne wyróżniają się na tle rówieśników wyjątkową kreatywnością i nieszablonowym myśleniem. Doskonale radzą sobie z rozwiązywaniem zadań logicznych, a także często przyjmują rolę lidera grupy rówieśniczej. Leworęczni dorośli to często osoby bez problemu wykonujące wiele zadań jednocześnie, co może mieć związek z większą pracą mózgu. Co więcej, leworęczność często wiąże się z posiadaniem licznych talentów, a także wyższym IQ, co ułatwia osiąganie sukcesów w wielu dziedzinach.
Choć w wielu środowiskach leworęczność postrzegana jest jako wada, to odradzane jest zmuszanie dziecka do posługiwania się prawą ręką. Warto pamiętać, aby wspierać leworęcznego malucha na etapie nauki pisania. Od niedawna, w wielu szkołach, dzieci leworęczne nie muszą używać pióra atramentowego, które niegdyś było obowiązkowym wyposażeniem uczniów na etapie edukacji wczesnoszkolnej. Dla dziecka leworęcznego jest to ogromne ułatwienie, które pozwala m.in. uniknąć rozmazywania atramentu podczas notowania.
Niestety, bycie leworęcznym powoduje niekiedy problemy społeczne. Są one związane z postrzeganiem każdej inności w niewłaściwy sposób, co może odbić się na samoocenie dziecka. Na początkowym etapie życia nie powinna być podkreślana „inność” malucha, bo może to spowodować utrwalenie się przekonania o „byciu gorszym”. Rodzice dzieci leworęcznych często sami są leworęczni, co ułatwia przystosowanie malucha do funkcjonowania w codziennym życiu oraz społeczeństwie, pozwalając uniknąć wpływających na jego samoocenę błędów.
Podsumowując, osoby leworęczne mają lepiej rozwiniętą prawą półkulę mózgu. Z tego względu już na początkowym etapie życia można zauważyć dominację lewej strony ciała. Ze względu na bardziej symetryczną budowę mózgu oraz większą stymulację tego narządu osoby leworęczne bardzo często potrafią posługiwać się obiema rękami, a także są wyjątkowo uzdolnione. Leworęczność sprzyja m.in. wyjątkowej kreatywności, wpływa na wyobraźnię i ułatwia rozwiązywanie różnych problemów. Charakterystyczne dla osób, w tym także najmłodszych, czyli dzieci leworęcznych, jest myślenie nieszablonowe, którego potencjał można wykorzystać m.in. w zawodach kreatywnych.
Czytaj też:
Lepiej grać w gry, niż oglądać filmy? Zaskakujące wyniki nowych badańCzytaj też:
Czy można czytać w ludzkich myślach? W neurobiologii jest to możliwe