Syllogomania to poważny problem nie tylko dla osoby dotkniętej tym zaburzeniem, ale także członków jej rodziny i sąsiadów. Gromadzenie rzeczy na ograniczonej przestrzeni domu lub mieszkania szybko wymyka się spod pozornej kontroli patologicznego zbieracza, stając się przyczyną wielu uciążliwości. Gromadzenie różnych przedmiotów, opakowań i resztek jedzenia, przyciąga gryzonie i robactwo, a także zwiększa ryzyko pożaru. Syllogomania wymaga odpowiedniego leczenia. Często ciężko jest wychwycić moment, w którym osoba wcześniej panująca nad manią kolekcjonowania różnych przedmiotów, staje się patologicznym zbieraczem.
Syllogomania – podstawowe informacje o patologicznym zbieractwie
Syllogomania zaliczana jest do grupy zaburzeń o podłożu psychicznym. Zgodnie z definicją – patologiczne zbieractwo powoduje nabywanie rzeczy bezużytecznych i rzeczy o małej wartości dla innych ludzi oraz trudności z pozbywaniem się gromadzonych przedmiotów. syllogomania powoduje ograniczenie przestrzeni życiowej – osoba dotknięta patologicznym zbieractwem zamienia dom lub mieszkanie, a także swoje najbliższe otoczenie, w składowisko różnych przedmiotów, śmieci i odpadów, które mają dla niej ogromną wartość. Próba pozbawienia patologicznego zbieracza nagromadzonych przedmiotów wywołuje smutek, lęk i agresję.
Syllogomania powoduje dezorganizację życia społecznego i zawodowego lub obniżenie ich poziomu, a także uniemożliwia normalne funkcjonowanie na prywatnej przestrzeni – gromadzone przedmioty utrudniają korzystanie z mebli i poruszanie się po pomieszczeniach. Osoby dotknięte patologicznym zbieractwem żyją w okropnych warunkach, pomiędzy stertami śmieci, odpadków, gromadzonych mebli, ubrań oraz innych przedmiotów.
W niektórych przypadkach patologiczne zbieractwo stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia osoby zaburzonej, a także osób z jej otoczenia. Gromadzone przedmioty mogą być siedliskiem bakterii i innych drobnoustrojów, a także robactwa oraz przyciągają szczury.
Przyczyny zespołu zbieractwa
Patologiczne zbieractwo jest często związane z innymi zaburzeniami psychicznymi, takimi jak zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, zaburzenia afektywne, zaburzenia lękowe czy depresja. Przyczyny patologicznego zbieractwa mogą być różne (np. traumy z dzieciństwa, niska samoocena i problemy z podejmowaniem decyzji). Warto wiedzieć, że syllogomanię może spowodować np. śmierć bliskiej osoby – osoby cierpiące z powodu straty, poprawiają swoje samopoczucie gromadzeniem różnych przedmiotów. Osoby cierpiące na zespół zbieractwa gromadzą również rzeczy przydatne, jednak kupują je w zbyt dużych ilościach, co sprawia, że nie są w stanie ich wykorzystać (np. kosmetyki, żywność, odzież) i często tłumaczą postępowanie okazyjną ceną lub robieniem zapasów „na czarną godzinę”.
Patologiczne zbieractwo powoduje przewlekłe trudności w codziennym życiu, stając się przyczyną konfliktów i niebezpiecznych sytuacji, w szczególności, jeżeli na zespół zbieractwa cierpi osoba, która zamieszkuje w budynku wielomieszkaniowym i zaczyna utrudniać życie sąsiadów. Gromadzenie przedmiotów, a także niemożność utrzymania w porządku przestrzeni prywatnej powodują uciążliwy fetor i zagrożenie epidemiczne. Problem narasta, jeżeli osoba cierpiąca na syllogomanię, traci pracę i nie może zaspokoić podstawowych potrzeb życiowych. W takiej sytuacji gromadzenie kolejnych rzeczy (np. z kontenerów na śmieci) przynosi chwilową ulgę, pozwalając zapomnieć o problemach.
Jak objawia się patologiczne zbieractwo (syllogomania)?
Objawy patologicznego zbieractwa nie są trudne do rozpoznania. Można je łatwo odróżnić od kolekcjonerstwa, które zaliczane jest do pasji i polega na gromadzeniu przedmiotów z danej kategorii lub epoki, które są przechowywane w należytym porządku.
W przypadku patologicznego zbieractwa mamy do czynienia z błędnymi przekonaniami dotyczącymi rzeczy zbędnych i bezwartościowych, które osoby bez zaburzeń psychicznych na bieżąco usuwają ze swojego otoczenia (np. puste puszki, opakowania kartonowe, plastikowe butelki, zniszczona odzież). Szczególną odmianą syllogomanii jest przygarnianie zwierząt, najczęściej bezpańskich psów, pomimo braku warunków mieszkaniowych i środków finansowych, niezbędnych do ich utrzymania oraz zapewnienia odpowiedniej opieki weterynaryjnej.
Na patologiczne zbieractwo wskazują następujące objawy:
- gromadzenie przedmiotów o różnej wartości i użyteczności w nadmiernej ilości i w sposób chaotyczny;
- trudność pozbywania się rzeczy, organizacji przestrzeni życiowej i utrzymania porządku;
- silny opór przed wyrzucaniem niepotrzebnych przedmiotów;
- poczucie winy, lęku lub smutku przy próbie pozbycia się rzeczy;
- unikanie spotkań towarzyskich we własnym domu ze względu na wstyd lub strach przed krytyką;
- problemy z wykonywaniem codziennych czynności (gotowanie, spanie, utrzymanie higieny osobistej);
- obsesyjne myśli o rzeczach i ich znaczeniu;
- nadmierne przywiązanie do rzeczy, które wynika z określonego powodu (np. powody sentymentalne, poczucie bezpieczeństwa).
Syllogomania objawia się silną potrzebą zatrzymania własności, utrudniając codzienne funkcjonowanie osoby chorej oraz osób z jej otoczenia. W skrajnych przypadkach patologicznego zbieractwa osoba dotknięta tym zaburzeniem może stanowić zagrożenie dla otoczenia.
Syllogomania – leczenie patologicznego zbieractwa
Leczenie patologicznego zbieractwa jest trudne i wymaga zaangażowania pacjenta oraz jego otoczenia. Najskuteczniejszą metodą leczenia patologicznego zbieractwa jest psychoterapia poznawczo-behawioralna, która pomaga zmienić błędne przekonania i nawyki dotyczące rzeczy oraz nauczyć się radzić sobie z negatywnymi emocjami. Leczenie farmakologiczne może być stosowane jako uzupełnienie terapii w celu złagodzenia objawów towarzyszących zbieractwu zaburzeń psychicznych (np. występowanie stanów lękowych, depresja). W niektórych przypadkach niezbędne jest leczenie psychiatryczne.
Patologiczne zbieractwo jest poważnym problemem. Dlatego ważne jest, aby nie bagatelizować tego zjawiska i szukać pomocy u specjalistów. Trzeba pamiętać, że patologiczny zbieracz to osoba chora, która postępuje w taki, a nie inny sposób, nie z powodu złośliwości, ale zaburzonego postrzegania rzeczywistości.
Czytaj też:
Mizofobia to silny lęk przed brudem i zarazkami. Przyczyny, objawy i leczenie bakteriofobiiCzytaj też:
Doświadcza go coraz więcej ludzi przed 30-stką. Czym jest lęk ekologiczny?
Źródła:
- Agnieszka Księżopolska, Sławomira Kotapka-Minc, Patologiczne zbieractwo, Postępy Psychiatrii i Neurologii, 14, 1/20, s. 107-110, 2005
- Senger Michał, Doruch Patrycja, Rogacka Karolina, Kędziora-Kornatowska Kornelia, Objawy zbieractwa patologicznego w wybranych zaburzeniach psychicznych. Przegląd możliwości terapeutycznych, Journal of Education, Health and Sport, 12(6), s. 51-60, 2022
- Hanna Mamzer, Zbieractwo zwierząt: zdrowie ludzi a zdrowie zwierząt, Życie Weterynaryjne, 97(10), s.649-654, 2022
- P. Gałecki, A. Szulc, Psychiatria, Tom 1-2, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław, 2023
- P. Gałecki, A. Szulc, Badanie Stanu Psychicznego Rozpoznanie Według ICD-11, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław, 2022