Lekarz rodzinny to pierwsze ogniwo, które łączy osobę korzystającą z powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego ze służbą zdrowia. Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej zajmuje się diagnostyką i leczeniem często występujących schorzeń, które nie wymagają konsultacji specjalistycznych. W ramach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) można wybrać swojego lekarza pierwszego kontaktu, pielęgniarkę i położną. Wyboru lekarza rodzinnego oraz pielęgniarki i położnej można dokonać poprzez złożenie pisemnej deklaracji w wybranej przychodni POZ lub za pośrednictwem Internetowego Konta Pacjenta.
1. Co warto wiedzieć na temat lekarza rodzinnego?
Kim jest lekarz rodzinny? Zgodnie z definicją – lekarz rodzinny (lekarz pierwszego kontaktu) zapewnia podstawową opiekę medyczną pacjentom z każdej grupy wiekowej. Głównym zadaniem lekarza rodzinnego jest całościowa opieka zdrowotna, obejmująca diagnozowanie, leczenie i monitorowanie stanu zdrowia pacjentów, a także promowanie zdrowego trybu życia i dbanie o profilaktykę różnych chorób.
Lekarz pierwszego kontaktu jest odpowiedzialny za prowadzenie badań przesiewowych, udzielanie porad oraz kierowanie pacjentów na specjalistyczne badania diagnostyczne i konsultacje. Lekarze POZ udzielają również pierwszej pomocy w nagłych wypadkach oraz zajmują się koordynacją opieki medycznej w ramach systemu ochrony zdrowia. Lekarz rodzinny przyjmuje w przychodni podstawowej opieki zdrowotnej oraz odwiedza pacjentów w domu. Wizyty domowe odbywają się zgodnie z ustalonym w placówce harmonogramem. Z wizyty domowej lekarza rodzinnego mogą skorzystać osoby, które ze względu na stan zdrowia, nie mogą udać się do przychodni POZ, a także osoby przewlekle chore. Wizyty domowe lekarza rodzinnego często odbywają się w przypadku pacjentów trwale lub czasowo unieruchomionych, a także seniorów.
Lekarze rodzinni posiadają wiedzę z różnych dziedzin medycyny, która pozwala rozpoznać objawy wielu schorzeń oraz wdrożyć odpowiednie leczenie. Najczęściej lekarze rodzinni odwiedzani są z powodu doraźnych dolegliwości m.in. objawów infekcji sezonowych, jednak można się do nich zwrócić o pomoc z każdym problemem zdrowotnym.
Lekarz rodzinny POZ to lekarz, który ma specjalizację z medycyny rodzinnej. Medycyna rodzinna to dziedzina medycyny, która zajmuje się zapobieganiem, diagnostyką i leczeniem chorób u osób w każdym wieku. Co ważne – lekarz rodzinny opiekuje się pacjentami indywidualnie, dbając o stan zdrowia wszystkich członków rodziny. Z lekarzem rodzinnym możemy konsultować różne niepokojące objawy i dolegliwości zdrowotne.
2. Czym zajmuje się lekarz rodzinny?
Lekarz rodzinny zajmuje się świadczeniem podstawowej opieki zdrowotnej pacjentom w każdym wieku. Dysponuje wiedzą i doświadczeniem, która pozwala diagnozować choroby u niemowląt, dzieci, młodzieży i osób dorosłych. Do zadań lekarza rodzinnego należą:
- przyjmowanie pacjentów w przychodniach POZ,
- wizyty domowe,
- przeprowadzanie wywiadu z pacjentem,
- przeprowadzanie podstawowych badań (np. badanie palpacyjne, badanie wzrokowe, pomiar ciśnienia tętniczego krwi, pomiar stężenia glukozy),
- diagnozowanie i leczenie chorób o ostrym i przewlekłym przebiegu,
- zlecanie badań, które znajdują się na liście badań gwarantowanych POZ (m.in. badania laboratoryjne krwi, badania laboratoryjne moczu),
- zlecanie badań obrazowych (m.in. badanie ultrasonograficzne, badania endoskopowe, badania RTG),
- badania kontrolne osób zmagających się z przewlekłymi chorobami różnych narządów i układów, których celem jest sprawdzenie, czy stosowane leczenie jest skuteczne,
- badania kontrolne w ramach profilaktyki zdrowia,
- wystawianie recept,
- prowadzenie dokumentacji medycznej,
- prowadzenie profilaktyki i edukacji zdrowotnej, a także udzielanie porad dotyczących zdrowego trybu życia.
Lekarz rodzinny uprawniony jest także do wydawania zaświadczeń lekarskich i wystawiania skierowań (np. do specjalistów, na rehabilitację, do sanatorium, na leczenie onkologiczne, na leczenie szpitalne).
Lekarz rodzinny udziela porad medycznych w ramach podstawowej opieki zdrowotnej POZ w przychodniach POZ, w domu pacjenta, a także telefonicznie. W zależności od ogólnego stanu zdrowia i indywidualnych potrzeb chorego jest do dyspozycji w określonych godzinach pracy przychodni podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), a także w ramach nocnej i świątecznej opieki medycznej.
Badania, które może zlecić lekarz rodzinny to m.in.:
- badania hematologiczne (morfologia krwi z rozmazem, odczyn opadania czerwonych krwinek, badania układu krzepnięcia),
- badania biochemiczne i immunochemiczne (sód, potas, wapń, magnez, żelazo, kreatynina, próby wątrobowe, glukoza),
- badanie ogólne moczu,
- RTG klatki piersiowej,
- badanie endoskopowe (gastroskopia, kolonoskopia),
- badanie USG jamy brzusznej.
3. Jakie choroby leczy lekarz rodzinny?
Z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej możemy konsultować wszystkie problemy zdrowotne. Lekarz POZ posiada wiedzę z zakresu diagnostyki i leczenia wielu schorzeń o ostrym i przewlekłym przebiegu.
Najczęściej lekarz rodzinny zajmuje się diagnostyką i leczeniem m.in.:
- infekcji górnych dróg oddechowych (np. przeziębienie, angina, zapalenie gardła, zapalenie zatok, grypa oraz chorób alergicznych, które wywołują objawy ze strony dróg oddechowych),
- infekcji dolnych dróg oddechowych (np. zapalenie oskrzeli),
- infekcji układu moczowego (np. zapalenie pęcherza moczowego),
- infekcji układu pokarmowego (np. grypa żołądkowa, zatrucia pokarmowe),
- chorób przewlekłych układu pokarmowego (np. choroba wrzodowa),
- chorób metabolicznych (np. cukrzyca),
- schorzeń układu sercowo-naczyniowego (np. nadciśnienie tętnicze).
W przypadku schorzeń przewlekłych lekarz rodzinny kieruje dodatkowo pacjenta na konsultacje ze specjalistami oraz kontynuuje leczenie, wystawiając recepty na przepisane przez specjalistę leki.
Lekarz POZ jest odpowiedzialny za opiekę zdrowotną pacjentów w różnym wieku, zajmuje się opieką przedporodową i okołoporodową, kontrolą wzrostu i rozwoju dzieci, szczepieniami, diagnostyką i leczeniem przewlekłych chorób, a także udziela porad i zaleceń dotyczących zdrowego stylu życia i profilaktyki chorób.
W przychodniach POZ przyjmuje nie tylko lekarz medycyny rodzinnej, ale także lekarze innych specjalizacji np. lekarz pediatra, lekarz internista, lekarz laryngolog, lekarz ginekolog i specjalista chorób wewnętrznych. Lekarz rodzinny posiada podstawową wiedzę z zakresu pediatrii, interny, chorób wewnętrznych, jednak w wielu przypadkach, niezbędne jest skorzystanie z pomocy lekarza danej specjalizacji np. leczeniem najmłodszych pacjentów w ramach NFZ, powinien zajmować się lekarz pediatra.
4. Jak wybrać lekarza rodzinnego?
Aby wybrać lekarza rodzinnego, należy podpisać deklarację wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). Deklarację można podpisać w dowolnej placówce medycznej, która ma umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia (NFZ). Deklarację można zmienić raz na kwartał.
Przy wyborze lekarza rodzinnego warto zwrócić uwagę na:
- zakres usług świadczonych przez przychodnię POZ oraz dostępność terminów i godzin przyjęć,
- lokalizację przychodni,
- doświadczenie lekarza rodzinnego,
- opinie innych pacjentów.
5. Jak umówić się na wizytę u lekarza rodzinnego?
Aby umówić się na wizytę u lekarza rodzinnego, należy zarejestrować się telefonicznie, osobiście lub przez Internet – w zależności od przychodni POZ mogą obowiązywać określone sposoby rejestracji zarówno do lekarza rodzinnego, jak i lekarzy innych specjalizacji.
W przypadku nagłych problemów zdrowotnych możliwe jest skorzystanie z pomocy lekarza bez rejestracji. Osoby opłacające składki na ubezpieczenie zdrowotne lub zgłoszone do ubezpieczenia przez członka rodziny mogą skorzystać z bezpłatnej porady lekarza w każdej przychodni, która ma podpisaną umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia. Osoby nieposiadające ubezpieczenia NFZ, mogą skorzystać w przychodniach POZ z płatnych porad medycznych. Nieubezpieczone niemowlęta, dzieci i młodzież do ukończenia 18. roku życia, a także kobiety ciężarne i kobiety w połogu mogą korzystać z pomocy lekarza POZ bezpłatnie.
Czytaj też:
Czy dentysta może wystawić L4? Niektórzy będą zaskoczeniCzytaj też:
Czy do psychiatry trzeba mieć skierowanie? To jeden z wyjątków
Źródła:
- https://pacjent.gov.pl/system-opieki-zdrowotnej.
- https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/wybor-lekarza-pielegniarki-poloznej-poz.
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 15 lutego 2021 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (Dz.U. 2021 poz. 540 z późniejszymi zmianami).
- Ustawa z 27 października 2017 r. o podstawowej opiece zdrowotnej (Dz.U. z 2021 r. poz. 1050)