Dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego to jedna z częstszych przyczyn wizyt u lekarza rodzinnego. Lekarz pierwszego kontaktu może skierować pacjenta do specjalisty gastroenterologa, który diagnozuje oraz leczy m.in. schorzenia przewlekłe przewodu pokarmowego o podłożu zapalnym, a także choroby autoimmunologiczne. Z lekarzem gastroenterologiem powinny zostać skonsultowane objawy ze strony przewodu pokarmowego, które uporczywie nawracają lub utrzymują się przez dłuższy czas (np. przewlekłe bóle brzucha, zaburzenia trawienne i zmiana rytmu wypróżnień).
Gastroenterolog – jakie schorzenia leczy?
Gastroenterologia to dziedzina medycyny, która skupia się na funkcjonowaniu narządów przewodu pokarmowego. Lekarz gastroenterolog zajmuje się diagnozowaniem schorzeń oraz leczeniem dolegliwości, które mają związek z zaburzeniami w pracy narządów układu pokarmowego.
Gastroenterolog pomaga pacjentom z ostrymi i przewlekłymi schorzeniami układu pokarmowego, zajmując się ukierunkowanym leczeniem zaburzeń czynnościowych, a także uczestnicząc w leczeniu chorób, które wymagają współpracy kilku specjalistów. Do takich chorób zaliczamy np. choroby nowotworowe.
Do gastroenterologa większość pacjentów trafia po konsultacji z lekarzem rodzinnym. Specjalista ten dysponuje fachową wiedzą, dzięki której możliwe jest prawidłowe rozpoznanie jednostek chorobowych oraz potwierdzenie wstępnie postawionej przez lekarza pierwszego kontaktu diagnozy.
Lista chorób, których diagnostyką i leczeniem zajmuje się gastroenterolog, jest bardzo długa. Zaliczamy do nich:
- choroby przełyku (np. choroba refluksowa przełyku, żylaki przełyku, nowotwory przełyku),
- choroby żołądka (np. zapalenie błony śluzowej żołądka, choroba wrzodowa żołądka, nowotwory żołądka, żylaki dna żołądka),
- choroby jelita cienkiego i choroby jelita grubego (np. choroba wrzodowa dwunastnicy, nowotwory dwunastnicy, zespół jelita drażliwego, choroby zapalne jelit, czyli wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna, polipy jelita grubego, nowotwory jelita grubego, nowotwory jelita cienkiego, zespół jelita drażliwego IBS),
- choroby wątroby (np. wirusowe zapalenie wątroby, marskość wątroby, nowotwory wątroby),
- choroby trzustki (np. ostre i przewlekłe zapalenie trzustki, autoimmunologiczne zapalenie trzustki, rak trzustki),
- choroby pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych (np. kamica pęcherzyka żółciowego, zapalenie pęcherzyka żółciowego).
Choroby przełyku
Jedną z najczęstszych chorób przełyku jest choroba refluksowa przełyku (GERD), która powoduje cofanie się kwaśnej treści żołądkowej do przełyku, wywołując zgagę, ból i podrażnienia błony śluzowej przełyku. Choroba refluksowa przełyku rozwija się z różnych przyczyn. Może być związana np. z osłabieniem mięśni zwieracza dolnego przełyku, otyłością, ciążą, paleniem tytoniu oraz przyjmowaniem niektórych leków.
Inne choroby przełyku, które leczy lekarz gastroenterolog to żylaki przełyku (poszerzone i kruche naczynia krwionośne w ścianie przełyku, które mogą pękać i krwawić), nowotwory przełyku (najczęściej rak płaskonabłonkowy lub gruczolakorak), zapalenie przełyku (spowodowane przez infekcje bakteryjne, wirusowe lub grzybicze), zwężenie przełyku (spowodowane przez blizny po urazach, oparzeniach chemicznych lub radioterapii) czy achalazja przełyku (zaburzenie motoryki przełyku uniemożliwiające prawidłowe opróżnianie się jego zawartości do żołądka).
Choroby żołądka
Najczęściej diagnozowane choroby żołądka to zapalenie błony śluzowej żołądka i choroba wrzodowa żołądka. Zapalenie błony śluzowej żołądka może być wywołane np. przez infekcję bakterią Helicobacter pylori, nadużywanie alkoholu, niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), stres lub inne czynniki drażniące.
Choroba wrzodowa żołądka powoduje powstawanie owrzodzeń, czyli ubytków w błonie śluzowej żołądka lub dwunastnicy. Przyczyny wrzodów żołądka to np. nadmierna produkcja kwasu żołądkowego, infekcja bakterią Helicobacter pylori, stosowanie NLPZ lub innych leków drażniących, palenie tytoniu i przewlekły stres.
Inne choroby żołądka to nowotwory żołądka (najczęściej rak gruczołowy lub chłoniak), polipy żołądka (nienowotworowe lub nowotworowe guzki w błonie śluzowej), dyspepsja (niestrawność) czy zespół Zollingera-Ellisona (rzadka choroba o podłożu nowotworowym, która prowadzi do nadmiernej produkcji gastryny, hormonu stymulującego wydzielanie kwasu żołądkowego).
Choroby jelita cienkiego i jelita grubego
Najczęstszą chorobą, która wywołuje objawy ze strony jelita cienkiego i jelita grubego, jest zespół jelita drażliwego (IBS). Zespół jelita drażliwego to zaburzenie czynnościowe, które objawia się nawracającymi dolegliwościami gastrycznymi i zaburzeniami rytmu wypróżnień. Przyczyny IBS nie zostały do końca poznane, ale wyodrębniono czynniki, które zwiększają ryzyko rozwoju tej choroby (np. przewlekły stres).
Inne choroby jelit to m.in. zapalenie jelita cienkiego o podłożu bakteryjnym lub wirusowym, choroby autoimmunologiczne, choroby o podłożu nowotworowym (np. rak jelita grubego), polipy jelita grubego oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
Choroby wątroby, trzustki i pęcherzyka żółciowego
Wątroba, trzustka i pęcherzyk żółciowy również narażone są na różne schorzenia, których przyczyny związane są m.in. z trybem życia i stosowaną dietą. Do rozwoju chorób wątroby, trzustki i pęcherzyka żółciowego może doprowadzić m.in. spożywanie pokarmów bogatych w tłuszcze nasycone i cukry proste, nadużywanie alkoholu oraz palenie papierosów.
Najczęściej diagnozowane choroby wątroby to m.in. stany zapalne o różnym podłożu (np. wirusowe zapalenie wątroby typu A, B i C), niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby, alkoholowe stłuszczenie wątroby, marskość wątroby.
Do najczęściej diagnozowanych chorób trzustki zaliczamy m.in. ostre zapalenie trzustki, przewlekłe zapalenie trzustki oraz torbiele trzustki i nowotwory trzustki. Istotny wpływ na rozwój chorób trzustki mają m.in. palenie tytoniu, otyłość i cukrzyca typu 2. Do rozwoju schorzeń w obrębie tego narządu mogą również doprowadzić np. urazy mechaniczne oraz infekcje wirusowe.
Najczęstszą chorobą pęcherzyka żółciowego jest kamica żółciowa, na której rozwój wpływają otyłość, szybka utrata masy ciała, cukrzyca oraz zakażenia dróg żółciowych.
Objawy, które powinny skłonić do wizyty u gastroenterologa
Wszystkie objawy ze strony układu pokarmowego, które uporczywie nawracają lub utrzymują się przez dłuższy czas, są wskazaniem do wizyty u lekarza i wykonania badań diagnostycznych.
Nie należy odkładać wizyty u specjalisty, jeżeli występują m.in.:
- przewlekłe bóle brzucha,
- nudności lub wymioty,
- biegunka lub uporczywe zaparcia,
- utrata apetytu,
- niedokrwistość,
- osłabienie i przewlekłe zmęczenie,
- świąd skóry,
- nagły spadek masy ciała,
- uczucie ucisku w jamie brzusznej,
- powiększenie obwodu brzucha,
- wzdęcia,
- problemy z przełykaniem,
- krwawienie z układu pokarmowego – fusowate wymioty, krwawienie z odbytu.
Jakie badania może zlecić lekarz gastroenterolog?
Lekarz gastroenterolog zleca wykonanie różnych badań, do których zaliczamy zarówno badania laboratoryjne (np. morfologia krwi z rozmazem, ogólne badanie moczu, próby wątrobowe, profil trzustkowy), jak i badania obrazowe (np. badanie endoskopowe przełyku, badanie endoskopowe żołądka, kolonoskopia, USG jamy brzusznej, tomografia komputerowa). Zakres diagnostyki dopasowywany jest do potrzeb konkretnego pacjenta.
Czytaj też:
Zamarła, gdy usłyszała, że ma w brzuchu nowotwór. Dziś pani Anita żyje bez żołądkaCzytaj też:
Masz problem z częstymi zaparciami? Cierpi na tym twój mózg
Źródła:
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Tom I, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków, 2005
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Tom II, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków, 2006
- Dąbrowski A., Wielka Interna Gastroenterologia Tom II, Wydawnictwo Medical Tribune Polska, 2019