Chłoniak to rak, czyli nowotwór złośliwy, któremu początek dają m.in. patologicznie zmienione limfocyty B i T. Na skutek mutacji komórki układu chłonnego nie dojrzewają w prawidłowy sposób i zaczynają nadmiernie się namnażać, co powoduje pojawienie się poważnych problemów z funkcjonowaniem układu krwiotwórczego i układu immunologicznego. Na skutek zmian w składzie krwi (zmienione komórki wypierają komórki zdrowe) chorzy zaczynają odczuwać różne dolegliwości zdrowotne, które powinny skłonić do natychmiastowej wizyty u lekarza.
Podział chłoniaków
Wyróżniamy kilka typów chłoniaków. Ogólny podział chłoniaków dzieli te nowotwory na chłoniaki ziarnicze (chłoniak Hodgkina, ziarnica złośliwa) oraz chłoniaki nieziarnicze (chłoniak rozlany, chłoniak grudkowy, chłoniak strefy brzeżnej, chłoniak Burkitta, chłoniak z komórek płaszcza, przewlekła białaczka limfoblastyczna, chłoniak z obwodowych komórek T, szpiczak mnogi i inne).
Każdy rodzaj chłoniaka niesie za sobą poważne zagrożenie. Choroba może zaatakować osoby w różnym wieku. Niektóre rodzaje chłoniaków częściej diagnozowane są u dzieci, inne to choroby typowe dla młodych dorosłych, a także osób w średnim i podeszłym wieku. Część chłoniaków to chłoniaki agresywne – w tym przypadku choroba ma ostry przebieg, jednak dobrze rokuje – możliwe jest całkowite wyleczenie. Chłoniaki, które zaliczane są do chorób przewlekłych, dzięki postępowi medycyny, mogą być skutecznie leczone, co znacząco wydłużyło czas przeżycia chorych.
W przypadku wszystkich nowotworów ogromny wpływ na powodzenie leczenia ma wykrycie choroby we wczesnym stadium jej rozwoju. Niestety, wielu pacjentów zgłasza się do lekarza, gdy objawy choroby zaczynają utrudniać normalne funkcjonowanie. Bagatelizowanie nawet z pozoru błahych dolegliwości np. nawracającego bólu gardła może znacząco zmniejszyć szansę na całkowite wyleczenie, w szczególności, gdy w organizmie rozwija się agresywny rak.
Przyczyny rozwoju chłoniaków
Ziarnica złośliwa i chłoniaki nieziarnicze rozwijają się na skutek mutacji w obrębie komórek układu immunologicznego, do których zaliczamy m.in. różne typy limfocytów. Białe krwinki produkowane są w szpiku kostnym, a następnie trafiają do krwi, gdzie dojrzewają i nabywają cechy niezbędne do pełnienia przypisanych im funkcji. Jeżeli na poszczególnych etapach rozwoju limfocytów dojdzie np. do uwarunkowanej genetycznie zmiany, to rozpoczyna się proces nowotworowy. Początek chorobie nowotworowej daje jedna zmutowana komórka, która zaczyna bardzo intensywnie się dzielić. W ten sposób do krwi trafiają niepełnowartościowe chore komórki, które zaburzają przebieg procesów krwiotwórczych. Szybkie tempo podziałów zmutowanych komórek uniemożliwia ich skuteczną neutralizację przez zdrowe komórki układu immunologicznego.
Chłoniaki wywodzą się z limfocytów B, limfocytów T oraz komórek NK. Mutacja w obrębie poszczególnych typów komórek układu immunologicznego warunkuje rozwój konkretnego typu chłoniaka.
Bezpośrednią przyczyną rozwoju chłoniaków jest mutacja genetyczna, do której najczęściej dochodzi z niewiadomego powodu. Wyodrębniono kilka czynników ryzyka, które mogą prowadzić do rozwoju chłoniaka. To m.in.:
- schorzenia autoimmunologiczne (np. toczeń rumieniowaty układowy i reumatoidalne zapalenie stawów),
- schorzenia powodujące zaburzenia odporności,
- predyspozycje genetyczne,
- otyłość,
- kontakt ze szkodliwymi chemikaliami i innymi substancjami o mutagennym działaniu,
- niektóre zakażenia bakteryjne i wirusowe,
- promieniowanie jonizujące.
W przypadku chłoniaków ryzyko rozwoju choroby zwiększa także przebyte leczenie innych typów nowotworów, w którym stosowano chemioterapię lub radioterapię. Ta grupa nowotworów w znacznym stopniu związana jest z działaniem czynników środowiskowych, na których niekorzystny wpływ jesteśmy narażeni m.in. w miejscu pracy.
Najczęściej diagnozowane rodzaje chłoniaka
Około 35% wszystkich chłoniaków o agresywnym przebiegu stanowi chłoniak rozlany z dużych komórek B. Inne chłoniaki, które zaliczane są do grupy często diagnozowanych nowotworów układu immunologicznego to chłoniak grudkowy, chłoniak Hodgkina (ziarnica złośliwa), a także białaczki limfoblastyczne.
W przypadku wszystkich chłoniaków czynnikiem ryzyka są zakażenia wirusowe i bakteryjne, niedobory odporności, promieniowanie jonizujące i kontakt z chemikaliami m.in. związkami obecnymi w pestycydach.
Pierwsze objawy chłoniaka
Objawy chłoniaka mogą początkowo przypominać objawy grypy i innych infekcji sezonowych. Nieco różnią się w przypadku poszczególnych rodzajów nowotworu, jednak część typowych objawów chłoniaka wskazuje na każdą z postaci choroby.
Najczęstsze objawy chłoniaka to objawy ogólne oraz objawy ze strony układu immunologicznego. Objawy ogólne, które mogą wskazywać na chłoniaka to m.in.:
- nawracająca lub długo utrzymująca się gorączka,
- przewlekły stan podgorączkowy,
- ogólne osłabienie,
- przewlekłe zmęczenie,
- bóle brzucha,
- uczucie rozbicia typowe dla początkowego stadium wielu chorób sezonowych.
Objawy chłoniaka związane z zaburzeniami funkcjonowania układu immunologicznego to m.in.:
- powiększone węzły chłonne,
- powiększenie śledziony,
- powiększenie wątroby,
- utrata masy ciała,
- nawracające infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych,
- zmiany skórne w postaci swędzącej wysypki.
Pierwsze objawy chłoniaka to dolegliwości, które mogą wskazywać także na inne, mniej groźne schorzenia. Szczególnie niepokojącym objawem, który bardzo często wskazuje na choroby o podłożu nowotworowym, są niebolesne, twarde i niesymetrycznie powiększone węzły chłonne np. na szyi, pod pachami i w pachwinach. Do powiększenia węzłów chłonnych dochodzi nie tylko w przypadku chłoniaka, dlatego objaw ten zawsze wymaga konsultacji z lekarzem.
Co ważne – w przypadku niegroźnych infekcji, które mogą spowodować powiększenie węzłów chłonnych – mamy do czynienia z symetrycznymi zmianami w ich obrębie, którym towarzyszy ból. Jeżeli obrzęk węzłów chłonnych nie ustępuje po 2-3 tygodniach od ustąpienia objawów np. sezonowej infekcji, to możemy mieć do czynienia z poważniejszym schorzeniem.
Wszystkie nowotwory złośliwe stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia i życia, dlatego nie można bagatelizować wskazujących na nie objawów. Wykrycie raka na początku choroby wpływa na rokowania pacjentów i pozwala uniknąć utrudniających leczenie przerzutów.
Leczenie chłoniaków
Chłoniaki mogą być leczone z zastosowaniem chemioterapii i radioterapii. Metoda leczenia dobierana jest pod względem rodzaju chłoniaka, a także stopnia zaawansowania choroby i ogólnego stanu pacjenta. W przypadku chłoniaka Hodgkina rokowania są pomyślne – obecnie większość pacjentów udaje się trwale wyleczyć, jednak na rokowania wpływa m.in. stopień zaawansowania choroby.
Warto pamiętać, że nowotwory, w szczególności nowotwory złośliwe, wymagają szybkiego reagowania na wywoływane chorobą objawy. Często jedynym symptomem choroby są powiększone węzły chłonne np. na szyi, dlatego warto pamiętać o podstawowej profilaktyce, która uwzględnia samobadanie węzłów chłonnych. Zdrowe węzły chłonne mają niewielki rozmiar, są miękkie i ruchome – można je przesuwać pod skórą. Powiększenie i bolesność węzłów chłonnych często ma związek z różnymi infekcjami, które toczą się w ich pobliżu, jednak objawy zwiazane z niegroźną infekcją, mijają w ciągu 2-3 tygodni. Jeżeli węzły chłonne są twarde, nieruchome i nie bolą lub ból pojawia się jedynie po spożyciu alkoholu, to mamy do czynienia z sygnałem alarmowym, który jest wskazaniem do wizyty u lekarza.
Czytaj też:
Makroglobulinemia Waldenstroma – objawy, mechanizm rozwoju choroby i leczenieCzytaj też:
Chłoniak migdałka – objawy, diagnostyka i leczenie