Na każdym etapie życia w organizmie człowieka mogą powstać komórki nowotworowe, które dają początek chorobie o różnym stopniu złośliwości. Chłoniaki to nowotwory, które wywodzą się z komórek układu odpornościowego – zaliczamy do nich m.in. różnego typu limfocyty. Chłoniaki nie należą do grupy często diagnozowanych nowotworów – stanowią około 2% wszystkich nowotworów złośliwych. Ze względu na dużą różnorodność komórek układu immunologicznego nowotwór może rozwinąć się w różnych narządach, które biorą udział w ich wytwarzaniu. Częścią układu immunologicznego są m.in. migdałki. W ich obrębie wyróżniamy tkankę limfoidalną. Migdałki są ważną częścią układu immunologicznego małych dzieci, który potrzebuje czasu, aby w pełni się rozwinąć. W przypadku osób dorosłych, których układ odpornościowy jest dojrzały, migdałki przestają pełnić ważną funkcję, stając się często przyczyną problemów.
Tkanka limfoidalna może być miejscem rozwoju chłoniaka – chłoniak migdałka to jeden z częściej diagnozowanych chłoniaków pozawęzłowych, czyli guzów, które zlokalizowane są poza węzłami chłonnymi.
Diagnoza „chłoniak” przeraża, jednak wczesne rozpoznanie, znacząco zwiększa szansę na całkowite wyleczenie. Pod względem częstości występowania w Polsce chłoniaki znajdują się na 6 miejscu listy najczęściej diagnozowanych nowotworów złośliwych. Nie zostały poznane przyczyny rozwoju tego nowotworu, jednak badania naukowe pozwoliły wyodrębnić kilka czynników, które zwiększają ryzyko rozwoju choroby.
Chłoniak – nowotwór układu chłonnego
Chłoniak to rak, który powstaje w obrębie komórek układu immunologicznego. Znanych jest ponad 30 różnych typów chłoniaków, które są klasyfikowane pod względem kilku kryteriów. Najczęściej stosowanym kryterium podziału jest podział na chłoniaki ziarnicze (chłoniaki Hodgkina) i chłoniaki nieziarnicze (chłoniaki nie-Hodgkina). Podział ten nie jest zgodny z obecną klasyfikacją nowotworów opracowaną przez WHO. Prawidłowo powinno się różnicować chłoniaki względem ich przebiegu oraz komórek, z których się wywodzą. Obecnie obowiązujący podział chłoniaków dzieli nowotwory układu chłonnego na chłoniaki o wyjątkowo szybkim i agresywnym przebiegu (chłoniaki agresywne), chłoniaki o niepewnym rokowaniu oraz chłoniaki indolentne, które rozwijają się przez kilka lub kilkanaście lat (chłoniaki powolne).
Rozwój nowotworu układu chłonnego często ma związek z działaniem czynników środowiskowych. Zwiększone ryzyko zachorowania na chłoniaka migdałka pojawia się m.in. w przypadku nałogowych palaczy. Na rozwój wszystkich nowotworów układu chłonnego wpływają czynniki infekcyjne np. zakażenia wirusowe, czynniki chemiczne i choroby autoimmunologiczne.
Ziarnica złośliwa (chłoniak Hodgkina)
Chłoniaki ziarnicze to ziarnica złośliwa, czyli nowotwór układu chłonnego, który jeszcze dekadę temu był przyczyną zgonu większości chorych, u których został wykryty. Obecnie stosowane metody leczenia pozwalają na ocalenie życia około 90% pacjentów, jednak kluczowe jest wczesne rozpoznanie, które pozwala wdrożyć leczenie, zanim choroba wejdzie w zaawansowane stadium. Chłoniak Hodgkina jest nowotworem, który powoduje nacieki w obrębie okolicznych narządów, a także odległe przerzuty.
W przypadku chłoniaka Hodgkina jednym z pierwszych objawów jest zajęcie węzłów chłonnych oraz pogarszające się ogólne samopoczucie. Objawy ogólne, które wywołuje chłoniak Hodgkina to m.in. utrzymujący się przez dłuższy czas stan podgorączkowy lub gorączka. W tym przypadku zmiany rozrostowe wywodzą się z limfocytów T. W większości chłoniaków mamy do czynienia z rozrostem nieprawidłowych komórek z tego typu limfocytów. Choroba częściej obejmuje węzeł chłonny lub grupę węzłów chłonnych, jednak może mieć także lokalizację pozawęzłową.
Chłoniaki nieziarnicze
Chłoniaki nieziarnicze to także nowotwory układu chłonnego, które cechują się różnym przebiegiem i obrazem klinicznym. Do grupy chłoniaków nieziarniczych zaliczamy m.in. różnego typu białaczki. Inne typy nieziarniczych nowotworów układu chłonnego to m.in. chłoniak grudkowy, chłoniak rozlany, szpiczak plazmocytowy, chłoniak plazmoblastyczny, a także pierwotny chłoniak wysiękowy. Chłoniak migdałka to nowotwór zaliczany do grupy nowotworów głowy i szyi. W tej grupie nowotworów chłoniak znajduje się na 3 miejscu pod względem częstości występowania.
Chłoniak migdałka – chłoniak pozawęzłowy
Chłoniaki dzielimy na węzłowe i pozawęzłowe. Większość wszystkich chłoniaków lokalizuje się w obrębie węzłów chłonnych. Tylko 1/3 zmian rozwija się poza węzłami chłonnymi m.in. w gardle, zajmując np. migdałki podniebienne oraz nosową cześć gardła. W przypadku chłoniaków agresywnych przebieg choroby jest bardzo szybki. Warto wiedzieć, że remisja choroby nie musi wskazywać na całkowite wyleczenie, bo chłoniaki dość często nawracają.
Migdałki stają się miejscem rozwoju chłoniaka ze względu na obecność tkanki limfoidalnej. Komórki nowotworowe tworzą się pod wpływem działania różnych czynników, zaczynając szybko się namnażać, co inicjuje rozwój choroby, powodując m.in. znaczne powiększenie się objętego procesem nowotworowym migdałka. Objawem charakterystycznym dla chłoniaków jest bezbolesne powiększenie węzłów chłonnych. W przypadku chorób infekcyjnych, które przebiegają z powiększeniem węzłów chłonnych, charakterystyczna jest ich bolesność. W przypadku choroby nowotworowej powiększeniu może ulec jedynie jeden węzeł chłonny, a przy infekcji węzły chłonne nie są powiększone jednostronnie.
Objawy chłoniaka
Wszystkie chłoniaki wywołują podobne objawy. Zarówno chłoniaki Hodgkina, jak i chłoniaki nie-Hodgkina prowadzą do powiększenia się węzłów chłonnych, które stają się twarde. W przypadku chłoniaka migdałka, który jest jednym z najczęściej diagnozowanych chłoniaków pozawęzłowych, początkowo mogą nie występować żadne objawy. Nowotwór układu chłonnego rozwija się bezobjawowo, a w początkowym stadium jego objawy przypominają m.in. objawy przeziębienia. Zaliczamy do nich ból gardła, drapanie i pieczenie, trudności z przełykaniem, ból promieniujący do ucha. Podczas badania laryngologicznego diagnozowane jest powiększenie zajętego migdałka, któremu może towarzyszyć owrzodzenie, a także pojawienie się guza na szyi.
We wszystkich typach chłoniaków występują objawy ogólne, do których zaliczamy m.in.:
- dolegliwości ze strony układu pokarmowego np. bóle brzucha,
- niedobory odporności,
- nasilające się uczucie zmęczenia,
- świąd skóry,
- osłabienie,
- utratę masy ciała,
- przewlekłe stany podgorączkowe lub gorączkę,
- nocne poty,
- problemy z oddychaniem oraz inne objawy w obrębie klatki piersiowej,
- zmniejszenie zdolności wysiłkowych,
- zawroty głowy,
- omdlenia.
Nasilenie i spektrum objawów zależne są m.in. od stadium choroby, a także stopnia złośliwości chłoniaka, który decyduje o tempie jego rozwoju.
Objawy chłoniaków bywają bagatelizowane, co wpływa na rokowania pacjentów. Zawsze konsultacji lekarskiej w trybie pilnym wymaga m.in. jednostronne, bezbolesne powiększenie węzłów chłonnych! Chłoniaki agresywne i chłoniaki powolne różnią się pod względem przebiegu. Z wizytą u lekarza nie powinniśmy zwlekać, jeżeli pojawia się jeden lub więcej objawów, które mogą wskazywać na nowotwór układu chłonnego.
Diagnostyka chłoniaków
W przypadku powiększenia węzłów chłonnych lub występowania jedynie objawów wskazujących na chłoniaka migdałka trzeba wykonać badania diagnostyczne, które mają na celu ocenę ogólnego stanu zdrowia. Jednym z podstawowych badań, które pozwalają wykryć choroby układu chłonnego, są badania krwi.
Badania krwi powinniśmy wykonywać systematycznie co najmniej raz w roku w celach profilaktycznych. W przypadku podejrzenia nowotworu wykonuje się morfologię krwi obwodowej z rozmazem. Wynik morfologii pozwala ocenić funkcjonowanie układu krwiotwórczego. W celu zdiagnozowania chłoniaka wykonywane są także badania diagnostyczne m.in. biopsja, badanie USG węzłów chłonnych, rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa.
Leczenie chłoniaków
Różne rodzaje chłoniaków mogą wymagać nieco innego leczenia, które dobierane jest m.in. do ogólnego stanu zdrowia chorego. Zanim zostanie rozpoczęte leczenie, konieczne jest określenie typu chłoniaka, co ma związek z określonymi schematami leczenia dla danych jednostek chorobowych. Typ chłoniaka można poznać dzięki wynikom badania histopatologicznego, któremu poddawany jest pobrany podczas biopsji materiał diagnostyczny.
Podsumowując, chłoniaki to nowotwory układu chłonnego, które wywodzą się z różnych typów komórek m.in. limfocytów T. Rozwój choroby inicjują różne czynniki m.in. zakażenia wirusowe, a także choroby autoimmunologiczne i czynniki chemiczne. W przypadku chłoniaków podział uwzględnia nowotwory ziarnicze, czyli chłoniaki Hodgkina i chłoniaki nieziarnicze, czyli chłoniaki nie-Hodgkina. Klasyfikacja WHO dzieli chłoniaki na agresywne, powolne i o niepewnych rokowaniach.
Chłoniaki mogą rozwijać się w węzłach chłonnych lub poza węzłami chłonnymi. W zależności od stopnia złośliwości mamy do czynienia z chorobami, które w krótkim czasie mogą doprowadzić do powstawania przerzutów oraz zgonu, jeżeli nie zostanie wdrożone leczenie, a także chłoniaki o stosunkowo łagodnym, powolnym przebiegu. Chłoniaki należą do grupy nowotworów, w których przypadku trwałe wyleczenie stoi pod dużym znakiem zapytania, bo mają tendencję do nawracania po okresie remisji.
Czytaj też:
Endometrioza – walczą z nią 2 miliony Polek. Jak złagodzić objawy dietą?