Ryzyko użądlenia przez owady błonkoskrzydłe jest dość duże wiosną, latem i wczesną jesienią. Ciesząc się aktywnością na świeżym powietrzu, relaksem w ogrodzie lub na łonie natury, a nawet wybierając dojrzałe owoce na bazarze, możemy zostać użądleni przez sprowokowanego owada. Pszczoły nie mają agresywnego usposobienia i atakują w ostateczności, gdy czują się zagrożone.
Nieco inaczej jest w przypadku os i szerszeni – owady te mają bardziej agresywne usposobienie, co sprawia, że nietrudno sprowokować je do ataku np. odpędzając owada. Potencjalnie niebezpieczny jest również jad trzmiela, jednak tego owada szczególnie trudno sprowokować do ataku – najczęściej dzieje się, to gdy np. chwycimy go w dłoń, zrywając kwiaty lub podnosząc rozłożony na trawie koc, na którym postanowił on odpocząć.
Użądlenie owada – przyczyny
Do użądlenia przez owady błonkoskrzydłe dochodzi najczęściej z powodu naszej nieuwagi, gdy przez przypadek sięgniemy po owoc, pod którym znajduje się osa, pszczoła lub szerszeń, zrywamy kwiaty, wypoczywamy na łące. Nie można całkowicie wyeliminować ryzyka związanego z użądleniem owadów, ale możemy to ryzyko znacząco zminimalizować, odpowiednio zachowując się w ich naturalnym środowisku. Musimy także pamiętać, że po użądleniu owada może dojść do wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego, dlatego powinniśmy znać objawy alergii na jad owada.
Jak uniknąć użądlenia owada?
Wystarczy przestrzegać 7 prostych zasad, aby do minimum zredukować ryzyko użądlenia przez osę, pszczołę i inne owady żądlące. Musimy bezwzględnie o nich pamiętać, jeżeli jesteśmy uczuleni na jad owadów, chociaż wcześniejsze użądlenia, które nie doprowadziły do powikłań, nie muszą świadczyć o tym, że wstrząs anafilaktyczny nigdy nie wystąpi. Aby ograniczyć ryzyko użądlenia, powinniśmy:
- unikać spożywania słodkich soków, słodkich owoców i innych słodkich pokarmów na zewnątrz;
- zamykać opakowania soków i innych napojów;
- sprawdzać, czy w naszym napoju np. kawie nie pływa osa lub pszczoła, zanim się napijemy (najlepiej przykrywać szklanki i filiżanki silikonowymi pokrywkami lub w inny sposób zabezpieczyć spożywane napoje);
- unikać prowokowania owadów żądlących (w sytuacji zagrożenia wydzielają one feromony, które zwabiają inne osobniki);
- sprawdzać, czy w naszym otoczeniu nie ma gniazd owadów żądlących oraz zlecać ich usunięcie specjalistom np. strażakom;
- nie spacerować boso po łące i trawniku;
- unikać stosowania perfum o słodkim zapachu oraz nie wkładać ubrań z kwiatowymi wzorami i w intensywnych kolorach, jeżeli wybieramy się na łono natury.
Co mnie użądliło?
Jad różnych owadów błonkoskrzydłych ma nieco inny skład i jest wprowadzany do naszego organizmu w różnej ilości. Najwięcej jadu wprowadza do naszego organizmu pszczoła, która podczas ataku traci żądło i umiera. Użądlenie pszczoły możemy dość łatwo rozpoznać. Objawy użądlenia pszczoły to silny, piekący ból, obrzęk, zaczerwienienie skóry, stan zapalny, a także wbite w skórę żądło. Dopóki żądło pszczoły pozostaje wbite w naszą skórę, to do organizmu uwalniany jest jad w ilości zgromadzonej w gruczołach jadowych.
W przypadku użądlenia pszczoły musimy pozbyć się jej żądła, przy którym nadal znajduje się kawałek jej odwłoka. Nie powinniśmy tego robić np. pęsetą, bo spowoduje to uwolnienie całego zapasu jadu. Żądło powinniśmy usunąć płynnym ruchem, zeskrobując je ze skóry np. zdezynfekowanym nożem. Jad pszczoły powoduje silny ból i może doprowadzić do wystąpienia reakcji alergicznej, dlatego po usunięciu żądła powinniśmy zwrócić uwagę na nasze samopoczucie.
Z bólem, obrzękiem i zaczerwienieniem możemy walczyć z pomocą domowych sposobów oraz preparatów z apteki. W przypadku użądlenia pszczoły nieprzyjemne objawy zredukujemy m.in. za pomocą soku z cebuli, papki z sody oczyszczonej i zimnej wody, a także przemywając skórę wodą z mydłem. Jad pszczoły neutralizują jedynie środki o zasadowym odczynie. Wodą z mydłem powinniśmy zawsze przemyć miejsce użądlenia owada, bo pomaga ona usunąć ze skóry różne zanieczyszczenia, co ogranicza ryzyko nasilenia się stanu zapalnego.
Jeżeli nie mamy dostępu do wody z mydłem, możemy przemyć skórę środkiem o działaniu odkażającym lub zwykłą wodą pitną. Możemy także zastosować leki przeciwzapalne i antyalergiczne o miejscowym działaniu np. żel na ukąszenia owadów oraz krem antyseptyczny.
Podobne objawy wywołuje użądlenie osy, szerszenia i trzmiela, ale owady te nie pozostawiają w naszej skórze żądła. Żądląca osa uwalnia do naszego organizmu mniej jadu, jednak owad ten może żądlić wielokrotnie, bo nie traci swojej broni, czyli żądła. To samo tyczy się szerszenia.
Najczęściej do wystąpienia reakcji alergicznej prowadzi jad osy i szerszenia, jednak wstrząs anafilaktyczny może wystąpić również po użądleniu innych owadów błonkoskrzydłych. W przypadku osób uczulonych nie ma znaczenia dawka jadu, bo nawet jego niewielka ilość może doprowadzić do powikłań. Po użądleniu osy powinniśmy przemyć lub zdezynfekować skórę oraz zastosować środki łagodzące objawy o kwaśnym odczynie np. sok z cytryny, roztwór wody z octem lub okład z kwaśnej wody. Jad osy może doprowadzić do znacznego obrzęku i innych powikłań, gdy owad ten zaatakuje nas wielokrotnie. Podobnie jest w przypadku użądlenia szerszenia i trzmiela, dlatego zawsze powinniśmy zachować ostrożność. Do miejsca użądlenia możemy także przyłożyć lód zawinięty w chusteczkę lub ściereczkę – niska temperatura obkurcza naczynia krwionośne, redukuje obrzęk, a także ma działanie delikatnie znieczulające.
Objawy wskazujące na silną lub nietypową reakcję alergiczną
Warto poznać objawy alergii na jad owadów, które wymagają interwencji lekarza i podania leków np. stosowanej jako lek pierwszej pomocy w przypadku reakcji anafilaktycznej adrenaliny. Nie zawsze użądlenie kończy się jedynie miejscowym odczynem zapalnym, obrzękiem oraz bólem, który znika w ciągu kilku godzin. Czasami użądlenia owadów mogą doprowadzić do wystąpienia dużej reakcji miejscowej, ogólnoustrojowej reakcji anafilaktycznej lub reakcji nietypowej, której objawów możemy nie skojarzyć z użądleniem pszczoły, osy i innych owadów błonkoskrzydłych.
Choć z reakcją alergiczną kojarzymy przede wszystkim uporczywy świąd nosa, to w przypadku użądlenia owada dochodzi do występowania bardzo charakterystycznych objawów. Zaliczamy do nich przyśpieszenie akcji serca, nagły spadek ciśnienia, zawroty głowy, nasilający się obrzęk, suchy kaszel, duszności, a także ogólne złe samopoczucie. Jednym z objawów silnej reakcji alergicznej jest także utrata przytomności. Jeżeli wystąpią takie objawy, to trzeba jak najszybciej wezwać pogotowie ratunkowe!
Bardzo niebezpieczne jest również użądlenie owada w okolicy gardła oraz w jamie ustnej, gdy np. wypijemy napój, w którym się on znajduje. W tym przypadku nie musi wystąpić reakcja alergiczna, aby doszło do zagrożenia życia, bo powstający obrzęk w miejscu ukłucia może utrudnić oddychanie.
Na nietypową reakcję alergiczną mogą wskazywać np. ból brzucha, gorączka, ból głowy i inne objawy uogólnione. U niektórych osób na skutek użądlenia przez owady mogą także pojawić się np. swędząca wysypka, znaczny obrzęk i zaczerwienienie większej partii skóry.
W przypadku silnych i nietypowych reakcji alergicznych konieczne jest przyjęcie m.in. leków przeciwhistaminowych.
Czytaj też:
Szerszeń azjatycki: jak wygląda, leczenie ugryzienia