Astma oskrzelowa to często występująca choroba dróg oddechowych. Powoduje duszności i kaszel, a zapadalność na nią niestety wciąż rośnie. Obecnie na astmę choruje na świecie ponad 235 milionów ludzi (w Polsce 4 miliony), a szacuje się, że z roku na rok chorych będzie coraz więcej. Przyczyniają się do tego czynniki cywilizacyjne i postępująca degradacja środowiska.
Przyczyny astmy
Chorobę wywołuje zespół różnych czynników genetycznych i środowiskowych. Przypuszcza się, że astma jest dziedziczna, ale nie z pokolenia na pokolenie. Do wystąpienia i rozwoju choroby mogą przyczynić się także alergeny, zanieczyszczenie środowiska, kurz, roztocza, pyłki roślin, konserwanty, sierść zwierząt.
Najczęściej występującym rodzajem choroby jest astma alergiczna, którą wywołują alergeny wziewne. Mogą one powodować napady duszności, kaszlu, które występują po kontakcie z alergenem. Ryzyko zachorowania na astmę zwiększa się nie tylko u alergików, ale także u osób otyłych.
Z badań specjalistów wynika, że do wystąpienia asty może przyczynić się również smog. Postępujące zanieczyszczenie środowiska i wysokie stężenie pyłów w powietrzu nie pozostają bez wpływu na nasze drogi oddechowe.
Czytaj też:
Astma pod kontrolą? O najczęstszej przyczynie chorób układu oddechowego
Rodzaje astmy
Wyróżnia się:
- astmę alergiczną – nazywana astmą iGE-zależną, ataki choroby wywołują alergeny
- astmę niealergiczną – w rozwoju której alergeny nie mają znaczenia. Niealergiczną astmę mogą powodować czynniki środowiskowe związane z pracą zawodową (np. chorobę wykrywa się u malarzy)
Objawy astmy
Astmę rozpoznaje się po świszczącym oddechu, kaszlu, problemach z nabraniem oddechu. Duszność może pojawiać się po kontakcie z alergenem, po wysiłku fizycznym albo bez powodu. Często pojawia się w nocy lub nad ranem. Dolegliwościom tym może towarzyszyć również ból w klatce piersiowej.
W oskrzelach zachodzi reakcja zapalna, która objawia się ich nagłym skurczem oraz produkowaniem nadmiernej ilości śluzu. Napady duszności i kaszlu ustępują po podaniu leków, które rozszerzają oskrzela i usuwają nadmiar gęstego śluzu. Chorzy powinni również wyeliminować z codziennego środowiska czynniki, które mogą zaostrzać chorobę.
Diagnostyka astmy
Rozpoznanie astmy nie jest trudne, choć kłopotliwe może być odnalezienie alergenów odpowiadających za wywoływanie objawów chorobowych. Jeśli pacjent ma świszczący oddech, skarży się na napady duszności czy kaszlu, lekarze przepisują leki doraźne i zlecają konsultację z alergologiem i pulmonologiem.
Alergolog przeprowadza wywiad medyczny, na podstawie którego usiłuje uzyskać informacje o środowisku w jakim żyje pacjent oraz o chorobach, które występowały w rodzinie. Następnie zleca wykonanie testów skórnych, prowokacyjnych, które pomogą odnaleźć czynniki alergizujące.
Pulmonolog zajmuje się profilaktyką i leczeniem chorób układu oddechowego. W czasie diagnostyki astmy może zlecić spirometrię, badanie, które mierzy objętość i pojemność płuc. Na podstawie wyników badania przepisuje odpowiednie leki wziewne. Ze względu na to, że choroby płuc często są związane z alergią, wielu pulmonologów ma podwójną specjalizację, np. pulmonolog-alergolog.
Czytaj też:
Możliwości leczenia pacjentów uczulonych na kilka alergenów wziewnych jednocześnie
Leczenie astmy
Leczenie choroby polega na podaniu leków antyhistaminowych, blokujących wystąpienie reakcji alergicznej oraz leków wziewnych, które hamują skurcz oskrzeli i ułatwiają oddychanie. W większości są to leki przeciwzapalne glikokortykosteroidy, które likwidują przewlekłe stany zapalne w oskrzelach. Chorym przepisuje się również leki działające błyskawicznie, po które powinno się sięgać w przypadku nagłego ataku astmy.
Astma u dzieci
Coraz więcej dzieci choruje na astmę. U większości z nich choroba ma podłoże alergiczne, rodzice obserwują alergiczny nieżyt nosa, kaszel, zapalenie spojówek. Z danych ECAP wynika, że w Polsce chorych jest 11 procent dzieci w wieku 6-14 lat. Najczęściej leczy się je wziewnymi sterydami, których stężenie dobierane jest do wieku dziecka i do stanu zaawansowania choroby.
Jeśli leczenie nie przynosi skutków, a ataki astmy nasilają się, lekarz może zalecić dołączenie do sterydów leków kontrolujących. Najczęściej są to leki w postaci tabletek, które przyjmuje się na noc. Blokują one receptory leukotrienowe, które powodują skurcz oskrzeli. Na rynku są już dostępne inhalatory, które zawierają oba leki jednocześnie: sterydy i leki kontrolujące.
Czy można zapobiec astmie?
Nie da się przewidzieć, czy alergik nie zostanie astmatykiem, ale można próbować zmniejszyć ryzyko wystąpienia choroby. Zaleca się:
- przeprowadzenie panelu alergicznego i zdiagnozowanie wszystkich alergenów, które mogą doprowadzić do dychawicy
- wyeliminowanie czynników alergizujących z najbliższego środowiska
- unikanie miejsc zadymionych, o silnie zanieczyszczonym powietrzu (jeśli możliwe są częste wyjazdy na wieś, w góry, nad morze, to bardzo się je zaleca)
- zmianę diety na nieprzetworzoną
- leczenie chorób współistniejących, np. zapalenia zatok czy trzeciego migdałka u dzieci
Jak postępować w przypadku ataku astmy?
Nagły atak astmy wymaga natychmiastowej interwencji. Jeśli osoba w twoim otoczeniu zacznie mieć zaostrzoną duszność:
- Nie pozwól jej się położyć. Pozycja leżąca utrudnia oddychanie
- Jak najszybciej podaj lek o działaniu rozkurczającym, który powinien rozszerzyć oskrzela i ułatwić nabranie oddechu
- Jeśli po upływie 15 minut nie ma poprawy, a lek nie działa, podaj drugą dawkę i obserwuj chorego
- Jeśli po drugiej dawce nie nastąpiła poprawa, wezwij pogotowie
Czytaj też:
Naukowcy odkryli naturalne białko, powstrzymujące alergie i choroby autoimmunologiczne