Nerki to niezwykle ważny narząd ludzkiego organizmu. Nieleczona niewydolność nerek w krótkim czasie prowadzi do śmierci na skutek zatrucia organizmu szkodliwymi produktami przemiany materii. Większość chorób nerek przez długi czas rozwija się bezobjawowo lub wywołuje objawy, które nie są kojarzone z zaburzeniami w pracy tego narządu. Jednym z częściej diagnozowanych schorzeń nerek jest torbielowatość nerek. Torbiele nerek mogą występować jako pojedyncze lub mnogie zmiany w jednej bądź obu nerkach. Możemy podzielić je na trzy rodzaje, czyli torbiele nerek nabyte, torbiele nerek wrodzone i torbiele nerek, które są uwarunkowane genetycznie.
Każda torbiel na nerce wymaga wykonania badań diagnostycznych. W niektórych przypadkach torbielowatość nerek może zwiększać ryzyko rozwoju raka nerki, przed czym chroni usunięcie zmiany, najlepiej we wczesnym stadium rozwoju choroby.
Warto dowiedzieć się więcej na temat przyczyn, objawów i leczenia torbielowatości nerek, bo wówczas możemy szybko reagować na pojawienie się nie zawsze specyficznych objawów choroby.
Czym jest torbiel nerki?
Torbiel w nerce, inaczej cysta, to zmiana chorobowa, która najczęściej ma łagodny charakter. Typowy dla wszystkich torbieli, które tworzą się także w innych narządach, jest kształt – zmiany te są kuliste lub owalne. We wnętrzu torbieli znajduje się płyn surowiczy. Torbiele to zmiany dobrze ograniczone od innych tkanek, w których obrębie nie przebiegają naczynia krwionośne, co ułatwia ich chirurgiczne usunięcie. Aby zmiana w nerce mogła zostać zdiagnozowana jako torbiel, musi spełnić określone kryteria, które związane są m.in. z jej kształtem i budową.
Zgodnie z definicją i przyjętymi kryteriami diagnostycznymi: torbiel to zmiana o regularnym kształcie i gładkim zarysie ścianek, która jest widocznie ograniczona od innych tkanek. W budowie torbieli nie występują zmiany lite, zwapnienia, guzki, a także inne elementy wewnętrzne, które są typowe dla zmian o podłożu nowotworowym m.in. nowotworów złośliwych. Budowa zmiany w obrębie nerki jest widoczna w badaniach obrazowych. Podstawę diagnostyki większości schorzeń narządów wewnętrznych stanowi badanie USG. Jeżeli badanie USG wskazuje na zmianę o podłożu nowotworowym, to konieczne jest wykonanie dodatkowych badań obrazowych (rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa).
Czytaj też:
Urografia – ważne badanie nerek. Na czym polega i jak się do niego przygotować?
W większości przypadków torbiel na nerce to nie rak nerki (nowotwór nerki); u przeważającego odsetka chorych z torbieli nerki nie rozwija się rak nerki, jednak nawet zmiany łagodne, są wskazaniem do konsultacji ze specjalistą nefrologiem. Torbielowatość nerek może występować rodzinnie, co ma związek z genetycznym podłożem niektórych zmian torbielowatych.
Większość diagnozowanych torbieli nerek to torbiele proste, czyli stosunkowo niegroźne i niewielkie zmiany. Torbiele proste to zmiany typowe dla około połowy populacji osób, które ukończyły 45.- 50. rok życia. Wiek średni jest jednym z czynników, które zwiększają ryzyko rozwoju torbieli nerek.
Osoby z nabytą torbielowatością nerek są obarczone niewielkim ryzykiem rozwoju nerkowokomórkowego raka nerki. Torbielowatość nerek zwykle przebiega bezobjawowo i jest wykrywana przypadkiem podczas badania USG jamy brzusznej. Zdarza się jednak, że u niewielkiego odsetka pacjentów torbiel nerki wywołuje m.in. objawy kolki nerkowej. Ujawniona obecność zmian torbielowatych w nerkach jest wskazaniem do konsultacji ze specjalistą.
Dlaczego powstają proste torbiele nerek?
Torbiele nerek mogą powstawać na skutek działania różnych czynników. Najczęściej są to zmiany związane z naturalnymi procesami starzenia się organizmu – torbiele proste to zmiany typowe dla osób w średnim i podeszłym wieku. Ryzyko powstawania torbieli prostych zwiększają m.in. stany zapalne nerek. Mogą być one związane np. z nieleczonymi infekcjami dróg moczowych oraz pęcherza, a także nieleczonymi infekcjami intymnymi. Większość torbieli nabytych diagnozowanych jest u mężczyzn. Ryzyko utworzenia się torbieli na nerce znacząco wzrasta u osób chorych na nadciśnienie tętnicze, niewydolność nerek oraz osób, u których stosowane są terapie nerkozastępcze.
Torbiele proste mogą mieć dużą średnicę – nawet kilkanaście centymetrów, jednak większość wykrywanych zmian nie przekracza kilku centymetrów. Jeżeli torbiel ma większy rozmiar, to może wykraczać poza granice nerki.
Wrodzone i uwarunkowane genetycznie torbiele nerek
Torbiele nerek mogą być także związane ze schorzeniami wrodzonymi i chorobami o podłożu genetycznym, które występują rodzinnie. Do wrodzonych torbieli nerek zaliczamy zmiany, których podłożem są zaburzenia rozwojowe nerek. W tym przypadku diagnozowana jest wielotorbielowata dysplazja nerek oraz gąbczastość rdzenia nerek. Wrodzone choroby nerek mogą zostać zdiagnozowane już na etapie życia płodowego, jednak czasami ujawniają się dopiero w pierwszych latach życia dziecka. Do genetycznie uwarunkowanych chorób nerek, które są przyczyną powstawania w ich obrębie torbieli, zaliczamy m.in. zwyrodnienie wielotorbielowate nerek.
Wrodzone i uwarunkowane genetycznie choroby nerek mogą doprowadzić do wczesnej niewydolności tego narządu, skutkując koniecznością rozpoczęcia terapii nerkozastępczej. W przypadku poważnych schorzeń nerek występują objawy, które wskazują na zaburzenia w ich pracy. To m.in. krwiomocz oraz nieprawidłowości w badaniach laboratoryjnych, czyli morfologii krwi i składzie moczu.
Większość torbieli nerek związana jest z upływem lat. Wczesne zdiagnozowanie torbieli na nerce lub nerkach może wskazywać na genetyczne podłoże choroby. W przypadku wykrycia torbieli o nietypowej budowie, której nie można zaliczyć do grupy niegroźnych cyst, konieczne jest wykonanie dodatkowych badań diagnostycznych.
Torbiele nerek – objawy
Większość pacjentów z prostymi torbielami nerek nie odczuwa dolegliwości, które skłaniałyby do wizyty u specjalisty. Czasami torbiele proste wywołują jednak niespecyficzne objawy np. ból okolicy lędźwiowej kręgosłupa i ból w podbrzuszu. Spektrum objawów zależne jest m.in. od rozmiaru i liczby torbieli. Objawy związane z torbielami nerek najczęściej pojawiają się, gdy cysta ma ponad 5 cm średnicy i są związane z upośledzoną funkcją nerek.
Do grupy objawów, które powinny skłonić do wizyty u lekarza, zaliczamy przede wszystkim krwiomocz, uczucie pełności i uczucie obecności ciała obcego w jamie brzusznej (ucisk, rozpieranie), a także ból w dole pleców. Czasami prosta torbiel nerki wywołuje również objawy kolki nerkowej.
Torbiele nerek, które związane są ze schorzeniami genetycznymi i wrodzonymi wadami rozwojowymi mogą wywoływać bardziej nasilone objawy, do których oprócz krwiomoczu, bólu w okolicy lędźwiowej kręgosłupa, a także uczucia ucisku lub rozpierania w jamie brzusznej, zaliczamy:
- nadciśnienie tętnicze,
- częstomocz przechodzący w skąpomocz, a następnie bezmocz,
- szybkie powiększenie się obwodu brzucha,
- występujące przewlekle lub często nawracające infekcje układu moczowego.
Powyższe objawy wskazują na nasilającą się niewydolność nerek.
Torbiel na nerce a ryzyko rozwoju raka
Niektóre torbiele nerek mogą zwiększać ryzyko związane z rozwojem nowotworu. Pojedyncza torbiel prosta bardzo rzadko przeobraża się w nowotwór. Ryzyko rozwoju nowotworu złośliwego nieco wzrasta w przypadku mnogiej torbielowatości nerek. W tym przypadku niezbędne jest systematyczne kontrolowanie stanu zdrowia nerek oraz przestrzeganie zaleceń lekarza, które mogą uwzględniać m.in. konieczność wykonania zabiegu chirurgicznego, bo z niektórych torbieli nerek może rozwinąć się rak nerki nerkowokomórkowy.
Większym ryzykiem rozwoju raka obarczone są torbiele, których budowa nie pozwala na zakwalifikowanie do grupy torbieli prostych. W tym przypadku konieczne jest wykonanie dodatkowych badań obrazowych, które pozwalają ocenić budowę zmiany oraz podjąć decyzję dotyczącą leczenia. Osoby, u których wykryte zostały torbiele nerek, powinny pamiętać o wykonywaniu systematycznych badań profilaktycznych, które pozwalają na wykrycie niepokojących zmian chorobowych na wczesnym stadium ich rozwoju.
Czytaj też:
Ból nerek po alkoholu. Jak leczyć i dlaczego alkohol szkodzi na nerki?Czytaj też:
6 produktów, które nie sprzyjają zdrowiu nerek. Ogranicz je już dziś