Psychoterapia stosowana jest jako wsparcie leczenia wielu zaburzeń o podłożu psychicznym. Psychoterapia psychodynamiczna jest formą terapii, która skupia się na uświadomieniu i zmianie nieświadomych, patologicznych wzorców myślenia, zachowania i relacji, które utrudniają codzienne funkcjonowanie i wpływają na samopoczucie. Psychoterapeuta psychodynamiczny pomaga pacjentowi zrozumieć, w jaki sposób jego doświadczenia z przeszłości wpłynęły na ukształtowanie się osobowości i pomaga poszukać przyczyn życiowych problemów wśród przeżyć psychologicznych, które dotyczyły m.in. relacji z rodzicami i innymi osobami. Psychoterapia dynamiczna opiera się na założeniu, że poprzez lepsze poznanie siebie i swoich emocji, pacjent może uzyskać większą kontrolę nad swoim życiem i poprawić jakość relacji. Podstawę do eksploracji i transformacji nieświadomych treści stanowi odpowiednia relacja pomiędzy terapeutą i pacjentem oraz właściwa atmosfera spotkań.
Elementy osobowości człowieka w psychoterapii psychodynamicznej
Problemy psychologiczne często są skutkiem nieświadomych pragnień i ukrytych popędów, które reprezentuje pierwszy z elementów ludzkiej osobowości, czyli id. Aby zrozumieć, na czym polega terapia psychodynamiczna, musimy poznać również rolę, jaką odgrywają inne elementy osobowości człowieka. Superego reprezentuje wewnętrznego cenzora i normy moralne, a ego – racjonalną część osobowości, która próbuje pogodzić wymagania id i superego. Konflikty pomiędzy tymi elementami prowadzą do powstania patologicznych mechanizmów obronnych, które mają chronić m.in. przed lękiem i poczuciem winy.
Patologiczne mechanizmy obronne mogą utrudniać funkcjonowanie pacjenta w codziennym życiu, powodując objawy nerwicowe, a także prowadząc do pojawienia się zaburzeń osobowości oraz zachowań nałogowych.
Na czym polega terapia psychodynamiczna?
Terapia psychodynamiczna to forma terapii psychologicznej, która koncentruje się na nieświadomych procesach psychicznych i ich wpływie na zachowanie człowieka. Jest to podejście Freuda i innych psychoanalityków, którzy zakładali, że myśli, uczucia i zachowania są kształtowane przez nieświadome motywacje i konflikty wewnętrzne.
Terapia psychodynamiczna jest stosowana w różnych sytuacjach, ale najczęściej wykorzystuje się ją w leczeniu zaburzeń emocjonalnych i zaburzeń psychicznych, do których zaliczane są np. depresja, zaburzenia lękowe, zaburzenia nerwicowe, zaburzenia osobowości oraz traumy.
Terapeuta psychodynamiczny pracuje z pacjentem nad zrozumieniem jego nieświadomych procesów psychicznych i pomaga mu zidentyfikować wzorce myślenia oraz zachowania, które mogą w istotny sposób przyczyniać się do jego problemów. Terapia psychodynamiczna wymaga zaangażowania i motywacji pacjenta do pracy nad sobą.
Terapia psychodynamiczna jest zwykle długotrwała i intensywna, co oznacza, że pacjent spotyka się z terapeutą twarzą w twarz co najmniej raz w tygodniu przez np. kilka lub kilkanaście miesięcy. W niektórych przypadkach psychoterapia psychodynamiczna może trwać nawet kilka lat, jednak długi czas terapii nie świadczy, że jest ona nieskuteczna.
Podczas terapii psychodynamicznej terapeuta nawiązuje relację terapeutyczną z pacjentem, która opiera się na zaufaniu i zapewnia poczucie bezpieczeństwa. Terapeuta stara się stworzyć atmosferę, w której pacjent może spojrzeć na swoje problemy z innej perspektywy. Terapia odbywa się w optymalnych dla pacjenta warunkach, dzięki którym może się on skupić na przepracowaniu trudnych wątków ze swojego życia oraz dążyć do korzystnych zmian.
W sporym uproszczeniu – psychoterapia psychodynamiczna polega na tym, że pacjent spotyka się z terapeutą, który pomaga mu zrozumieć i przepracować swoje wewnętrzne konflikty.
Terapeuta psychodynamiczny dostosowuje swoją aktywność do możliwości pacjenta i jego motywacji do zmiany. Zadaniem terapeuty jest stworzyć poczucie bezpieczeństwa i zaufania w relacji terapeutycznej, aby pacjent mógł swobodnie wyrażać swoje myśli i uczucia. Terapeuta używa różnych technik (np. interpretacja, konfrontacja, klaryfikacja), aby pomóc pacjentowi dostrzec wpływ przeżyć psychicznych na pojawienie się problemów, które dotyczą m.in. kontaktów interpersonalnych.
Podczas psychoterapii psychodynamicznej pacjent przenosi na terapeutę swoje uczucia i postawy wobec osób i zdarzeń z jego przeszłości. Przeniesienie może być zarówno pozytywne, jak i negatywne, i stanowi centrum emocjonalnego konfliktu, który jest przedmiotem pracy terapeutycznej. Zadaniem pacjenta jest mówić o swoich problemach, a zadaniem terapeuty jest podążanie za pacjentem i pomaganie mu zrozumieć podłoże dręczących go problemów.
Wskazania do terapii psychodynamicznej
Terapia psychodynamiczna jest wskazana dla osób, które cierpią na różne zaburzenia psychiczne, takie jak depresja, lęk, zaburzenia osobowości, zaburzenia odżywiania czy uzależnienia. Psychoterapia psychodynamiczna często okazuje się również pomocna dla osób, które mają trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu satysfakcjonujących relacji, doświadczają niskiego poczucia własnej wartości, braku sensu życia lub kryzysów egzystencjalnych.
Terapia psychodynamiczna może przynieść wiele korzyści dla pacjentów, poprawiając ogólne samopoczucie i wpływając na jakość życia.
Skutkiem terapii psychodynamicznej są m.in.:
- lepsze radzenie sobie ze stresem,
- większa świadomość własnych potrzeb i uczuć,
- lepsza komunikacja i rozwiązywanie problemów w relacjach interpersonalnych,
- zwiększenie kreatywności i elastyczności psychicznej.
Terapia psychodynamiczna może również pomóc pacjentom odkryć i realizować swój potencjał oraz znaleźć głębszy sens i cel życia.
Ile trwa psychoterapia psychodynamiczna?
Terapia psychodynamiczna może być stosowana zarówno w krótkoterminowej, jak i długoterminowej perspektywie (nawet kilkuletniej). Krótkoterminowa terapia psychodynamiczna skupia się na konkretnych problemach i celach pacjenta. Długoterminowa terapia psychodynamiczna pozwala na głębsze zrozumienie siebie i swoich nieświadomych motywacji. Czas trwania terapii psychodynamicznej jest różny i zależy od indywidualnych potrzeb i celów pacjenta. Zazwyczaj spotkania z terapeutą odbywają się raz lub dwa razy w tygodniu i trwają około 50 minut.
W nurcie psychodynamicznym odbywa się również terapia grupowa, w której uczestnicy siedzą naprzeciwko siebie w kręgu i dzielą się swoimi problemami pod opieką terapeuty. Terapia grupowa umożliwia nawiązywanie bliskich relacji z innymi ludźmi i uczenie się od nich nowych sposobów radzenia sobie ze swoimi trudnościami.
Jakie efekty daje terapia psychodynamiczna?
Terapia psychodynamiczna jest skutecznym sposobem leczenia wielu zaburzeń psychicznych i emocjonalnych. Zazwyczaj warunkuje trwałe zmiany, które utrzymują się nawet po jej zakończeniu. Badania pokazują, że terapia psychodynamiczna poprawia jakość życia pacjentów, ich zdolność do nawiązywania satysfakcjonujących relacji z innymi ludźmi, wpływa na poczucie własnej wartości oraz zdolność do samorealizacji. Pomaga również pacjentom lepiej radzić sobie ze stresem i sytuacjami kryzysowymi.
Terapia psychodynamiczna jest cennym narzędziem w leczeniu różnorodnych problemów emocjonalnych i psychicznych. Dzięki skupieniu na nieświadomych procesach psychicznych pozwala pacjentom lepiej zrozumieć siebie i swoje zachowania, co może prowadzić do trwałych zmian i poprawy jakości życia. Aby terapia psychodynamiczna była skuteczna, musi odbywać się w optymalnych warunkach oraz opierać się na zaufaniu pomiędzy terapeutą i pacjentem – pacjent nie powinien m.in. bać się ujawnić treści wstydliwych, które nie powinny wyjść na światło dzienne.
Czytaj też:
Trudności w pozbywaniu się niepotrzebnych przedmiotów mogą świadczyć o zaburzeniu. Czym jest syllogomania?Czytaj też:
Ze strachu przed igłą uciekają z gabinetu. Jak pokonać igłofobię?
Źródła:
- Richard F. Summers, Jacques P. Barber, Terapia psychodynamiczna w praktyce Studia przypadków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2016
- Richard F. Summers, Jacques P. Barber, Terapia Psychodynamiczna. Praktyka oparta na dowodach, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2014
- Agnieszka Leźnicka-Łoś, Podstawy terapii psychoanalitycznej teoria i praktyka, Wydawnictwo Imago, Gdańsk, 2012