Szczurza gorączka – przebieg choroby i leczenie. Inne schorzenia wynikające kontaktu ze szczurami

Szczury przenoszą choroby. Na skutek inwazji tych gryzoni, które bardzo szybko się rozmnażają, w naszym otoczeniu pojawiają się różne patogeny. Przenoszą się one przez kontakt ze śliną szczurów, do którego dochodzi podczas ugryzienia – ostre zęby umożliwiają szczurom przegryzienie skóry człowieka, kontakt z zanieczyszczoną drobnoustrojami glebą, wodą oraz żywnością, a także kontakt z ektopasożytami, które bytują na szczurach np. pchłami.

Szczury żyją nie tylko w dużych miastach, gdzie występuje znaczne zagęszczenie ludzi. Stanowią również poważny problem w mniejszych miejscowościach i na wsiach – występują wszędzie, gdzie mają dostęp do pożywienia. Nie powinniśmy ułatwiać im życia poprzez wyrzucanie odpadków do niewłaściwie zabezpieczonych pojemników. Warto wiedzieć, że w krótkim czasie m.in. wyrzucaniem jedzenia, gdzie popadnie, można doprowadzić do inwazji szczurów. A niestety właśnie tym gryzoniom i ich pasożytom zawdzięczamy, wiele chorób (w tym tyfus plamisty czy przypadki dżumy, którą wywołuje żyjąca w pchle bakteria Yersinia pestis).

Przebieg szczurzej gorączki i jej objawy

Do zakażenia szczurzą gorączką dochodzi na skutek ugryzienia szczura lub spożywania skażonej bakteriami Streptobacillus moniliformis żywności (np. zakażonego patogenem mięsa). W klasyfikacji chorób ICD-10 choroba figuruje pod nazwą „rumień nagminny okołostawowy”. Gdy dojdzie do zakażenia człowieka, okres wystąpienia objawów chorobowych to od 2 do 10 dni. Chorobotwórcze bakterie wraz z krwią wędrują do różnych narządów wewnętrznych, mięśni i stawów.

Pierwsze objawy choroby to gorączka, bóle głowy, bóle mięśni i uporczywe bóle stawów. Następnie na skórze dłoni i stóp pojawia się wysypka, która stopniowo rozprzestrzenia się na całe ciało. Warto wiedzieć, że z powodu wysypki, a także często pojawiających się owrzodzeń, chory doświadcza dużego dyskomfortu.

U osób, które przeszły ostrą fazę choroby, bakterie lokalizują się w stawach i ścięgnach, powodując ogólne złe samopoczucie oraz utrzymujące się nawet kilka tygodni bóle stawów. Ponadto osoby chore w wyniku patogenów przenoszonych przez gryzonie mogą mieć zaburzenia świadomości.

Powikłania i leczenie gorączki szczurzej

Nieleczona gorączka szczurza może prowadzić do wystąpienia powikłań, w tym takich jak: zapalenie wsierdzia, zapalenie osierdzia, zapalenie opon mózgowych, zapalenie naczyń krwionośnych, zaburzenia psychiczne, a także wstrząs septyczny. Powikłania zdrowotne zakażenia mogą doprowadzić do śmierci.
Leczenie uwzględnia odpowiednio dobraną antybiotykoterapię oraz leczenie ukierunkowane na redukcję objawów powikłań choroby.

Jakie choroby przenoszą szczury?

Szczury są nosicielami różnych patogenów. Co więcej, te wszystkożerne gryzonie często żywią się padliną, co zwiększa ryzyko zakażenia chorobotwórczymi drobnoustrojami, które do organizmu człowieka dostają się m.in. drogą pokarmową oraz podczas ugryzienia przez szczura. Na szczęście, w Europie w wielu miejscach szczury występują rzadko, dzięki czemu diagnozowanych jest bardzo mało przypadków przenoszonych przez nie zoonoz. Niestety zwykle notowano przypadki zachorowania ludzi, którzy pracowali w miejscach, w których mogły one przebywać (np. sprzątali pomieszczenia gospodarcze).

Choroby, które przenoszą szczury to m.in.:

• Gorączka szczurza – chorobę wywołują bakterie Streptobacillus moniliformis, które występują w układzie oddechowym szczurów żyjących w Europie oraz obu Amerykach. Na człowieka bakteria przenosi się poprzez kontakt ze śliną zakażonych gryzoni, spożycie zanieczyszczonej żywności lub zainfekowanie rany. Gorączka szczurza objawia się wysoką temperaturą ciała, zapaleniem stawów oraz charakterystyczną, plamisto-grudkową wysypką. Nieleczona kończy się śmiercią około 10-20 proc. chorych.
• Tularemia – to kolejna choroba bakteryjna, która może przenosić się na człowieka dzięki szczurom. Schorzenie powoduje m.in. ból mięśni i stawów, wymioty, biegunkę oraz gorączkę. Objawy tularemii pojawiają się zwykle 3-5 dni po wniknięciu patogenu do organizmu. Może wiązać się z groźnymi powikłaniami, do których zaliczamy m.in. zapalenie płuc i zapalenie opon mózgowych.
• Tyfus plamisty szczurzy (riketsje, dur plamisty) – to kolejna choroba bakteryjna, którą przenoszą szczury. Przebieg duru endemicznego może prowadzić do śmierci. Objawy tyfusu szczurzego to m.in. wysypka skórna, osłabienie, gorączka oraz utrata masy ciała. Choroba może wiązać się z poważnymi powikłaniami, do których zaliczamy m.in. objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego np. zaburzenia świadomości, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, a także powikłania ze strony np. płuc i nerek. Choroba kończy się u około 10 proc. chorych śmiercią.
• Histoplazmoza – choroba wywołana występującymi w odchodach szczurów grzybami. Do zakażenia dochodzi drogą wziewną. Objawem jest gorączka, a ponadto chory kaszle i odczuwa ból w klatce piersiowej;
• Choroba Weila – można się nią zarazić przez kontakt z zakażonym zwierzęciem, a konkretnie odchodami i moczem szczurów. Do zakażenia dochodzi m.in. poprzez uszkodzenia skóry. Choroba powoduje np. upośledzenie czynności wątroby i nerek, bóle mięśniowe, gorączkę.
• Hymenolepioza – choroba rozwija się na skutek dostania się do organizmu człowieka pasożytów z rodziny tasiemców. Wywołuje m.in. bóle brzucha i wymioty. Możemy się nią zarazić, pijąc skażoną wodę lub np. jedząc nieumyte owoce i warzywa.
• Borelioza – choć zarażamy się nią najczęściej poprzez ukąszenie kleszcza, to nosicielami krętków z gatunku Borrelia, są także szczury. Borelioza może powodować np. wędrujące zapalenie stawów, na które wskazują uporczywe bóle stawowe, a także nawracające bóle głowy, zaburzenia neurologiczne, porażenie nerwu twarzowego, zaburzenia w pracy serca.

Zakażenie człowieka po ugryzieniu szczura lub kontakcie z jego odchodami jest trudne do zdiagnozowania, jednak skutecznie wykrywają je kliniki chorób zakaźnych. W Polsce zoonozy, które przenoszą szczury, są diagnozowane bardzo rzadko.

Czytaj też:
Wirus Alongshan. Nowy wirus przenoszony przez kleszcze rozpowszechnia się w EuropieCzytaj też:
Zaskakujące odkrycie w sprawie boreliozy. Płeć ma znaczenie dla przebiegu choroby

Źródła:

• M. Katkiewicz, Choroba z ugryzienia szczura – zakażenie Streptobacillus moniliformis, Życie Weterynaryjne, 2018. 93(5)
• Z. Gliński, K. Kostro, K. Grzegorczyk, Gryzonie nosicielami drobnoustrojów chorobotwórczych, Życie Weterynaryjne, 2017, 92(11)
• Z. Dziubek, Choroby zakaźne i pasożytnicze, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2012