Nieleczone lub nieprawidłowo leczone zaburzenia rytmu serca mogą spowodować poważne powikłania. Zaburzenia rytmu serca sprzyjają powstawaniu skrzeplin w przedsionkach serca, które wraz z prądem krwi przemieszczają się wewnątrz organizmu. W przypadku migotania przedsionków zwiększa się ryzyko udaru mózgu, zatoru tętnic obwodowych oraz zatoru tętnicy płucnej. Migotanie przedsionków może również doprowadzić do niewydolności serca i w znaczny sposób utrudnić normalne funkcjonowanie. Warto dowiedzieć się więcej na temat sercowych i pozasercowych przyczyn migotania przedsionków, a także objawów, które powinny skłonić do konsultacji z lekarzem i wykonania badania EKG.
Rodzaje migotania przedsionków
Klasyfikacja migotania przedsionków uwzględnia czas trwania zaburzeń rytmu serca. Wyróżniamy:
- Napadowe migotanie przedsionków – w tym przypadku epizody migotania przedsionków pojawiają się nagle. Zaburzenia rytmu serca trwają krócej niż 7 dni. Napad niemiarowego bicia serca najczęściej ustępuje samoistnie w ciągu 48 godzin, jednak niekiedy niezbędne jest zastosowanie kardiowersji, która pozwala na przywrócenie prawidłowego rytmu serca, czyli rytmu zatokowego. Napadowe migotanie przedsionków może być związane m.in. z zaburzeniami elektrolitowymi, stresem, działaniem niektórych leków, wysoką gorączką;
- Przetrwałe migotanie przedsionków – w tym przypadku migotanie przedsionków utrzymuje się dłużej niż 7 dni i nie ustępuje samoistnie. Przetrwałe migotanie przedsionków wymaga leczenia kardiowersją, która pozwala na przywrócenie prawidłowego rytmu serca oraz poszerzonej diagnostyki;
- Utrwalone migotanie przedsionków – w tym przypadku zaburzenia rytmu serca nawracają lub występują stale pomimo zastosowanego leczenia. Pacjent musi przestrzegać zaleceń lekarza dotyczących sposobu dawkowania leków (leki przeciwarytmiczne, leki przeciwzakrzepowe), które zmniejszają ryzyko wystąpienia powikłań migotania przedsionków. Niekiedy niezbędne jest leczenie inwazyjne.
Objawy wskazujące na migotanie przedsionków powinny zawsze skłonić do wizyty u lekarza! Trzeba pamiętać, że nieleczone lub nieprawidłowo leczone migotanie przedsionków, nawet jeżeli jest dobrze tolerowane przez pacjenta, zwiększa ryzyko wystąpienia m.in. udaru niedokrwiennego mózgu i zatorowości płucnej oraz w niekorzystny sposób wpływa na wydolność serca.
Przyczyny migotania przedsionków
Przyczyny migotania przedsionków można podzielić na dwie grupy, czyli przyczyny bezpośrednio związane z układem sercowo-naczyniowym oraz przyczyny związane z przebiegiem chorób innych narządów i układów. Do migotania przedsionków mogą również doprowadzić ostre i przewlekłe infekcje. U niektórych chorych migotanie przedsionków wywołują zaburzenia elektrolitowe, używki oraz silny lub przewlekły stres. Charakterystyczne kołatanie serca, które jest objawem migotania przedsionków, często występuje u osób cierpiących na zaburzenia lękowe i inne zaburzenia o podłożu psychicznym. Niektóre badania wskazują, że stres może powodować nasilenie się objawów w przebiegu migotania przedsionków, a także znacznie zwiększa ryzyko migotania przedsionków.
Choroby serca i choroby układu krążenia, które mogą spowodować migotanie przedsionków, to m.in.:
- choroba niedokrwienna serca,
- przewlekła i ostra niewydolność mięśnia sercowego,
- zapalenie mięśnia serca,
- przebyty zawał serca,
- wrodzone i nabyte wady serca,
- nadciśnienie tętnicze.
Niekiedy migotanie przedsionków jest powikłaniem po zabiegach kardiologicznych oraz ma związek z atakującymi różne narządy i układy chorobami autoimmunologicznymi.
Niezwiązane z chorobami serca i układu krążenia przyczyny migotania przedsionków to m.in.:
- zaburzenia hormonalne (np. nadczynność tarczycy),
- choroby płuc,
- przewlekła choroba nerek,
- infekcja o ostrym przebiegu,
- zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej,
- otyłość,
- cukrzyca,
- bezdech senny.
Migotanie przedsionków może również wywołać np. przedawkowanie leków, przedawkowanie kofeiny i alkoholu, przyjmowanie narkotyków i dopalaczy, spożywanie napojów energetycznych. Napadowe migotanie przedsionków może być również związane z nadmiernym obciążeniem organizmu brakiem snu i wyczerpaniem fizycznym oraz psychicznym.
Czynniki ryzyka wystąpienia migotania przedsionków
Ryzyko wystąpienia migotania przedsionków oraz rozwoju schorzeń, które przyczyniają się do występowania zaburzeń rytmu serca np. choroby niedokrwiennej serca, zwiększa niezdrowy tryb życia. Czynniki, które w znaczny sposób wpływają na zdrowie układu sercowo-naczyniowego i ogólny stan zdrowia to m.in.:
- palenie papierosów,
- nadużywanie alkoholu,
- stosowanie diety bogatej w tłuszcze nasycone oraz cukry proste,
- siedzący tryb życia.
Na migotanie przedsionków bardziej narażone są także osoby, u których występują choroby układu pokarmowego m.in. refluks żołądkowo-przełykowy.
Objawy migotania przedsionków
Charakterystycznym objawem migotania przedsionków jest uczucie kołatania serca, któremu mogą towarzyszyć m.in.:
- uczucie niepokoju,
- zawroty głowy,
- duszność,
- napadowy kaszel,
- zlewne poty,
- osłabienie i pogorszenie tolerancji wysiłku.
Migotanie przedsionków może doprowadzić do omdlenia. Zdarza się, że arytmia przebiega bezobjawowo. Objawy migotania przedsionków mogą nie występować m.in. u osób w podeszłym wieku.
Jak rozpoznać migotanie przedsionków?
Występowanie objawów, które mogą wskazywać na migotanie przedsionków, jest wskazaniem do wykonania badań diagnostycznych. Podstawę rozpoznania stanowi badanie EKG. Może również zostać wykonane np. badanie ECHO serca. Badania wykonywane na etapie diagnostyki to badania nieinwazyjne. W zależności od możliwej przyczyny migotania przedsionków wykonywane są również inne badania np. badania krwi i moczu.
Leczenie migotania przedsionków
Leczenie migotania przedsionków ukierunkowane jest na przywrócenie prawidłowego rytmu serca. W zależności od przyczyny oraz przebiegu migotania przedsionków stosowane jest leczenie farmakologiczne – lekarz może zalecić przyjmowanie leków przeciwkrzepliwych i leków zapobiegających arytmii. Leczenie ukierunkowane jest również na leczenie chorób współistniejących, które przyczyniają się do występowania zaburzeń rytmu serca. Nie zawsze kardiowersja farmakologiczna przynosi oczekiwane efekty. Wówczas niezbędne jest zastosowanie kardiowersji elektrycznej.
Leczenie inwazyjne w przebiegu migotania przedsionków uwzględnia zabieg ablacji.
Czytaj też:
Kołatanie serca. Czasem to objaw migotania przedsionkówCzytaj też:
Innowacyjny zabieg szansą dla chorych z zaburzeniami rytmu serca
Źródła:
- P. Lodziński, Leczenie chorych z nawracającym napadowym migotaniem przedsionków, Choroby Serca i Naczyń, tom 15, nr 4, s. 251–267, 2018
- P. Balsam, Migotanie przedsionków Zagadnienia wybrane. W gabinecie lekarza specjalisty. Kardiologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2022
- G. Opolski, A. Torbicki, Migotanie przedsionków, Wydawnictwo Elsevier Urban & Partner, 2000