W ludzkim organizmie, a także w środowisku naturalnym bytują różnego rodzaju grzyby, które mogą doprowadzić do infekcji w obrębie skóry, błon śluzowych, a także np. poważnych zakażeń przewodu pokarmowego. Grzybice dzielimy na:
- dermatofitozy – wywoływane przez dermatofity,
- drożdżyce – wywoływane przez drożdżaki,
- pleśnice – wywoływane przez grzyby pleśniowe.
Grzybice wywołują mikroorganizmy, które naturalnie występują w przewodzie pokarmowym, jamach ciała np. w jamie ustnej i jamie nosowo-gardłowej oraz na skórze i błonach śluzowych, żyjąc z nami symbiozie, jednak zachwianie równowagi mikrobiomu organizmu, powoduje nadmierne namnażanie się grzybów, które stają się wówczas przyczyną choroby. Zachorowaniem na dermatofitozy, drożdżyce i pleśnice sprzyja m.in.:
- osłabienie organizmu na skutek przewlekłej lub ostrej choroby,
- brak dojrzałości lub nieprawidłowe działanie układu immunologicznego,
- nadużywanie antybiotyków,
- zaburzenia hormonalne w okresie ciąży,
- stosowanie niewłaściwie skomponowanej diety.
Jeżeli nasz układ odpornościowy jest osłabiony lub „zajęty” zwalczaniem innych infekcji i przewlekłych stanów zapalnych, to może dojść do szybkiego, nadmiernego rozrostu grzybów w organizmie, co prowadzi do rozwoju drożdżycy skóry i jej przydatków, a także zaburzenia czynności nabłonków, sprzyjając rozwojowi m.in. drożdżycy błon śluzowych jamy ustnej, drożdżycy paznokci, drożdżycy pochwy i drożdżycy skóry. Objawy typowe dla drożdżycy są często zmartwieniem kobiet, u których wskazują na infekcje intymne, które przenoszą się drogą płciową, a także związane są z m.in. z przenoszeniem szkodliwych drobnoustrojów z okolicy odbytu i zaburzeniami hormonalnymi w okresie ciąży, laktacji, a także menopauzy.
Drożdżyca (kandydoza) – objawy, przyczyny, leczenie
Drożdżyca, inaczej kandydoza, wywoływana jest przez grzyby z rodzaju Candida, które zaliczamy do najczęściej atakujących organizm ludzki patogenów. Rzadziej drożdżycę wywołują grzyby z rodzaju Malassezia oraz grzyby z rodzaju Cryptococcus.
Infekcje przez nie wywoływane zwykle dotyczą skóry i jej przydatków, a także błony śluzowej jamy ustnej i błony śluzowej w obrębie zewnętrznych narządów płciowych. W przypadku obniżonej odporności organizmu oraz stosowania np. leków immunosupresyjnych może także rozwinąć się bardzo niebezpieczna drożdżyca układowa np. grzybica ośrodkowego układu nerwowego lub przewodu pokarmowego.
Drożdżyca jest poważnym problemem zdrowotnym globalnej populacji. Choroba szybko się rozprzestrzenia przez bezpośredni kontakt oraz przedmioty np. ręczniki. Powszechne są zakażenia drożdżycą podczas korzystania np. z pływalni, sauny, publicznych toalet, szatni w obiektach sportowo-rekreacyjnych. Można im zapobiegać, korzystając np. z klapek kąpielowych, które chronią przed kontaktem z wilgotną posadzką i unikając siadania na niezabezpieczonej np. ręcznikiem posadzce, ławce w saunie lub w szatni, a także leżaku w parku wodnym.
Najczęstsze przyczyny drożdżycy
Do częstych przyczyn rozwoju drożdżycy zaliczamy wspomniane wcześniej zaburzenia w funkcjonowaniu układu immunologicznego oraz antybiotykoterapię, zwłaszcza bezpodstawne przyjmowanie antybiotyków, a także zaburzenia w pracy gruczołów dokrewnych, zmiany hormonalne w okresie ciąży i menopauzy, dietę bogatą w cukry proste i produkty wysoko przetworzone, a także nieprzestrzeganie zasad higieny osobistej m.in. higieny intymnej, która powinna uwzględniać stosowanie preparatów o właściwym pH.
Często diagnozowana u kobiet w różnym wieku drożdżyca pochwy jest bezpośrednio związana z noszeniem obcisłej bielizny i odzieży ze sztucznych włókien, które sprzyjają poceniu się oraz przegrzewaniu okolicy intymnej. Grzybica narządów płciowych nie jest jedynie kobiecą przypadłością – chorują również mężczyźni, którzy często zarażają swoje partnerki, bo drożdżyca penisa nie zawsze wywołuje bardzo uciążliwe objawy.
Przyczyną drożdżycy może stać się korzystanie ze wspólnych ręczników, pożyczanie bielizny osobistej i ubrań, a także np. korzystanie z basenu i sauny – siadając na posadzce łatwo przenieść na okolicę intymną mikroorganizmy, które znajdowały się wcześniej na stopach.
Drożdżyca skóry i błon śluzowych może mieć związek ze stosowaną dietą. Grzyby z rodzaju Candida często atakują osoby, w których diecie dominują cukry proste i produkty wysoko przetworzone. Odpowiednia dieta ma duże znaczenie nie tylko w profilaktyce, ale także leczeniu drożdżycy. Warto wiedzieć, że infekcje o podłożu grzybiczym mogą mieć związek z osłabieniem organizmu przewlekłym stresem, który pośrednio wpływa na odporność organizmu, prowadząc do jej osłabienia.
Objawy drożdżycy
Objawy drożdżycy zależne są od miejsca, które zaatakują grzyby Candida lub inne drożdżaki.
W przypadku grzybicy jamy ustnej charakterystycznym objawem jest szary lub biały nalot na języku, policzkach lub podniebieniu, któremu towarzyszy zaczerwienienie i pieczenie błony śluzowej. Kandydoza jamy ustnej może rozwinąć się również w obrębie gardła i migdałków oraz w kącikach ust. Ten rodzaj drożdżycy często występuje u niemowląt (pleśniawki), a także seniorów. Uporczywie nawracająca grzybica jamy ustnej jest wskazaniem do wykonania wnikliwych badań diagnostycznych, bo może wskazywać na wrodzone lub nabyte niedobory odporności, a także być jednym z pierwszych objawów poważnych chorób.
W przypadku drożdżycy pochwy mamy do czynienia z pojawieniem się białych upławów o serowatej konsystencji i nieprzyjemnym zapachu. Na zakażenie drożdżakami wskazują także świąd i pieczenie okolicy intymnej oraz ból podczas oddawania moczu. Grzybica penisa wywołuje podobne objawy, jednak na początku choroba może przebiegać bezobjawowo. Na drożdżycę penisa wskazuje gromadzenie się pod napletkiem białej wydzieliny, świąd, zaczerwienienie i pieczenie, a także ból podczas oddawania moczu. Objawy są bardzo podobne do objawów grzybicy pochwy, jednak wielu mężczyzn je ignoruje, jeżeli dolegliwości nie utrudniają normalnego funkcjonowania.
Drożdżyca może także zaatakować płytkę paznokci i wały paznokciowe. Częściej dotyczy stóp niż dłoni, jednak dość łatwo może dojść do przeniesienia zakażenia np. za pośrednictwem przyborów do manicure i pedicure. Drożdżyca paznokci często idzie w parze z innymi zakażeniami o podłożu grzybiczym, które obejmują skórę stóp i dłoni, powodując jej zaczerwienienie, macerację naskórka, pieczenie i świąd. Na grzybicę często wskazują również sączące się zmiany w formie pęcherzyków, które z czasem zasychają. Zaatakowana przez grzyby skóra może się łuszczyć oraz pękać, co sprzyja nadkażeniu bakteryjnemu. Problem drożdżycy skóry nasila nadmierna potliwość.
Zakażenia grzybami z rodzaju Candida są bardzo powszechne, co sprawia, że łatwo możemy przenieść szkodliwe mikroorganizmy na skórę, np. mierząc w sklepie obuwie na gołą stopę. Aby jednak doszło do zakażenia, grzyby muszą mieć odpowiednie warunki do rozwoju. U osób zdrowych, który układ immunologiczny działa bez zarzutów, rzadko dochodzi do zakażenia.
Ciężki przebieg może mieć drożdżyca układowa, która atakuje m.in. układ nerwowy, przewód pokarmowy, układ oddechowy, serce oraz narządy jamy brzusznej. W tym przypadku objawy bywają bardzo różne i często pojawiają się trudności diagnostyczne.
Leczenie kandydozy
W przypadku drożdżycy stosowane są miejscowo działające leki przeciwgrzybicze w postaci kremów i postaci maści, które nanosi się na skórę lub błony śluzowe okolicy intymnej, a także globulki dopochwowe, które pozwalają zwalczyć szkodliwe mikroorganizmy wewnątrz pochwy. W leczeniu drożdżycy układowej niezbędne jest stosowanie leków doustnych. W celu wsparcia leczenia stosowane są także inne leki, które mają na celu m.in. leczenie choroby podstawowej, z którą pośrednio związana jest kandydoza, a także odbudowę prawidłowej mikroflory organizmu, która zabezpiecza przed nadmiernym namnażaniem się chorobotwórczych mikroorganizmów.
Grzybica, którą wywołują różnego rodzaju mikroorganizmy, może doprowadzić do poważnych powikłań. Nieleczone lub nieprawidłowo leczone zakażenia o podłożu grzybiczym często nawracają, siejąc spustoszenie w organizmie oraz stając się przyczyną znacznego pogorszenia się ogólnego samopoczucia. W przypadku grzybicy ogromne znaczenie ma odpowiedni czas leczenia, które często jest przerywane po ustąpieniu uciążliwych objawów. To poważny błąd, bo jedynie zaleczona kandydoza szybko powraca oraz obejmuje kolejne narządy, co ma związek z osłabieniem naturalnych mechanizmów obronnych organizmu.