W jamie ustnej mogą utworzyć się różne zmiany chorobowe. Zwykle są one związane z niegroźnymi schorzeniami np. o podłożu wirusowym, ale mogą także wskazywać na poważne choroby, których leczenie wymaga wsparcia specjalisty. Jeżeli zmiany w obrębie jamy ustnej nie zmniejszają się na skutek leczenia domowymi sposobami np. płukania jamy ustnej naparami ziołowymi i preparatami aptecznymi, to konieczna jest wizyta u lekarza w celu wykonania badania przedmiotowego i dalszej diagnostyki.
Skąd się biorą zmiany na podniebieniu?
Czerwone plamy na podniebieniu miękkim i podniebieniu twardym, po wewnętrznej stronie policzków, a także na języku to często pierwszy objaw m.in. podrażnienia śluzówki, które może być spowodowane działaniem różnych czynników. Zaliczamy do nich m.in. substancje chemiczne, które obecne są w dymie papierosowym, alergeny z żywności, a także drobnoustroje, które naturalnie bytują w obrębie jamy ustnej. Gdy dojdzie do zachwiania równowagi mikrobiologicznej śluzówki jamy ustnej np. na skutek braku odpowiedniej higieny, to szkodliwe drobnoustroje mogą zacząć się namnażać, co powoduje rozwój stanu zapalnego. Zdarza się, że czerwone kropki (plamy) w obrębie jamy ustnej są związane z uszkodzeniami mechanicznymi śluzówki. Za mechaniczne uszkodzenia śluzówki jamy ustnej najczęściej odpowiadają twarde pokarmy, niewłaściwie dopasowane protezy zębowe i aparaty ortodontyczne.
Przyczyn pojawienia się czerwonych plam oraz innych zmian na błonie śluzowej jamy ustnej jest wiele. Warto poznać najczęstsze z nich oraz dowiedzieć się więcej na temat objawów, które powinny nas skłonić do wizyty u lekarza. Chorób jamy ustnej nie można bagatelizować.
Czerwone plamki... jakie są częste przyczyny zmian na śluzówce jamy ustnej?
Najczęstsze przyczyny pojawienia się zaczerwienienia, pieczenia oraz krostek na śluzówce jamy ustnej to m.in.:
- urazy mechaniczne (przygryzienie policzka lub języka, otarcia spowodowane twardymi pokarmami oraz protezami i aparatami ortodontycznymi),
- zakażenia wirusowe i bakteryjne,
- zakażenia grzybicze,
-
afty,
- palenie papierosów,
- nadmierne spożywanie alkoholu,
- stosowanie płynów do płukania ust z alkoholem,
- spożywanie pokarmów, które zawierają uczulające nas alergeny.
O uszkodzenie śluzówki jamy ustnej oraz zakażenie drobnoustrojami nietrudno, zwłaszcza jeżeli mamy skłonność np. do obgryzania paznokci oraz wkładania do ust przedmiotów, które niekoniecznie powinny się w nich znaleźć. Dotyczy to zarówno dzieci, jak i osób dorosłych. Na dłoniach i przedmiotach znajdują się różne drobnoustroje np. wirusy, którymi możemy także zarazić się drogą kropelkową. Z powodu podrażnień i stanów zapalnych w obrębie błony śluzowej jamy ustnej często cierpią osoby noszące protezy zębowe i aparaty ortodontyczne oraz osoby, u których rozwinęły się różne choroby stomatologiczne. W przypadku uszkodzeń śluzówki może pojawić się także ból języka, który podrażniany jest np. przez krawędź protezy zębowej. Jeżeli zaczerwienienie oraz ból pojawiły się po spożyciu gorących napojów lub pokarmów, to mogło dojść do poparzenia delikatnej błony śluzowej jamy ustnej.
Jama ustna jest narażona na atak różnych patogenów. Zaliczamy do nich nie tylko wirusy i bakterie, ale także grzyby, które często prowadzą do infekcji śluzówki. Nawracające infekcje grzybicze mogą wskazywać na różne schorzenia ogólnoustrojowe oraz być objawem nieprawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego.
Czerwone kropki (plamki) w ustach a choroby zakaźne
Zmiany w ustach często są pierwszym objawem różnych chorób zakaźnych. Może je wywoływać np. wirus bostoński, który najczęściej atakuje dzieci w wieku przedszkolnym. Grypa bostońska może rozwinąć się także u osób dorosłych, jednak zdarza się to dość rzadko. Objawy zakażenia wirusem bostońskim to m.in.:
- ogólne złe samopoczucie,
- dolegliwości ze strony układu pokarmowego,
- wysoka gorączka,
- brak apetytu
- zmiany w ustach w postaci czerwonych plamek,
- plamista wysypka na dłoniach i podeszwach stóp,
- objawy grypopodobne np. ból mięśni i stawów oraz uczucie rozbicia.
Dolegliwości związane z wirusem bostońskim mogą być bardzo uciążliwe i są niebezpieczne w szczególności dla niemowląt, małych dzieci oraz osób z obniżoną odpornością.
Zdarza się, że w jamie ustnej pojawią się krostki, które są objawem np. zakażenia wirusem ospy wietrznej oraz opryszczki. Opryszczkowe zapalenie śluzówki może objawiać się owrzodzeniami jamy ustnej, a także gorączką i ogólnym złym samopoczuciem. W obrębie ognisk zapalnych tworzą się bolesne nadżerki, które mogą wymagać specjalistycznego leczenia. Inne choroby, które objawiają się zmianami w jamie ustnej to m.in. mononukleoza zakaźna, niektóre infekcje sezonowe, COVID-19, a także awitaminozy, czyli niedobory ważnych witamin.
Jakie zmiany w obrębie jamy ustnej powinny skłonić do wizyty u lekarza?
Nie każda zmiana w jamie ustnej (np. czerwone kropki) wymaga natychmiastowej konsultacji lekarskiej, jednak zawsze warto poradzić się specjalisty, który doradzi, w jaki sposób powinno przebiegać leczenie. Bezwzględnym wskazaniem do wizyty u lekarza są długo utrzymujące się lub nawracające zmiany w obrębie śluzówki jamy ustnej. Jeżeli zmiana na błonie śluzowej utrzymuje się dłużej niż 14 dni i nie zmniejsza się pod wpływem zastosowanego leczenia objawowego, to możemy mieć do czynienia np. ze stanem przedrakowym lub zmianą nowotworową.
Zmiany przedrakowe i zmiany nowotworowe w obrębie jamy ustnej, a także warg częściej diagnozowane są u palaczy, oraz osób, które nadużywają alkoholi wysokoprocentowych. Najczęściej pojawiają się w 4-5 dekadzie życia. Zdarza się, że w jamie ustnej pojawiają się zmiany, które są objawem przerzutów z innych narządów (nie są to już zwykle tylko czerwone kropki), dlatego nie należy bagatelizować zaczerwienienia, bólu oraz owrzodzeń i nadżerek śluzówki jamy ustnej, które występują przewlekle i są oporne na zastosowane leczenie objawowe.
Objawy alarmowe, które są bezwzględnym wskazaniem do wizyty u lekarza to:
- powiększone, niebolesne, nieruchome i twarde węzły chłonne,
- obrzęk szyi,
- przewlekły ból gardła,
- krwista wydzielina, która sączy się ze zmiany w ustach,
- obecność ropnej wydzieliny,
- krew w ślinie,
- nasilający się obrzęk w obrębie chorej śluzówki podniebienia, wewnętrznej strony policzków lub języka,
- uczucie mrowienia, pieczenia i zaburzenia czucia w obrębie zmiany,
- nieprzyjemny zapach z ust.
Warto wiedzieć, że pierwsze objawy zmian przedrakowych oraz nowotworu najczęściej nie powodują bólu i pieczenia. Mogą mieć postać płaskiej lub wypukłej plamy o czerwonym zabarwieniu, białej narośli, guzka, a także krwiaka (przypomina czerwone kropki). Pamiętając o systematycznych badaniach stomatologicznych, można uniknąć wykrycia zmiany nowotworowej w późnym stadium choroby, bo lekarz stomatolog bada nie tylko stan uzębienia, ale także błony śluzowej jamy ustnej.
Stany zapalne w ustach – leczenie
U większości pacjentów, którzy zgłaszają się do lekarza z symptomami takimi jak czerwone plamy, krostki i otarcia na błonie śluzowej jamy ustnej, często wystarczająca okazuje się terapia objawowa – leczenie polega na zastosowaniu różnego rodzaju preparatów, w tym m.in.:
- miejscowo działające leki przeciwbólowe i przeciwzapalne,
- ziołowe wyciągi o działaniu antyseptycznym i ściągającym,
- leki o działaniu przeciwgrzybiczym.
Leczenie dobierane jest do przyczyny problemu. Aby uniknąć nawrotów nieprzyjemnych dolegliwości, konieczne jest dbanie o higienę jamy ustnej, które uwzględnia nie tylko systematyczne szczotkowanie zębów, ale także korzystanie z nici dentystycznych i odpowiednio dobranych płynów do płukania ust. W celu ochrony śluzówki jamy ustnej konieczna jest rezygnacja z palenia papierosów i picia alkoholu, a także spożywania napojów i pokarmów, które podrażniają błonę śluzową oraz zwiększają ryzyko rozwoju stanu zapalnego.
Czytaj też:
Zaburzenia trawienne – przyczyny, objawy i sposoby ich łagodzeniaCzytaj też:
Brzydko pachnie ci z ust? To wskazuje na poważne problemy z nerkami