Zapalenie migdałków (angina tonsillaris) to jedna z chorób wieku dziecięcego, które rzadko diagnozowane są u osób dorosłych. Angina (nazywana też ostrym zapaleniem migdałków podniebiennych) diagnozowana jest przede wszystkim u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, których układ immunologiczny nie jest w pełni dojrzały. Częstym problemem u dzieci jest nawracające zapalenie migdałków, które jest następstwem związanych m.in. z infekcjami sezonowymi zakażeń górnych dróg oddechowych. Znaczne nasilenie objawów obserwowane jest w przebiegu infekcji bakteryjnej – bakteryjne zapalenie migdałków podniebiennych może przebiegać z wysoką gorączką oraz w stopniu znacznym wpływać na samopoczucie chorego. Często anginie towarzyszy nieżyt nosa i ból brzucha oraz inne objawy, które są charakterystyczne dla sezonowych infekcji np. suchy kaszel, bóle mięśni i bóle głowy.
Typowe objawy, które zawsze pojawiają się w przebiegu zapalenia migdałków to ból gardła. Bólowi gardła mogą towarzyszyć obrzęk gardła i problemy z przełykaniem. Infekcje bakteryjne przebiegają z powiększeniem oraz bólem węzłów chłonnych – powiększenie węzłów chłonnych stopniowo zanika w ciągu około 14-21 dni od momentu ustąpienia objawów infekcji bakteryjnej. Co ważne – bakteryjne zapalenie migdałków (angina ropna) powinno być leczone z zastosowaniem antybiotyków. Brak odpowiedniego leczenia nie tylko powoduje nasilenie się dolegliwości w krótkim czasie, ale także może powodować powikłania. Częste powikłania nieleczonej lub nieprawidłowo leczonej anginy to m.in.: gorączka reumatyczna, ostre kłębuszkowe zapalenie nerek, ropień okołomigdałkowy i zapalenie ucha środkowego.
Warto dowiedzieć się więcej na temat przebiegu zapalenia migdałków, które może rozwinąć się nie tylko u dzieci, ale także u osób dorosłych. Objawy zapalenia migdałków zawsze powinny skłonić do wizyty u lekarza, bo w wielu przypadkach domowe sposoby na anginę okazują się zawodne i konieczne jest leczenie m.in. z zastosowaniem antybiotyków.
Czym jest zapalenie migdałków?
Zapalenie migdałków to stan zapalny w obrębie tkanki limfatycznej gardła, który najczęściej obejmuje migdałki podniebienne. Stan zapalny może być związany z zakażeniem wirusowym, bakteryjnym oraz grzybiczym. Na podłoże choroby wskazuje m.in. nasilenie objawów chorobowych. Charakterystycznym objawem infekcji bakteryjnych jest biały, żółty lub szary nalot na migdałkach i tylnej ścianie gardła, a także nieprzyjemny zapach z ust. Infekcje o podłożu wirusowym mają zwykle łagodny przebieg i towarzyszą im typowe objawy przeziębienia. Zakażenie o podłożu grzybiczym najczęściej wywołują drożdżaki Candida albicans.
Zapalenie migdałków podniebiennych rozprzestrzenia się drogą kropelkową – drobnoustroje wydostają się z organizmu chorego m.in. w trakcie kichania, mówienia i kaszlu. Unikanie kontaktu z osobami chorymi pozwala chronić się przed zakażeniem.
Ostre zapalenie migdałków i przewlekłe zapalenie migdałków
Ostre zapalenie migdałków i przewlekłe zapalenie migdałków najczęściej dotyczą migdałków podniebiennych. Ostre zapalenie migdałków podniebiennych diagnozowane jest, gdy objawy ustępują w ciągu 14 dni od momentu rozpoczęcia się choroby. Przewlekłe zapalenie migdałków podniebiennych diagnozowane jest, gdy objawy utrzymują się powyżej 14 dni.
Dość częste u dzieci jest występowanie kilku epizodów zapalenia migdałków w ciągu roku. Zapalenie migdałków może nawracać podczas infekcji sezonowych, a także mieć związek z nieleczoną lub nieprawidłowo leczoną alergią.
Bakteryjne zapalenie migdałków
Bakteryjne zapalenie migdałków najczęściej wywołują paciorkowce beta-hemolizujące z grupy A. Rzadko przyczyną infekcji bakteryjnej jest zakażenie drobnoustrojami, które wywołują błonicę, gruźlicę i inne choroby bakteryjne.
Objawy bakteryjnego zapalenia migdałków:
- silny ból gardła,
- ból głowy,
- ból podczas otwierania jamy ustnej,
- powiększone węzły chłonne,
- problemy z przełykaniem,
- umiarkowana lub znacznie podwyższona temperatura ciała,
- uczucie rozbicia, dreszcze, bóle mięśni,
- ogólne złe samopoczucie,
- bóle brzucha, wymioty, biegunka – w szczególności u dzieci,
- niezbyt nasilony kaszel,
- przekrwienie i obrzęk gardła,
- żółty nalot na migdałkach.
Leczenie zapalenia migdałków o podłożu bakteryjnym wymaga antybiotykoterapii. Antybiotyk powinien zostać dobrany na podstawie wyniku posiewu mikrobiologicznego. Nieleczone zapalenie bakteryjne może przebiegać z bardzo nasilonymi objawami i wiąże się z wysokim ryzykiem wystąpienia powikłań.
Wirusowe zapalenie migdałków
Zwykle zapalenie migdałków wywołane jest przez wirusy m.in. wirusy grypy i wirusy przeziębienia. Rzadziej zapalenie migdałków spowodowane jest przez wirus wywołujący mononukleozę zakaźną, cytomegalię i inne schorzenia wirusowe, których objawem może być zapalenie gardła i zapalenie migdałków.
Objawy wirusowego zapalenia migdałków:
- stany podgorączkowe lub umiarkowanie podniesiona temperatura ciała,
- przekrwienie i niewielki obrzęk błony śluzowej gardła,
- suchy kaszel,
- inne objawy infekcji górnych dróg oddechowych o podłożu wirusowym np. katar, kichanie i zapalenie spojówek.
Infekcja zwykle mija po kilku dniach. W tym przypadku wystarczy leczenie objawowe i leczenie domowymi sposobami, które uwzględnia m.in. płukanie gardła z wykorzystaniem ziołowego roztworu o właściwościach antyseptycznych i ściągających, oddychanie parą (inhalacja parowa) i wykonywanie nebulizacji w celu nawilżenia gardła. Pomocne przy bólu gardła okazują się także pastylki do ssania o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym i nawilżającym śluzówkę.
W przypadku nawracającego zapalenia migdałków lub ich znacznego powiększenia na skutek przebytych infekcji może być konieczne leczenie chirurgiczne.
Czytaj też:
Na anginę często chorujemy w upały. Poznaj objawy chorobyCzytaj też:
Zioła na gardło – jakie warto zastosować i kiedy są skuteczne
Źródła:
- B. Zielnik-Jurkiewicz, Zapalenie gardła i migdałków podniebiennych, podyplomie.pl, dostęp 12.07.2023 r.
- Zieliński R., Ostre infekcje górnych dróg oddechowych u dzieci — podział morfologiczny, diagnostyka i terapia. Forum Medycyny Rodzinnej 2010, tom 4, nr 5, s. 366–371
- Mazur E., Diagnostyka ostrych zakażeń górnych dróg oddechowych (GDO) – dobór materiałów i problemy interpretacyjne związane z obecnością flory fizjologicznej i nosicielstwem, POST. MIKROBIOL., 2012, 51, 3, s. 213–217