Europejska Agencja Leków już kilka miesięcy temu potwierdziła, że po szczepionkach przeciwko COVID-19 opartych na wektorach adenowirusowych może dochodzić do bardzo rzadkich przypadków zakrzepicy. Mimo że zastrzegano, że korzyści ze szczepienia się przeciw koronawirusowi przewyższają ewentualne skutki uboczne, część państw ograniczyło dostęp do niektórych preparatów chroniących przed SARS-CoV-2.
Na tropie przyczyn powstawania zakrzepów po szczepionkach na COVID-19
Kanadyjscy naukowcy z McMaster University w Ontario na łamach prestiżowego „Nature” opisali najnowsze wyniki badań dotyczących tzw. zakrzepowej małopłytkowości immunologicznej (zwanej potocznie zakrzepicą związaną ze szczepieniem, czyli vaccine-induced immune thrombotic thrombocytopenia, w skrócie – VITT), do której może chodzić po przyjęciu wektorowych szczepionek przeciwko COVID-19 (najczęściej po AstraZenece, dużo rzadziej po Johnson & Johnson).
W Kanadzie takie zakrzepy po szczepieniach notowane są raz na 60 tys. zaszczepionych osób i uznawane są za bardzo rzadkie, choć mogą być śmiertelnie niebezpieczne (według oficjalnych danych zmarło na nie około 170 dorosłych osób w Stanach Zjednoczonych, Europie i Wielkiej Brytanii).
W jaki sposób powstają zakrzepy po szczepionkach wektorowych na COVID-19?
Badacze pobrali próbki krwi od osób zaszczepionych AstraZenecą, u których doszło do zakrzepów i przeanalizowali je na poziomie molekularnym za pomocą specjalnych technik mapowania genetycznego. W ten sposób udało się im ustalić, że część pacjentów po przyjęciu szczepionek na COVID-19 opartych na wektorach adenowirusowych wytwarza specyficzne przeciwciała (zwane przeciwciałami VITT), które „przyczepiają się” do płytek krwi, powodując powstawanie zakrzepów.
„Nadal nie znamy szczegółowych powodów, które dokładnie wyjaśniają przyczyny powstawania tych przeciwciał i nie wiemy, dlaczego powodują zakrzepy w nietypowych miejscach, ale przynajmniej znamy ich konkretny cel (...) Nasza praca odpowiada na ważne pytania dotyczące związku pomiędzy tymi przeciwciałami a tworzeniem się zakrzepów u zaszczepionych” – wyjaśnia dr Ishac Nazy z McMaster University, jeden z głównych autorów badania.
Naukowiec tłumaczy, że przeciwciała VITT przywierają do białka płytkowego (tzw. czynnika płytkowego PF4) i układają się w taki sposób, który pozwala im potęgować formowanie się zakrzepów. Położenie to jest bardzo wyjątkowe i nietypowe, co ułatwia powstawanie samonapędzającego się mechanizmu, który w konsekwencji doprowadza do zakrzepicy.
Nowe testy diagnostyczne mają pomóc w przypadku zakrzepów po szczepionkach
Teraz badacze chcą się skupić na tworzeniu szybkich testów diagnostycznych, za pomocą których można identyfikować przeciwciała prowadzące do zakrzepów u zaszczepionych. Metody, które są dostępne obecnie, często dają fałszywe wyniki i są zbyt czasochłonne, by można było za ich pomocą skutecznie pomagać pacjentom.
Czytaj też:
„Łączenie szczepionek mRNA i AstraZeneca jest korzystne” – czas na zmiany w programie szczepień?Czytaj też:
Angela Merkel zaszczepiła się dwiema różnymi szczepionkami przeciwko COVID-19