Zakrzepica żył głębokich (DVT) i zatorowość płucna (PE) to dwie „części” choroby zwanej żylną chorobą zakrzepowo-zatorową. DVT jest pilną sprawą medyczną. Centrum Kontroli i Prewencji Chorób (CDC) twierdzi, że 10-30% osób, u których rozwija się DVT w nodze, doświadcza powikłań nawet ze skutkiem śmiertelnym w ciągu miesiąca od diagnozy.
Co to jest DVT?
Osoba z DVT może odczuwać ból i obrzęk dotkniętej kończyny.
DVT to nadmierna krzepliwość krwi, która rozwija się w głębokich żyłach, często w nodze lub obrębie miednicy. Jeśli zakrzep pęknie, lekarze nazywają to zatorem. Zator może przedostać się do płuc, powodując PE. Skrzepy mogą również tworzyć w żyłach ramienia.
Według danych z przeglądu z 2017 roku DVT jest najczęstszą przyczyną śmierci matek, za to występuje niezwykle rzadko u dzieci. Najnowsze dane sugerują, że u 0,30 na 100 000 dzieci w wieku poniżej 9 lat i u 0,64 na 100 000 dzieci w wieku od 10 do 19 lat rozwija się DVT.
Objawy
U niektórych osób DVT może rozwinąć się bez zauważalnych objawów. Jeśli jednak pojawią się objawy, mogą to być:
- ból dotkniętej kończyny, która zaczyna się w łydce
- obrzęk kończyny
- ciepłe uczucie w opuchniętym, bolesnym obszarze nogi
- czerwona lub przebarwiona skóra.
U większości osób DVT rozwija się tylko w jednej nodze w obu ma to miejsce w rzadkich przypadkach. Jeśli skrzep przemieszcza się i wędruje do płuc, następujące objawy mogą wskazywać na PE:
- wolne oddychanie lub nagła duszność
- ból w klatce piersiowej, zwykle silniejszy podczas głębokiego oddychania
- szybkie oddechy
- szybsze tętno.
Czytaj też:
Pulmonolog: COVID-19 należy leczyć jak zakrzepicę
Powikłania
Istnieją dwa możliwe powikłania:
Zatorowość płucna
PE jest najczęstszym powikłaniem DVT i może zagrażać życiu. Dzieje się tak, gdy kawałek skrzepu zostaje przemieszczony i przedostaje się przez krew do płuc. Zakrzep utknie i zakłóca przepływ krwi w jednym z naczyń krwionośnych w płucach. W łagodnym przebiegu choroby osoba może nie być jej świadoma.
Średniej wielkości skrzep może powodować problemy z oddychaniem i ból w klatce piersiowej. W cięższych przypadkach płuca mogą się zapaść. PE może prowadzić do niewydolności serca i zgonu.
Zespół pozakrzepowy
Jest to częstsze wśród osób z nawracającym DVT. Według przeglądu z 2016 r. osoba z zespołem pozakrzepowym może doświadczać następujących objawów, chociaż różnią się one między poszczególnymi osobami:
- uporczywy obrzęk łydki
- uczucie ciężkości w nodze
- uczucie ciągnięcia w nodze
- nadmiernie zmęczone nogi
- nagromadzenie płynu w dotkniętej nodze
-
zaczerwienienie skóry
- nowo pojawiające się żylaki
- pogrubienie skóry wokół obszaru DVT
- owrzodzenia nóg u osób z ciężkim zespołem pozakrzepowym.
Przyczyny i czynniki ryzyka
DVT może rozwinąć się bez wyraźnej przyczyny. Jednak według National Heart, Lung and Blood Institute (NHLBI) większość osób z zakrzepicą żył głębokich doświadcza tego problemu z powodu jednego lub kilku czynników ryzyka i stanów chorobowych, takich jak:
Brak ruchu
Jeśli ciało ludzkie jest nieaktywne przez długi czas, krew może gromadzić się w kończynach dolnych i okolicy miednicy.
Ta sytuacja nie stanowi problemu dla większości ludzi. Gdy tylko poziom aktywności fizycznej powróci do normy, przepływ krwi przyspiesza. Żyły i tętnice redystrybuują krew w organizmie.
Jednak przedłużająca się bezczynność oznacza, że krew w nogach może spowolnić przepływ krwi, zwiększając ryzyko tworzenia się skrzepów.
Osoba może być nieaktywna przez długi czas z różnych przyczyn, takich jak:
przedłużony pobyt w szpitalu
siedzenie w domu
pozostawanie w pozycji siedzącej podczas długiej podróży, takiej jak lot
niepełnosprawność, która ogranicza ruch.
Uraz lub operacja
Uraz lub operacja, która uszkadza żyły, może spowolnić przepływ krwi. Zwiększa to ryzyko zakrzepów krwi. Środki znieczulające mogą również poszerzać żyły, zwiększając prawdopodobieństwo tworzenia się skrzepów.
Chociaż ryzyko to może dotyczyć każdego, kto przeszedł poważną operację, szczególnie u osób poddawanych operacjom kolan i bioder istnieje wysokie ryzyko rozwoju DVT.
Genetyka
Osoba może mieć dziedziczne zaburzenie, które zwiększa prawdopodobieństwo zakrzepów krwi, takie jak trombofilia.
Jednak pomimo tego, że ten stan zwiększa ryzyko, tylko około 10% osób z nim rozwija niezwykłe skrzepy krwi, zgodnie z Genetics Home Reference.
Ciąża
Gdy dziecko rozwija się w macicy, nacisk na żyły kobiety w nogach i miednicy wzrasta. Kobieta ma zwiększone ryzyko zakrzepicy żył głębokich nawet do sześciu tygodni po porodzie.
Kobiety z niektórymi dziedzicznymi zaburzeniami krwi, takimi jak dziedziczne zaburzenie antytrombiny, mają wyższe ryzyko zakrzepicy żył głębokich podczas ciąży w porównaniu z innymi kobietami.
Nowotwór
Niektóre nowotwory mają powiązania z wyższym ryzykiem zakrzepicy żył głębokich, w tym późne stadia raka jelita grubego, trzustki i piersi.
Terapie i procedury nowotworowe mogą również zwiększać ryzyko zakrzepicy żył głębokich, w tym chemioterapię, centralny cewnik żylny i niektóre operacje raka.
Kłopoty z sercem
Każdy stan, który wpływa na to, jak dobrze transportowana jest krew w obrębie ciała, może powodować problemy ze skrzepami i krwawieniami.
Stany takie jak zawał serca lub zastoinowa niewydolność serca mogą zwiększać ryzyko wystąpienia zakrzepów krwi.Czytaj też:
Masywne udary mózgu u zdrowych, młodych ludzi – czy winny jest koronawirus? Niepokojące obserwacje naukowców