W czasie stosowania różnego rodzaju terapii może wystąpić zarówno efekt placebo, jak i efekt nocebo. W przypadku efektu placebo mamy do czynienia z pozytywnym efektem terapii, w której np. nie wykorzystuje się środków leczniczych, jednak pacjent ma przekonanie, że otrzymuje lek, a jego pozytywne nastawienie powoduje faktyczne ustąpienie objawów chorobowych. Jak jest w przypadku efektu nocebo?
Efekt placebo – pozytywny efekt leczenia w sytuacji, gdy pacjent spodziewa się, że podawany mu lek zadziała
Efekt placebo wykorzystuje się m.in. w czasie badań klinicznych nad działaniem nowych farmaceutyków. Polega o na tym, że podaje się pacjentowi np. tabletkę, która nie zawiera substancji leczniczych, jednak ze względu na przekonanie pacjenta, że jest inaczej, poprawia się jego stan zdrowia, mijają dokuczliwe objawy chorobowe lub zauważane są efekty m.in. nieskutecznej dotąd kuracji odchudzającej.
Dowodzi to, że na efekty leczenia różnych schorzeń ma ogromny wpływ nastawienie psychiczne oraz podejście do leczenia. Właściwe nastawienie do leczenia może zdziałać cuda także w przypadku stosowania farmaceutyków, a nie placebo, dlatego warto wierzyć w pozytywne efekty działania każdego przyjmowanego przez nas leku.
Co to jest efekt nocebo?
Efekt nocebo to pojawiające się niepożądane efekty leczenia, które spowodowane są bezpośrednim nastawieniem pacjenta do jego choroby lub zastosowanej przez lekarzy terapii. Przykład: pacjenci stosujący drogie terapie mogą odczuwać efekt nocebo w momencie zmiany leków na zawierające te same dawki substancji czynnych, ale tańsze zamienniki.
Efekt nocebo może doprowadzić do niepowodzenia leczenia i są na to twarde dowody naukowe. Istnieją badania, które dowodzą, że efekt nocebo może doprowadzić nawet do śmierci i odczuwania objawów, niespowodowanych przez chorobę, o której istnieniu pacjent został poinformowany.
Takie tragiczne pomyłki medyczne opisane zostały wielokrotnie. Często przytacza się historię pacjenta poinformowanego o złośliwym nowotworze oraz bardzo złych rokowaniach, któremu lekarze dawali jedynie miesiąc życia. Pacjent faktycznie zmarł, jednak po wykonaniu sekcji zwłok, okazało się, że nie chorował na nowotwór i nie stwierdzono też innej, chorobowej przyczyny śmierci, więc można przypuszczać, że zabił go właśnie efekt nocebo. Oczywiście, są to jedynie przypuszczenia, bo w medycynie mamy do czynienia z dziwnymi przypadkami nagłej śmierci oraz cudownych ozdrowień, jednak o efekcie nocebo, jako przyczynie poważnych dolegliwości zdrowotnych, a nawet zgonu mówi się coraz częściej.
Efekt nocebo – objawy
Efekt nocebo może dawać różne objawy. Czasami są one jedynie podyktowane podatnością na sugestię osób trzecich np. przekonujących, że u nich dany lek powodował konkretne dolegliwości; może się też zdarzyć, że efekt nocebo wystąpi u pacjenta po przeczytaniu ulotki leku i wyszczególnionych w niej możliwych skutków ubocznych terapii, a także będzie bezpośrednio powiązany z indywidualnymi przekonaniami dotyczącymi powodzenia stosowanego leczenia nie tylko w przypadku bardzo poważnych schorzeń, ale także powszechnych i niezagrażających zdrowiu dolegliwości.
Do objawów efektu nocebo można zaliczyć, m.in.:
-
bóle głowy,
-
nudności,
-
wymioty,
-
zawroty głowy,
-
występujące w obrębie kończyn oraz skóry drętwienia i mrowienia,
-
ogólne złe samopoczucie,
-
problemy ze snem i bezsenność,
-
dolegliwości ze strony układu pokarmowego,
-
problemy skórne np. świąd skóry,
-
ciężkie reakcje, które np. przypominają objawy alergiczne.
Podsumowując, efekt nocebo jest bezpośrednio związany z działaniem naszego mózgu i nastawieniem do prowadzonej kuracji. Często obserwowany jest on u osób zrezygnowanych, skłonnych do nadmiernego przejmowania się stanem swojego zdrowia oraz hipochondryków, osób cierpiących na depresję i nerwicę, osób podatnych na różne sugestie np. przeciwników konkretnej terapii, a także osób, które rozpoczynają leczenie od dokładnego przestudiowania ulotki leku w obawie o to, że może on im zaszkodzić. Z obserwacji medycznych wynika, że na efekt nocebo zdecydowanie częściej podatne są kobiety.
Czytaj też:
6 objawów raka tarczycy. Nie ignoruj ich!