Najnowsze badania WHO dowodzą, że sepsa zabija częściej niż nowotwory – szacuje się, że co 3-4 minuty jedna osoba traci życie z powodu sepsy – dane te dotyczą ogólnej populacji ludności. Ryzyko wystąpienia sepsy jest największe w grupie noworodków, małych dzieci, młodzieży, a także osób, które ukończyły 65.rok życia oraz osób przewlekle chorych. Poznaj ważne fakty na temat sepsy.
1. Sepsa zabija częściej niż nowotwory
W ostatnich dekadach systematycznie spadała liczba zachorowań na sepsę, jednak nadal jest ona ogromnym zagrożeniem dla ludzkości. Roczne wykrywa się ją u około 50 tys. osób na świecie; co druga osoba umiera z powodu sepsy, czyli około 65 osób na każde 100 tys. mieszkańców globu. To więcej niż w przypadku raka płuc, raka tchawicy oraz zawałów serca. 20% zgonów na świecie powoduje niewydolność wielonarządowa, która jest wynikiem ogólnego zakażenia organizmu, czyli właśnie sepsy. W wielu przypadkach, osoby, które pokonały ogólne zakażenie organizmu, cierpią z powodu licznych powikłań stanu septycznego np. trwałej głuchoty, ślepoty, niedowładów i niedorozwoju umysłowego; powikłaniem sepsy może być też utrata kończyn, które zostają amputowane z powodu martwicy.
2. Sepsa nie jest chorobą
Co to jest sepsa? Terminem „sepsa” określany jest zespół objawów obserwowanych u pacjentów z ogólnym zakażeniem organizmu. Najczęściej jest ono spowodowane przez bakterie, jednak może się też zdarzyć, że do rozwoju sepsy doprowadzi zakażenie grzybicze lub wirusowe. Sepsa nie jest jednostką chorobową, ale wynikiem toczącego się w organizmie stanu zalanego, który nie jest prawidłowo zwalczany przez układ odpornościowy. W tym przypadku mamy do czynienia z nagłą zmianą działania układu immunologicznego, który nie zwalcza inwazji patogenów, ale zaczyna atakować własne tkanki (autoagresja), co prowadzi m.in. do uszkodzenia kluczowych narządów i układów. W efekcie dochodzi do szybkiego zgonu – w przypadku „piorunującego” zakażenia organizmu, które często powoduje sepsa meningokokowa, do zgonu może dojść nawet w ciągu 24-godzin od pojawienia się pierwszych objawów.
3. Sepsę najczęściej powoduje kilka rodzajów patogenów
Sepsa może być wynikiem zakażenia równymi patogenami. Najczęściej występuje, kiedy organizm zaatakują:
-
pneumokoki,
-
meningokoki,
-
pałeczka hemofilna typu B (Hib),
-
paciorkowce,
- salmonella.
Zdecydowanie rzadziej sepsę powodują zakażenia tzw. bakteriami szpitalnymi, choć stan septyczny może rozwinąć się np. po przeprowadzeniu zabiegu chirurgicznego. Sam pobyt w szpitalu z powodu choroby np. bakteryjnej, która znacząco osłabiła organizm, też jest czynnikiem zwiększającym ryzyko rozwoju sepsy.
4. Przyczyną rozwoju sepsy może być z pozoru błaha choroba lub uraz ciała
Przyczyny sepsy nie są do końca znane. Stan septyczny może być zarówno skutkiem powszechnie występującego schorzenia np. zapalenia gardła, zapalenia płuc, anginy ropnej, ropnego zapalenia zatok, próchnicy zębów, niewielkiego zranienia, jak i operacji. Wiele zależy od tego, jaki jest ogólny stan organizmu i jakie bakterie go zaatakowały. Większość z nas (w szczególności dzieci) jest nosicielami niebezpiecznych patogenów, które mogą przyczynić się do rozwoju sepsy np. pneumokoków i meningokoków. Z tego względu jednym ze sposobów zapobiegania rozwojowi sepsy są szczepienia ochronne. Od niedawna szczepienie przeciw pneumokokom jest refundowane przez NFZ dla wszystkich dzieci, które przyszły na świat po 31 grudnia 2016 roku oraz niektórych grup dzieci urodzonych przed tą datą m.in. dla wcześniaków i maluchów, które urodziły się z niską masą ciała oraz dzieci z wadami rozwojowymi. Szczepionka przeciw meningokokom nie jest refundowana; przed zakażeniem pałeczką hemofilną typu B chronią obowiązkowe, darmowe szczepienia ochronne.
5. Sepsą nie można się zarazić
Sepsa nie jest zaraźliwa, ale przyczyniające się do jej rozwoju infekcje bakteryjne np. zakażenia organizmu pneumokokami lub meningokokami mogą przenosić się z człowieka na człowieka, dlatego w przypadku rozpoznania sepsy oraz określenia jej podłoża może być konieczne profilaktyczne podanie antybiotyków wszystkim osobom, które miały kontakt z pacjentami, u których wystąpił stan septyczny.
6. Objawy sepsy mogą być mylące
Gorączka, dreszcze, zimne dłonie, spocona skóra, ogólne złe samopoczucie, spadek ciśnienia tętniczego krwi – to częste, pierwsze objawy sepsy, które mogą okazać się mylące dla lekarza. Podobnie rozpoczyna się m.in. grypa, więc dość łatwo można zbagatelizować zagrożenie, które niesie za sobą stan septyczny. Bardziej charakterystyczne objawy, czyli wysypka, która nie blednie pod wpływem nacisku oraz wybroczyny na skórze pojawiają się w momencie, gdy może być już zbyt późno na skuteczne leczenie. Warto wiedzieć, że każda godzina zwłoki w przypadku zakażenia septycznego obniża szansę na wyleczenie o 8%. W szczególności u dzieci objawy mogą być mylące, dlatego w sytuacji, gdy wysoka temperatura ciała nie spada pod wpływem podawania leków, a osoba chora (nie tylko dziecko) reaguje inaczej niż zwykle w przypadku infekcji, np. jest szczególnie osłabiona lub pobudzona, konieczne jest szybkie działanie, a czasami wręcz wymuszenie na lekarzu diagnostyki w kierunku sepsy.
Czytaj też:
Inwazyjna choroba pneumokokowa – wyzwania medyczne i prawne