Co jest przyczyną bólu?
Ból najczęściej związany jest z uciskiem nerwu i może mieć miejsce na całej trasie jego przebiegu. Najczęściej dochodzi do tego w obrębie kręgosłupa, kiedy zwyrodniały krążek międzykręgowy wywiera nacisk na nerw. Wśród innych przyczyn znajdują się: wypadnięcie krążka międzykręgowego, zwężenie kręgosłupa wskutek zmian zwyrodnieniowych, urazy, guzy oraz nowotwory.[1] U niektórych osób rwa może być wywołana przez ucisk mięśnia gruszkowatego na nerw np. podczas siadania, co wynika z tego, że nerw zamiast przebiegać nad mięśniem, to przez niego przechodzi.
Kogo dotyka rwa kulszowa? [2]
Rwa kulszowa zwykle występuje u osób dorosłych miedzy 40. a 60. rokiem życia. Ponadto wraz z wiekiem nasila się proces zwyrodnieniowy krążków międzykręgowych, co przyczynia się do rozwoju choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa, mającej bezpośredni związek z występowaniem rwy kulszowej. Zwiększoną tendencję do zachorowania zaobserwowano u osób wysokich, wykonujących ciężką pracę fizyczną (górnicy, budowlańcy, rolnicy), osób narażonych na różnego rodzaju wibracje np. pochodzące z młotów pneumatycznych, osób prowadzących siedzący tryb życia (w tym kierowcy zawodowi) oraz osób otyłych. Dodatkowo najnowsze badania donoszą, że duże znaczenie mają czynniki genetyczne w postaci genów kodujących białka strukturalne krążka międzykręgowego, które wpływają na osłabienie jego struktury.
Jakie są objawy rwy kulszowej?
Rwa najczęściej ma ostry początek i pojawia się nagle w postaci silnego, promieniującego do kończyny bólu, ale może występować stopniowo, nasilając się w czasie. Ból jest bardzo charakterystyczny, ponieważ rozchodzi się od odcinka lędźwiowo-krzyżowego przez tylną powierzchnię uda, łydkę, aż do palców u stopy. Charakterystyczne jest to, że pojawia się nawet podczas niewielkiej aktywności takiej jak chodzenie, a nawet kaszel czy kichnięcie. Współtowarzyszyć mu mogą: mrowienia, drętwienia, osłabienie siły mięśniowej (np. utrudnione ruchy stopą) i brak czucia na powierzchni skóry unerwianej przez nerw. W niektórych przypadkach ból może rozchodzić się w okolice pachwiny oraz kolana. Bardzo rzadko dochodzi do porażenia mięśni zwieraczy, powodujących zatrzymanie moczu i stolca.
Sposoby leczenia rwy kulszowej [3]
Postępowanie zachowawcze
Ma na celu czasowo odciążyć kręgosłup, dlatego zaleca się pozostanie w domu i ograniczenie aktywności na okres 4-5 dni. W celu leczenia bólu stosuje się leki o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym, które mogą być podawane w postaci zastrzyków, tabletek lub maści. Preparatem o takiej specyfikacji jest krem rozgrzewający Dip Hot, który działa na powierzchni oraz w płytkich warstwach skóry, a dodatkowo daje efekt przeciwbólowy i przeciwzapalny.
Fizjoterapia
Fizykoterapia i rehabilitacja są dobrym sposobem zapobiegania kolejnym rzutom choroby i uniemożliwienia przejścia ostrej postaci rwy w przewlekłą. Najlepsze rezultaty przynosi jednoczesne poddawanie się zabiegom fizykoterapeutycznym oraz stosowanie zabiegów i ćwiczeń fizycznych. Z tego powodu najlepiej jest skierować się do specjalisty, który dobierze indywidualny zestaw ćwiczeń i harmonogram zabiegów.
Operacja chirurgiczna
Ten sposób leczenia dotyczy zaledwie od 2 do 10% osób z rwą kulszową. Wskazaniami do zabiegu są alarmujące objawy w postaci: niedowładów, zatrzymania moczu i stolca lub osłabienia bądź zaniku czucia, potwierdzonych badaniami obrazowymi (rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa).
[1] The Clinical Effectiveness and Cost-Effectiveness of Management Strategies for Sciatica: Systematic Review and Economic Model
[2] Younes M, Bejia I, Aguir Z, Letaief M, Hassen-Zroer S, Touzi M, et al. Prevalence and risk factors of disc-related sciatica in an urban population in Tunisia. Joint Bone Spine 2006;73:538-42. [PubMed]
[3] Interna Szczeklika – mały podręcznik 2018/2019; Gajewski Piotr, Szczeklik Andrzej; Medycyna Praktyczna; Kraków; 2018