Sytuacja podczas ostatniego spotkania reprezentacji Danii z piłkarzami z Finlandii wyglądała dramatycznie, a ratownicy medyczni musieli użyć defibrylatora podczas resuscytacji jednego z zawodników, który z niewyjaśnionych dotąd przyczyn doznał zawału mięśnia sercowego.
Christian Eriksen czuje się już dużo lepiej, ale wiele osób nie może uwierzyć w to, co spotkało sportowca, który nie skończył jeszcze nawet 30 lat. Wbrew pozorom nawet w tak młodym wieku można dostać zawału, a lista czynników, które mogą do tego doprowadzić, stale się wydłuża.
Nieoczywiste przyczyny zawału mięśnia sercowego
Nie tylko niezdrowa dieta, miażdżyca, nadciśnienie, nadmiar tłuszczu w pożywieniu i cholesterolu odkładającego się w ścianach tętnic, nadużywanie alkoholu, palenie tytoniu i brak aktywności fizycznej może mieć negatywny wpływ na funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego. Nawet spokojna praca biurowa może szkodzić, jeśli przesadzamy z nadgodzinami.
Kardiologom na łamach "European Heart Journal" już dawno udało się udowodnić, że istnieje bezpośredni związek pomiędzy przepracowaniem a ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych. WHO ostrzega z kolei, że w przypadku osób, które pracują po 11 godzin dziennie ryzyko zgonu z powodu zawału serca wzrasta o 17 proc. w porównaniu z pozostałymi, którzy w pracy spędzają nie więcej niż standardowe 8 godzin na dobę.
Pracoholizm ma szczególnie szkodliwy wpływ na mężczyzn, bo to właśnie oni zwykle prowadzą mniej higieniczny tryb życia niż kobiety (niestety wśród pań także stale wzrasta liczba zawałów, choć trudniej je zdiagnozować).
Grypa, smog, COVID-19 i... pracoholizm mogą doprowadzić do zawału
Do zawału mięśnia sercowego może przyczynić się także grypa. Najnowsze wyniki badań wskazują, że nawet około 25 proc. zawałów poprzedzonych jest ostrą infekcją wirusową. Grypa może nawet sześciokrotnie podwyższać ryzyko zawału mięśnia sercowego, a nieleczona choroba może okazać się śmiertelnie niebezpieczna i doprowadzić do nagłego zgonu.
Lekarzom ze Śląskiego Centrum Chorób Serca już kilka lat temu, jeszcze zanim wybuchła pandemia COVID-19, udało się udowodnić, że spory wpływ na statystyki zawałów ma także stan powietrza, którym oddychamy. W dni, w które zwiększa się ilość smogu i zanieczyszczeń, liczba zawałów może wzrastać nawet o kilkanaście procent (około 12 proc.).
Niestety zakażenie koronawirusem także może powodować poważne powikłania sercowo-naczyniowe, w tym także doprowadzić do zawału mięśnia sercowego.
Jakie są najczęstsze objawy zawału mięśnia sercowego?
Uczucie bólu i dyskomfortu w klatce piersiowej, za mostkiem
Tuż przed zawałem może pojawić się silny ucisk lub uczucie pieczenia w okolicach mostka w przedniej części klatki piersiowej. Zwykle pacjenci nie są w stanie wskazać jednego miejsca, w którym lokalizuje się ból. Czasem może być nasilony przy szyi i promieniuje od żuchwy do ramienia.
Tzw. ból zawałowy może trwać od 30 sekund do nawet 20 minut. Szacuje się, że od wystąpienia pierwszych objawów do wystąpienia nieodwracalnych zmian prowadzących do śmierci może minąć nawet około półtorej godziny do 2 godzin (kluczowe znaczenie ma udzielenie pierwszej pomocy medycznej i wezwanie karetki).
U około 40 proc. kobiet podczas zawału serca częściej pojawiają się tzw. bóle zamostkowe związane z niedotlenieniem mięśnia sercowego (może je powodować m.in. nadmierny wysiłek fizyczny).
Drętwienie kończyn
Do ataku serca może dojść nawet w nocy podczas snu. Część osób może odczuwać wówczas, że zaczynają im drętwieć palce.
Zimne poty
Zwykle zimne poty, które towarzyszą zawałowi mięśnia sercowego, nieco różnią się od tych, które możemy mieć w innych sytuacjach, niezwiązanych z atakiem serca (część osób odczuwa różnicę).
Ból brzucha, nudności, zgaga
Paradoksalnie objawy zawału serca można pomylić z... niestrawnością. Część pacjentów tuż przed zawałem może odczuwać silny ból w górnej części brzucha (niektórzy biorą go za atak choroby wrzodowej).
Ostry, piekący ból w środkowej części klatki piersiowej (za mostkiem) może być zaś związany m.in. z chorobą niedokrwienną serca, a jeśli trwa dłużej, to może być symptomem ataku serca.
Zawroty głowy, zaburzenia równowagi
Brak dopływu wystarczającej ilości tlenu do mózgu może spowodować, że kolejny objaw zawału mięśnia sercowego – zawroty głowy, którym mogą także towarzyszyć zaburzenia równowagi.
Uczucie duszności i płytki oddech
Nagle nasza skóra zaczyna blednąć, trudniej nam złapać dech i zaczynamy odczuwać silne duszności, kiedy próbujemy złapać powietrze lub kaszlemy (u niektórych pojawia pieniąca się wydzielina). Część pacjentów skarży się także na uczucie trudnego do uzasadnienia niepokoju, niektóry mają zaś objawy ataku paniki.
Silne osłabienie, łatwe męczenie się
Około 15-20 proc. zawałów może przebiegać bezobjawowo. Tzw. nieme zawały mogą być bezbolesne (najczęściej u pacjentów, którzy chorują na cukrzycę). Niektórzy odczuwają zaś silne osłabienie i zaczynają ich szybciej męczyć czynności, które wykonują. Wyraźne zmęczenie może być jednym z sygnałów wskazujących na "cichy zwał serca". U części osób może także dochodzić do omdleń.
Jak zawał serca objawia się u kobiet?
U kobiet objawy zawału serca mogą się nieco różnić od symptomów występujących u mężczyzn. Panie rzadziej doświadczają wtedy charakterystycznego bólu w klatce piersiowej. Pojawia się u nich za to ból i bezwładność lewej dłoni (szczególnie ból małego i serdecznego palca), ból ramion, pleców, karku lub żołądka, a także szczęki i żuchwy. Część z nich skarży się także na poczucie osłabienie bądź odczuwa zgagę albo ma nudności.
Pierwsza pomoc przy zawale serca
Szacuje się, że około 80-100 tys. osób rocznie doznaje zawału mięśnia sercowego. Około 30 proc. z nich nie udaje się uratować, a część z nich umiera z powodu zbyt późno udzielonej pierwszej pomocy. Czas może mieć w tym przypadku decydujące znaczenie.
Jeśli jesteśmy sami w domu i odczuwamy objawy zawału, powinniśmy niezwłocznie zadzwonić pod numer 112 lub 999, a także (o ile jesteśmy w stanie), otworzyć drzwi wejściowe, by ratownicy mogli nam jak najszybciej pomóc w razie, gdybyśmy stracili przytomność.
Osoby, które udzielają pomocy przy zawale, powinny w razie możliwości ułożyć przytomnego chorego w pozycji półsiedzącej, otworzyć okna, by zapewnić odstęp świeżego powietrza i ułatwić oddychanie, a także podać jedną tabletkę zawierającą kwas acetylosalicylowy (tj. Aspiryna lub Acard), która zapobiega powiększeniu się powstałych skrzepów (warto upewnić się, czy dana osoba nie jest na nią uczulona).
Jeśli dojdzie do zatrzymania krążenia, do przyjazdu medyków powinno się wykonywać masaż serca (30 uciśnięć klatki piersiowej na 2 oddechy ratownicze).
Czytaj też:
Test krwi sprawdzi, czy zaszczepiliśmy się na COVID-19. Przełomowy wynalazek
Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy tygodnika Wprost.
Regulamin i warunki licencjonowania materiałów prasowych.