Funkcjonowanie mózgu nie zostało jeszcze do końca poznane. Badanie EEG (elektroencefalografia) to jedno z badań, dzięki którym możliwe jest wykrycie zaburzeń w pracy układu nerwowego np. napadu padaczkowego, a także określenie, w jakiej okolicy mózgu rozwija się proces chorobowy. Badanie EEG głowy wykonywane jest u osób dorosłych oraz u dzieci na etapie diagnostyki różnych schorzeń ośrodkowego układu nerwowego, a także na etapie monitorowania leczenia. YAKOBCHUK VIACHESLAV
Badanie EEG (elektroencefalografia) – podstawowe informacje
Ludzki mózg to bardzo skomplikowany pod względem budowy oraz funkcjonowania narząd, który stanowi centrum dowodzenia organizmu. Mózg zbudowany jest z neuronów. Komórki te zdolne są do przetwarzania i przewodzenia informacji pod postacią sygnału elektrycznego. Fale mózgowe o różnej częstotliwości, czyli cykle aktywności bioelektrycznej mózgu, mogą być rejestrowane za pomocą aparatury elektroencefalograficznej, która wykorzystywana jest podczas badania EEG głowy. Częstotliwość fal mózgowych wpływa na stan psychiczny człowieka. Rodzaje fal mózgowych to fale alfa, fale beta, fale gamma, fale theta i fale delta.
Fale mózgowe obrazują aktywność elektryczną mózgu, a ich charakter różni się w zależności od rodzaju wykonywanej czynności. Zaburzenia w funkcjonowaniu mózgu są widoczne w postaci nieprawidłowego zapisu EEG.
Co ważne – badanie EEG głowy nie jest badaniem obrazowym – zapis EEG nie pozwala np. wykryć zmian związanych z procesem nowotworowym – nie widać na nim guza, ale aktywność elektryczna mózgu może wskazywać na obecność patologicznej zmiany. Najczęściej badanie EEG głowy wykonywane jest w celu wykrycia padaczki (epilepsja). Warto wiedzieć, że napad padaczkowy nie zawsze powoduje widoczne drgawki. W niektórych przypadkach napad padaczkowy przebiega skąpoobjawowo lub niemal bezobjawowo np. powoduje chwilowe zaprzestanie wykonywanych czynności.
Badanie EEG głowy to badanie bezbolesne, podczas którego mierzona jest aktywność elektryczna mózgu. Nieprawidłowości w zapisie EEG mogą wskazywać na konkretne zaburzenia w funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego.
Badanie EEG głowy to standardowe badanie w przypadku podejrzenia chorób układu nerwowego np. padaczki, a także po urazie głowy, który spowodował utratę przytomności i napad drgawkowy, w przypadku omdleń o nieznanej przyczynie, a także u osób z zaburzeniami pamięci i świadomości oraz innymi objawami neurologicznymi. EEG głowy to nie tylko badanie diagnostyczne, ale także badanie wykonywane w celu monitorowania postępu choroby i efektów wdrożonego leczenia. EEG głowy wykonywane jest również u osób w śpiączce i przed planowanymi zabiegami neurochirurgicznymi u osób z guzami mózgu.
Na czym polega badanie EEG głowy?
Badanie EEG głowy to badanie, które dostarcza informacji na temat funkcjonowania mózgu, który odpowiada za przebieg procesów życiowych. Aktywność elektryczna mózgu zmienia się wielokrotnie w ciągu dnia m.in. w zależności od rytmu dobowego oraz wykonywanych czynności.
Badanie EEG pozwala na monitorowanie różnego rodzaju aktywności elektrycznej mózgu. W ramach badania EEG głowy można zbadać:
- spoczynkową aktywność bioenergetyczną mózgu,
- aktywność mózgu podczas stymulacji sensorycznej i oddziaływania np. bodźców dźwiękowych i bodźców wzrokowych,
- aktywność mózgu związaną z wykonywaniem przez pacjenta ruchów zgodnie z wydawanymi poleceniami.
Aktywność fal mózgowych mierzona jest za pomocą elektrod, które rejestrują zmiany potencjału elektrycznego skóry, związane z aktywnością neuronów kory mózgowej. Aby badanie EEG głowy przebiegło w prawidłowy sposób, elektrody muszą zostać odpowiednio rozmieszczone na powierzchni skóry głowy.
Badanie wykonuje się w pracowni EEG. Przed rozpoczęciem pomiaru aktywności bioelektrycznej fal mózgowych na głowę pacjenta przyklejane są elektrody. W celu wykonania badania EEG na głowę pacjenta może także zostać założony specjalny czepek z elektrodami. Elektrody umieszczone na głowie pacjenta przesyłają związane z pomiarem dane do komputera. Aktywność mózgu obrazuje encefalogram.
Jak już zostało wspomniane, badanie EEG nie boli. Podczas EEG głowy pacjent pozostaje w pozycji leżącej lub siedzi na specjalnym fotelu. EEG głowy może zostać wykonane w stanie czuwania oraz podczas snu. Niekiedy przed badaniem podawane są leki nasenne.
Przebieg badania zależy m.in. od występujących u pacjenta objawów, a także celu, w jakim jest ono wykonywane. Podczas badania pacjent może otrzymywać różne polecenia, a także być stymulowany różnymi bodźcami np. światłem i dźwiękiem.
Badanie EEG u dzieci często wykonywane jest w śnie spontanicznym. W przypadku niepełnosprawnych dzieci i osób dorosłych, osób nadpobudliwych lub z innych powodów niewspółpracujących z technikiem, który wykonuje badanie, stosowane są specjalne procedury przygotowania do badania m.in. zastosowanie odpowiednio dobranego znieczulenia.
Ile trwa badanie EEG głowy?
Najczęściej badanie trwa kilkadziesiąt minut. Przebieg badania zazwyczaj uwzględnia trzy części. W pierwszej części badania rejestruje się spoczynkową aktywność bioelektryczną mózgu. W części drugiej badania mózg pobudzany jest naprzemiennym otwieraniem i zamykaniem oczu. W trzeciej części badania EEG przeprowadzana jest próba hiperwentylacji, a także stymulacja różnymi bodźcami.
W ciągu kilkudziesięciu minut lub dłużej, o ile wymaga tego stan pacjenta, powstaje zapis EEG, który następnie jest interpretowany przez specjalistę.
W niektórych przypadkach badanie EEG wykonywane jest poza pracownią – pacjent wyposażany jest w czepek z elektrodami i urządzenie rejestrujące aktywność fal mózgowych podczas wykonywania przez niego codziennych czynności, a także podczas snu. W tym przypadku zapis EEG może być rejestrowany nawet przez kilka dni.
Badanie EEG to całkowicie bezpieczne badanie aktywności mózgu, które może być wykonane na każdym etapie życia, także u kobiet ciężarnych. Wiek, stan fizjologiczny oraz schorzenia przewlekłe nie są przeciwwskazaniem do wykonania badania EEG.
W większości przypadków pacjenci mogą od razu po badaniu powrócić do normalnej aktywności. Wyjątek stanowią osoby, które na czas badania zostały znieczulone lub przyjęły środek usypiający. W tym przypadku niezbędna jest rezygnacja z prowadzenia samochodu.
Wskazania do wykonania EEG głowy
Badanie EEG głowy wykonywane jest u pacjentów, u których występują zaburzenia neurologiczne lub nietypowe objawy, które mogą wskazywać na choroby układu nerwowego. Wskazaniem do wykonania badania EEG są m.in.:
- napad lub napady padaczkowe,
- zaburzenia pamięci i koncentracji uwagi,
- zaburzenia mowy,
- zaburzenia wzroku,
- zaburzenia równowagi,
- zaburzenia snu,
- zaburzenia świadomości,
- bóle głowy (w szczególności przewlekłe bóle głowy),
- zawroty głowy,
- omdlenia.
Inne wskazania do wykonania badania EEG głowy to m.in. objawy wskazujące na epilepsję (np. chwilowe „wyłączanie się”, wyczuwanie dziwnych zapachów i smaków, nieświadome wykonywanie czynności automatycznych), a także pojawiające się nagle stany lękowe, nagła zmiana zachowania np. agresja, lunatykowanie, zaburzenia rozwoju psychoruchowego, opóźnienie mowy, jąkanie się, a także inne objawy, które wskazują na zaburzenia neurologiczne.
Jak przygotować się do badania EEG głowy?
Nie trzeba specjalnie przygotowywać się do badania EEG głowy, jednak w niektórych przypadkach, niezbędne jest zaprzestanie przyjmowania leków lub zmiana preparatu leczniczego. Lekarz kierujący na badanie EEG głowy poinformuje pacjenta, w jaki sposób ma postępować przed badaniem.
W celu uniknięcia zafałszowania wyniku EEG należy na 12 godzin przed badaniem zrezygnować ze spożywania kofeiny, alkoholu i napojów energetycznych. U niektórych pacjentów może zostać zalecone powstrzymywanie się od snu w noc poprzedzającą badanie. Przed badaniem trzeba umyć włosy oraz zrezygnować ze stosowania odżywek, masek i kosmetyków do stylizacji.
Jak interpretować wyniki EEG?
Wynik badania EEG otrzymywany jest tuż po jego zakończeniu. Zapis EEG uwzględnia rytmy i fale mózgowe o różnej częstotliwości, czyli fale alfa, fale beta, fale gamma, fale theta i fale delta.
Interpretacją wyników EEG zajmuje się specjalista neurolog. Wykrycie nieprawidłowości w badaniu EEG jest wskazaniem do poszerzonej diagnostyki. Zdarza się, że pomimo występowania objawów neurologicznych, wynik EEG jest prawidłowy. W takiej sytuacji badanie EEG może zostać powtórzone np. we śnie oraz mogą zostać wykonane inne badania mózgu.
Czytaj też:
Co elektroencefalografia mówi nam o związku COVID-19 z mózgiem?Czytaj też:
Jak na mózg wpływa słuchanie Mozarta? Zmiany widać już po 30 sekundachCzytaj też:
Padaczka u dzieci to nie zawsze drgawki. Może objawiać się... zamyśleniem
Źródła:
- M. Quigg, EEG w praktyce klinicznej, Wydawnictwo Elsevier Urban&Partner, Wrocław, 2008
- W. Kozubski, Neurologia – kompendium, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014
- Ryszard Podemski, Kompendium neurologii, Wydawnictwo Via Medica, 2019