Zdrowa dieta, w większości przypadków, nie spowoduje przedawkowania żelaza i wiążącego się z nim zagrożenia dla zdrowia. Problem może pojawić się wówczas, gdy na własną rękę zaczniemy przyjmować preparaty z żelazem i przesadzimy z ich ilością. Niestety, zdarza się to coraz częściej, bo wyjątkowo chętnie leczymy się na własną rękę i obawiając się skutków np. ciągłego stosowania diety, przyjmujemy leki i suplementy z żelazem.
Nadmiar żelaza w diecie – czy możemy przedawkować żelazo?
Zdrowa, dobrze zbilansowana i dopasowana do naszych indywidualnych potrzeb dieta nie powinna być powodem przedawkowania żelaza. Jedząc produkty bogate w żelazo, nie musimy obawiać się kłopotów ze zdrowiem, ale pod warunkiem, że dodatkowo nie stosujemy żelaza w tabletkach oraz nie cierpimy na schorzenia wątroby, trzustki i zaburzenia enzymatyczne oraz mukowiscydozę.
Produkty bogate w żelazo (żelazo hemowe), czyli, m.in. czerwone mięso, podroby i mięczaki mogą stanowić potencjalne zagrożenie dla naszego zdrowia i powodować odkładanie się żelaza w organizmie, jednak tylko wówczas, gdy spożywamy je w nadmiarze. Podobnie jest z żelazem obecnym w innych produktach pochodzenia zwierzęcego.
Produkty roślinne zawierają żelazo niehemowe, które przyswajane jest w mniejszych ilościach, więc bywa uważane za bezwartościowe dla naszego zdrowia. Jest zgoła inaczej, bo spożywanie np. kaszy gryczanej i jaglanej, fasoli białej i innych roślin strączkowych, tofu, a także zielonych warzyw w „towarzystwie” produktów bogatych w witaminę C może w dużej mierze i bezpiecznie zaspokoić dzienne zapotrzebowanie na żelazo u osób dorosłych.
Nadmiar żelaza we krwi
Przedawkowanie żelaza w formie leków lub suplementów to nie jedyny powód nadmiaru tego pierwiastka w organizmie. Pierwotną przyczyną nadmiernego magazynowania żelaza jest m.in. hemochromatoza – choroba wrodzona o podłożu metabolicznym. Hemochromatoza pierwotna ujawnia się zazwyczaj około 20. roku życia i w większości przypadków dotyczy męskiej części populacji. Polega ona na tym, że w wyniku nadmiernego wchłaniania żelaza z układu pokarmowego wątroba i inne narządy zaczynają je magazynować i tym samym staje się ono toksyczne.
Do podobnej sytuacji możemy doprowadzić sami, stosując przez dłuższy czas preparaty z żelazem bez wcześniejszej konsultacji lekarskiej i potwierdzenia niedoborów tego pierwiastka. Grozi nam wówczas zatrucie organizmu oraz wiążące się z tym konsekwencje zdrowotne m.in. niewydolność wątroby.
Warto pamiętać, że preparatów z żelazem nie należy nigdy stosować bez wskazań lekarza u niemowląt i małych dzieci, dla których przedawkowanie żelaza jest wyjątkowo niebezpieczne. Nie można podawać żelaza niejadkom, dzieciom szczupłym i bladym oraz niemowlętom w celach profilaktycznych! Osoby dorosłe także nie powinny go przyjmować bez wyraźnej przyczyny np. potwierdzonej badaniami niedokrwistości. Samo stosowanie diety odchudzającej, bladość skóry i uczucie zmęczenia nie są jednoznacznym wskazaniem do sięgania po preparaty z żelazem!
Zbyt dużo żelaza w organizmie – objawy
Jakie są objawy przedawkowania żelaza? Niezależnie od przyczyny wzrostu poziomu żelaza w organizmie, obserwuje się, m.in.:
-
przewlekłe zmęczenie,
-
nadmierną senność,
-
spadek masy ciała,
-
złe samopoczucie fizyczne i psychiczne,
-
niezdrowe (szare, ziemiste) zabarwienie cery,
-
nadmierne wypadanie włosów,
-
zanik owłosienia łonowego i owłosienia pod pachami,
-
nieregularne miesiączki,
-
bóle mięśni i stawów.
Podsumowując, zagrożeniem dla zdrowia jest przede wszystkim żelazo hemowe, które występuje w produktach pochodzenia zwierzęcego, ale spożywając je z umiarem, nie musimy się obawiać, że dojdzie do magazynowania tego pierwiastka w naszym organizmie i wiążących się z tym problemów zdrowotnych.
Najczęściej do nadmiaru żelaza w organizmie prowadzi stosowanie leków i suplementów diety z żelazem; powodem magazynowania żelaza przez organizm są też różne chorzenia np. zapalenie trzustki, wirusowe zapalenie wątroby, alkoholowe stłuszczenie wątroby, hemochromatoza pierwotna i inne choroby metaboliczne.