Jak wynika z informacji przekazanych Rzecznikowi Praw Obywatelskich (RPO) przez przedstawicielki Zespołu Praw Kobiet Inicjatywy „Nasz Rzecznik”, wiele pacjentek ma utrudniony dostęp do zabiegów legalnej aborcji. Dotyczy to przede wszystkim sytuacji, w których ciąża stanowi zagrożenie dla zdrowia psychicznego kobiety.
Kiedy ciąża może zagrażać zdrowiu psychicznemu kobiety?
Zdaniem lekarza psychiatrii Dariusza Miękisza, ciąża może stanowić zagrożenie dla zdrowia psychicznego w sytuacji, gdy:
- zwiększa ryzyko pojawienia się zaburzeń psychicznych (na przykład poprzez intensywne zmiany hormonalne zachodzące w organizmie przyszłej matki),
- działa jako silny, zewnętrzny stresor (sprzyja wówczas wystąpieniu zespołu stresu pourazowego oraz zaburzeń adaptacyjnych),
- kobieta podjęła już decyzję o dokonaniu aborcji, a zakaz przeprowadzenia zabiegu postrzega niczym akt pogwałcenia jej autonomii i prawa do decydowania o swoim ciele (przekonanie o byciu „żywym inkubatorem” dla nienarodzonego dziecka).
Dariusz Miękisz, w jednym z artykułów opublikowanych na łamach czasopisma popularnonaukowego „Filozofia w Praktyce” podkreślił, że trzeci ze „scenariuszy” wydaje się najbardziej uniwersalny, ponieważ dotyczy największej liczby kobiet. Badania zrealizowane w 2017 przez zespół specjalistów pod kierunkiem doktor Antonii Biggs pokazują, że odmowa przerwania ciąży niesie za sobą zwiększone ryzyko wystąpienia niekorzystnych skutków psychologicznych w postaci objawów depresyjnych i lękowych.
Legalna aborcja w Polsce – kiedy jest możliwa?
Zgodnie z przepisami zawartymi w ustawie o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży uchwalonej 7 stycznia 1993 roku legalna aborcja jest możliwa, kiedy ciąża stanowi poważne zagrożenie dla życia lub zdrowia matki albo powstała w wyniku dokonania czynu zabronionego (gwałtu). W 2020 roku Trybunał Konstytucyjny „unieważnił” przesłankę dotyczącą ciężkiego uszkodzenia płodu. Interpretacja utrzymanych w mocy zapisów nastręcza lekarzom, pacjentkom i przedstawicielom środowisk medycznych sporych trudności. Bardzo często kobietom odmawia się przeprowadzenia zabiegu przerwania ciąży w sytuacji, gdy stanowi ona niebezpieczeństwo dla zdrowia psychicznego przyszłej matki. W piśmie Rzecznika Praw Obywatelskich przesłanym do ministra zdrowia Adama Niedzielskiego czytamy:
Chcę też zwrócić uwagę, że wspomniany problem był przeze mnie zasygnalizowany w wystąpieniu skierowanym do Dyrektora Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Białymstoku w związku z odmową wykonania zabiegu terminacji ciąży u pacjentki, która posiadała dwie opinie wydane przez lekarzy psychiatrów potwierdzające, że donoszenie ciąży w sytuacji, gdy płód obarczony jest wadą letalną (płód bezczaszkowy) stanowi zagrożenie dla jej zdrowia. Z uzyskanej przeze mnie odpowiedzi wynika, że Szpital dostrzegał trudności w interpretacji obowiązujących przepisów o dopuszczalności przerywania ciąży i widział potrzebę zwrócenia się do konsultanta wojewódzkiego ds. ginekologii i położnictw w celu określenia, jakie przesłanki medyczne mogą uzasadniać terminację ciąży po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 października 2020 r. [...].
RPO zwraca uwagę na fakt, że zagrożenie dla zdrowia psychicznego kobiety powinno zostać uznane za przesłankę spełniającą kryteria zapisane w ustawie o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży. Trudno – jak wskazuje Rzecznik – zaakceptować sytuacje, kiedy tak się nie dzieje.
Czytaj też:
Badania pokazują, że po zabiegu in vitro co 5 kobieta zachodzi w ciążę naturalnieCzytaj też:
Aborcja w warszawskich szpitalach. „Nie bójcie się, zgłaszajcie się do nas na izbę przyjęć”
Źródło:
- Biggs MA, Upadhyay UD, McCulloch CE, Foster DG. Women's Mental Health and Well-being 5 Years After Receiving or Being Denied an Abortion: A Prospective, Longitudinal Cohort Study. JAMA Psychiatry. 2017 Feb 1;74(2):169-178. doi: 10.1001/jamapsychiatry.2016.3478. Erratum in: JAMA Psychiatry. 2017 Mar 1;74(3):303. PMID: 27973641
- Dariusz Miękisz, „Czy ciąża może być zagrożeniem dla zdrowia psychicznego? Argument za dopuszczalnością aborcji”, Filozofia w Praktyce, t.8. 2022, s.12-19
- bip.brpo.gov.pl