Glejak mózgu - przyczyny, leczenie i rokowania

Mózg to „centrum dowodzenia” ludzkim organizmem, dlatego wszelkie nieprawidłowości związane m.in. ze schorzeniami o podłożu nowotworowym, powodują dość charakterystyczne objawy neurologiczne. Glejak jest jednym z nowotworów wieku dziecięcego – może się rozwinąć już w okresie niemowlęcym. Szczyt zachorowań przypada na 3-4. rok życia oraz 8-10. rok życia. W przypadku osób dorosłych glejaki atakują przede wszystkim pomiędzy 45. a 65. rokiem życia.

Glejak – co to za choroba?

Glejak mózgu i glejak rdzenia kręgowego to guzy nowotworowe ośrodkowego układu nerwowego o różnym stopniu złośliwości, które wywodzą się z komórek glejowych. Ulegają one bardzo intensywnym podziałom u dzieci, co sprawia, że glejak jest jednym z najczęściej diagnozowanych nowotworów wieku dziecięcego.

W przypadku osób dorosłych stanowi 70 procent schorzeń o podłożu nowotworowym, które wywodzą się z tkanki mózgowej. Rokowania dotyczące glejaka są zależne od stopnia złośliwości guza, jego umiejscowienia oraz odpowiednio wczesnej diagnostyki. Jest ona bardzo ważna w przypadku najmłodszych pacjentów, bo występujące u dzieci intensywne podziały komórek przyśpieszają wzrost guza oraz zwiększają ryzyko wystąpienia przerzutów.

Podłożem rozwoju glejaka są nieprawidłowe podziały komórkowe. Ryzyko rozwoju glejaka zwiększa występowanie tej choroby w bliskiej rodzinie. Najczęściej mamy do czynienia z pierwotnym glejakiem, który nie rozwija się pod wpływem działania czynników zewnętrznych i jest m.in. związany z występowaniem chorób o podłożu genetycznym. Możliwy jest także rozwój glejaka w wyniku działania promieniowania jonizującego.

Rodzaje glejaków

Najczęściej diagnozowane glejaki to glejaki mózgu. Glejaki rdzenia kręgowego diagnozowane są stosunkowo rzadko i najczęściej są to zmiany łagodne. Podział glejaków związany jest z rodzajem komórek, z których się one wywodzą. Zgodnie z klasyfikacją WHO glejaki dzielimy na:

• skąpodrzewiaki,
• wyściółczaki,
• rdzeniaki,
• gwiaździaki.

Wywodzą się one z różnych komórek. Dość specyficznym i wyjątkowo trudnym w leczeniu jest glejak wielopostaciowy, który może wywodzić się z kilku różnych rodzajów komórek, co powoduje poważne problemy i zmniejsza szanse pacjentów. Pochodzenie glejaka wielopostaciowego wpływa także na stopień jego złośliwości, czyniąc ten rodzaj guza mózgu szczególnie agresywnym oraz opornym na zastosowane leczenie.

Glejak – przyczyny

W większości glejaki rozwijają się ze względu na pierwotnie występujące nieprawidłowości. Rzadko mają związek z napromieniowaniem organizmu i działaniem innych mutagennych czynników np. używek i chemikaliów. Trwają badania nad związkiem rozwoju glejaków z zanieczyszczeniem środowiska naturalnego m.in. plastikiem oraz obecnością w wodzie i pożywieniu pozostałości nawozów sztucznych i środków ochrony roślin.

Glejak – objawy

Objawy glejaka możemy podzielić na dwie grupy, czyli objawy typowe dla większości nowotworów mózgu, których pojawienie się jest skutkiem rosnącego ciśnienia wewnątrzczaszkowego oraz ucisku na otaczające guz tkanki i objawy związane z lokalizacją guza, który zaburza funkcjonowanie konkretnej części mózgu.

Do dość charakterystycznych objawów glejaka zaliczyć możemy:

• narastający, oporny na leki przeciwbólowe ból głowy,
• poranne mdłości i wymioty na czczo,
• zawroty głowy,
• senność,
• zaburzenia osobowości,
• zaburzenia pamięci,
• napady padaczki,
• omdlenia,
• zaburzenia koncentracji.

W zależności od miejsca, w którym pojawi się guz, występują także m.in.:

• zaburzenia mowy,
• zaburzenia wzroku,
• zaburzenia czucia,
• zaburzenia węchu i smaku,
• problemy z utrzymaniem równowagi,
• jednostronne lub obustronne porażenie kończyn i niedowłady,
• inne objawy neurologiczne.

Leczenie glejaka

Najczęściej stosowaną metodą leczenia glejaka jest chirurgiczne usunięcie guza. Jeśli jednak jest on zlokalizowany w okolicach kluczowych struktur mózgu, jego wycięcie może okazać się niemożliwe w całości bądź zupełnie niemożliwe. Leczeniem wspomagającym jest radio- i chemioterapia. Stosuje się także nowoczesne terapie genowe czy immunoterapię.

Rokowania przy glejaku

Rokowania w przypadku glejaka zależne są m.in. od stopnia zaawansowania choroby oraz stopnia złośliwości zmiany nowotworowej. W przypadku glejaków I stopnia rokowania są bardzo pomyślne ze względu na najmniejszy stopień złośliwości guzów. W tym przypadku niemal 50 procent pacjentów cieszy się dobrym zdrowiem po 10 latach od wykrycia i wyleczenia choroby. Glejaki IV stopnia rokują najgorzej – średnia przeżywalność pacjentów z tym typem guzów mózgu to około 12-18 miesięcy.

Zgodnie ze statystykami glejaki zajmują 9. miejsce, jeżeli chodzi o śmiertelność wśród dorosłych mężczyzn oraz 13. miejsce w przypadku śmiertelności dorosłych kobiet. W przypadku małych dzieci nowotwory mózgu do druga po białaczce choroba powodująca najwięcej zgonów.