Do skręcenia stawu skokowego dochodzi na skutek znacznego przekroczenia zakresu ruchu stawu skokowego. Ryzyko urazu zwiększa zawodowe i amatorskie uprawianie sportów, które wymagają wykonywania ruchów skrętnych. Najczęściej zwichnięcie stawu skokowego diagnozowane jest m.in. u osób grających w tenisa i gry zespołowe np. koszykówkę i siatkówkę. Trzeba jednak wiedzieć, że zwichnięcie kostki może być konsekwencją np. nieostrożnego spacerowania po nierównym terenie, poślizgnięcia się na mokrej podłodze lub nieostrożnego chodzenia po schodach.
Na skutek urazu w obrębie stawu skokowego dochodzi do naciągnięcia lub rozerwania więzadeł oraz uszkodzenia torebki stawowej. Skręcenie stawu skokowego wymusza rozpoczęcie leczenia, które ma na celu przywrócenie prawidłowych funkcji stawu skokowego. Leczenie skręconej kostki dobierane jest do rodzaju urazu i stopnia uszkodzenia stawu skokowego. Warto wiedzieć, jakie objawy wskazują na skręcenie kostki oraz jak udzielić pierwszej pomocy osobie poszkodowanej, aby nie pogłębić urazu.
Co warto wiedzieć o stawie skokowym?
Staw skokowy narażony jest na bardzo duże obciążenia. Łączy on kości podudzia i kości stopy. W budowie stawu skokowego wyróżniamy dwie części, czyli staw skokowy górny i staw skokowy dolny. Za stabilizację stawu skokowego odpowiadają więzadła. W obrębie stawu skokowego górnego wyróżniamy 4 więzadła: więzadło trójgraniaste, więzadło skokowo-strzałkowe przednie, więzadło skokowo-strzałkowe tylne i więzadło piętowo-strzałkowe. Za stabilizację stawu skokowego dolnego odpowiadają 3 więzadła: więzadło piętowo-łódkowe podeszwowe, więzadło piętowo-łódkowe i więzadło skokowo-łódkowe.
Podczas urazu stawu skokowego najczęściej uszkodzeniu ulega więzadło skokowo-strzałkowe przednie lub więzadło trójgraniaste. Rzadziej dochodzi do uszkodzenia więzadła piętowo-strzałkowego. Wyróżniamy:
-
boczne skręcenie kostki – w tym przypadku podeszwa stopy wykręca się do wewnątrz, co powoduje uszkodzenie w obrębie więzadła skokowo-strzałkowego,
-
zewnętrzne skręcenie kostki – w tym przypadku podeszwa stopy wykręca się na zewnątrz, co powoduje uszkodzenie w obrębie więzadła trójgraniastego.
Podczas skręcenia kostki dochodzi nie tylko do uszkodzenia więzadeł. Na skutek urazu może również dojść do uszkodzenia torebki stawowej.
Stopnie skręcenia kostki
Podczas rozpoznania skręcenia kostki stosowana jest trzystopniowa skala. Wyróżniamy:
-
skręcenie kostki I stopnia – jest niegroźne. W tym przypadku nie dochodzi do zerwania więzadeł i poważnego urazu torebki stawowej. Skręcenie kostki I stopnia związane jest z naciągnięciem więzadeł i torebki stawowej. Uraz nie powoduje uciążliwych dolegliwości;
-
skręcenie stawu skokowego II stopnia – prowadzi do uszkodzenia torebki stawowej oraz częściowego zerwania więzadeł. II stopień skręcenia kostki powoduje ból o umiarkowanym nasileniu;
-
skręcenie kostki III stopnia – powoduje całkowite przerwanie więzadeł oraz rozerwanie torebki stawowej. Uraz wiąże się z nasilonymi dolegliwościami bólowymi oraz powoduje trudności z chodzeniem.
W wyniku cięższych obrażeń może dojść do poważnych uszkodzeń w obrębie stawu skokowego, które wymagają nie tylko specjalistycznego leczenia, ale także rehabilitacji. Sposób leczenia skręconej kostki zależy od stopnia zaawansowania urazu.
Objawy skręcenia kostki
Objawy skręcenia kostki zależą od stopnia urazu.
Przy skręceniu kostki I stopnia występuje niewielki ból, obrzęk oraz nieznaczne ograniczenie ruchomości bez niestabilności. Uraz nie wiąże się z uszkodzeniem torebki stawowej, co sprawia, że staw zachowuje swoje funkcje. Nie występują rozległe siniaki i krwiaki; może pojawić się zaczerwienienie. Podczas skręcenia stawu skokowego I stopnia dolegliwości utrzymują się kilka dni i mijają bez specjalistycznego leczenia. Zalecane jest stosowanie zimnych kompresów, aby zmniejszyć obrzęk. Skręconej kostki nie należy nadmiernie obciążać. Aby uniknąć pogłębienia się urazu, zalecane jest noszenie stabilizatora. Skręcenie kostki I stopnia, choć nie jest bardzo uciążliwe, wymaga rezygnacji z aktywności fizycznej, która może pogłębić uraz.
Przy skręceniu kostki II stopnia pojawiają się bardziej dokuczliwe dolegliwości. Objawy skręcenia kostki II stopnia to m.in. umiarkowany ból, obrzęk, zaczerwienienie, a także częściowa niestabilność stawu skokowego. Zwichnięcie kostki II stopnia uniemożliwia swobodne poruszanie się, powodując nasilenie się dolegliwości bólowych przy próbie obciążenia stawu skokowego. Ból i obrzęk pomagają zmniejszyć zimne okłady. Niezbędne jest unikanie obciążania chorej kostki oraz jej unieruchomienie i noszenie stabilizatora.
Jeżeli dojdzie do zwichnięcia kostki III stopnia, to pojawiają się nasilone dolegliwości bólowe, znaczny obrzęk, niestabilność stawowa, a także rozległe krwiaki, co jest związane z uszkodzeniem torebki stawowej. Dolegliwości powodują poważne trudności z chodzeniem, nasilając się przy próbach obciążenia stopy. Niezbędne jest unieruchomienie kostki i noszenie stabilizatora oraz unikanie wysiłku fizycznego, a także stosowanie okładów m.in. z kwaśnej wody lub zimnych kompresów, które powodują zmniejszenie bólu i zmniejszenie obrzęku. Ze względu na nasilone objawy konieczne okazuje się stosowanie leków przeciwbólowych. Dość często skręcenie stawu skokowego III stopnia wymaga interwencji chirurgicznej.
Objawy skręcenia stawu skokowego zawsze powinny zostać skonsultowane ze specjalistą. Nawet w przypadku niegroźnego skręcenia kostki I stopnia zalecane jest wykonanie zdjęcia RTG w celu wykluczenia poważniejszych urazów.
Skręcenie kostki – jak długo trwa leczenie?
Czas trwania leczenia skręcenia kostki zależy od stopnia uszkodzenia stawu skokowego. Skręcenie stawu skokowego I stopnia nie wymaga długiego leczenia i rehabilitacji – postępując zgodnie z zaleceniami specjalisty, możemy powrócić do normalnego funkcjonowania po około 7-10 dniach od urazu. Skręcenie stawu skokowego II stopnia wymaga nieco dłuższego leczenia. Zwykle potrzeba około 14 dni, aby dolegliwości minęły. Skręcenie stawu skokowego III stopnia wymaga 4-6 tygodni leczenia oraz rehabilitacji.
Ważne! Czas leczenia zależy od stopnia zaawansowania urazu. Nie zawsze proces regeneracji tkanek przebiega w taki sam sposób, co może wydłużać czas utrzymywania się objawów.
Leczenie skręconej kostki poprzedzone jest oceną stopnia urazu. Jeżeli objawy wskazują na skręcenie kostki I stopnia i zdjęcie RTG nie ujawnia nieprawidłowości w postaci złamań lub pęknięć kości, to pacjent nie musi przechodzić dodatkowych badań. Poważniejsze urazy wymagają wykonania specjalistycznych badań – w celu oceny rozległości uszkodzeń może zostać wykonany np. rezonans magnetyczny stawu skokowego.
Skręcenie kostki – pierwsza pomoc
Podejrzewając skręcenie kostki, trzeba:
-
zabezpieczyć staw skokowy – bolącej kostki nie można obciążać,
-
usztywnić staw skokowy np. bandażem elastycznym,
-
zastosować chłodzący okład,
-
przeciwdziałać powstawaniu znacznego obrzęku – zalecane jest uniesienie nogi powyżej poziomu serca.
Ważne! Uraz kostki powinien skłonić do natychmiastowego zaprzestania aktywności fizycznej oraz konsultacji z lekarzem.
Źródła:
Monika Bilewicz, Robert Stebel, Anna Czerkies, Skręcenie stawu skokowego i następstwa jego leczenia, PrzypadkiMedyczne.pl, 2012, 23, s. 88–92.
Agnieszka Pedrycz, Małgorzata Frąckiewicz, Beata Cichacz, Piotr Siermontowski, Urazy w obrębie stawu skokowego. Diagnostyka, profilaktyka, leczenie operacyjne, Polish Hyperbaric Research, 4(49), 2014.
Brzezińska P., Mieszkowski J., Kompleksowe postępowanie fizjoterapeutyczne w skręceniu stawu skokowego, Journal of Education, Health and Sport, 5/2015.
Czytaj też:
Domowe sposoby na bolące kolana – okłady, kąpiele, masaże, ćwiczenia i dietaCzytaj też:
Kolory na SOR. Na czym polega segregacja na SOR?