Choroba refluksowa przełyku (refluks) – objawy, diagnostyka, dieta, przyczyny

Choroba refluksowa przełyku zaliczana jest do grupy często diagnozowanych chorób gastroenterologicznych. W krajach wysoko rozwiniętych dotyka 20-40% populacji osób dorosłych, jednak coraz częściej bywa także diagnozowana u dzieci. Ze względu na niespecyficzne objawy choroby refluksowej przełyku diagnostyka bywa utrudniona. Objawy choroby pojawiają się na skutek działania różnych czynników, dlatego nawet w przypadku szybko zdiagnozowanej i prawidłowo leczonej choroby refluksowej przełyku znaczna część pacjentów nie odczuwa wyraźnej poprawy.

Choroba refluksowa przełyku – co warto wiedzieć?

Choroba refluksowa przełyku to choroba przewlekła, która wymaga przestrzegania określonych zasad w celu zapobiegania jej nawrotom. Niestety, nie zawsze możliwa jest redukcja wszystkich przyczyn jej rozwoju, co powoduje, że znaczny odsetek stosujących leczenie farmakologiczne pacjentów odczuwa nieprzyjemne dolegliwości choroby refluksowej przełyku częściej niż raz w tygodniu, co utrudnia im normalne funkcjonowanie. Refluks żołądkowo-przełykowy powoli staje się chorobą cywilizacyjną, co ma związek z rosnącym odsetkiem chorych, którzy zamieszkują w krajach wysoko rozwiniętych.

Jednym ze sposobów leczenia choroby refluksowej przełyku są inhibitory pompy protonowej. To leki, które pozwalają zredukować nieprzyjemne objawy, jednak nie w każdym przypadku okazują się skuteczne. Aby leczenie okazało się efektywne, konieczne są nie tylko inhibitory pompy protonowej, ale także m.in. przestrzeganie odpowiedniej diety i unikanie stresujących sytuacji, bo stres jest jedną z najczęstszych przyczyn rozwoju choroby refluksowej przełyku. Uciążliwe objawy nasila palenie papierosów i picie alkoholu.

Choroba refluksowa przełyku związana jest z nieprawidłowościami w obrębie dolnego zwieracza przełyku. Na skutek działania różnorodnych czynników dochodzi do zarzucania treści żołądkowej do przełyku, co skutkuje występowaniem nieprzyjemnych objawów oraz poważnych powikłań. Treść z żołądka o kwaśnym lub zasadowym pH, która przedostaje się poza żołądek, wywołuje objawy przełykowe i objawy pozaprzełykowe, które bywają przypisywane innym chorobom. Jednym z objawów przełykowych są uszkodzenia błony śluzowej, które zwiększają ryzyko wystąpienia raka przełyku.

Refluks staje się problemem społecznym...

Choroba refluksowa przełyku stanowi poważny problem społeczny, który wpływa na każdą sferę życia. Jakość życia osób chorych na skutek występowania uciążliwych objawów ulega obniżeniu, co przekłada się na efektywność pracy, a także poziom sił witalnych. Od wielu lat trwają intensywne badania, których celem jest znalezienie skutecznego leku na chorobę refluksową przełyku, który nie tylko przyniesie chorym długotrwałą ulgę, ale także pozwoli ograniczyć ryzyko wystąpienia poważnych powikłań.

Choroba refluksowa przełyku – przyczyny

Wyróżnia się kilka czynników, które powodują chorobę refluksową przełyku. Zaliczamy do nich m.in.:

• zaburzenia motoryki czynnościowej przełyku,
• upośledzenie mechanizmów opróżniania żołądka,
• wzrost ciśnienia w żołądku oraz jamie brzusznej,
• nadmierne rozciągniecie żołądka,
• zaburzenia mechanizmów obrony śluzówkowej przełyku,
• zaburzenia związane z oczyszczaniem przełyku,
• uszkodzenie zwieracza,
• który stanowi naturalną barierę antyrefluksową.

Powyższe przyczyny rozwoju choroby refluksowej przełyku mają związek z nieprawidłowościami w obrębie układu pokarmowego, jednak do częstych przyczyn choroby zaliczamy także czynniki zewnętrzne. Na skutek ich działania dochodzi do upośledzenia prawidłowej czynności przełyku i żołądka, co skutkuje zarzucaniem treści żołądkowej do przełyku.

Inne przyczyny choroby refluksowej przełyku

Do czynników zewnętrznych, które mają znaczący wpływ na rozwój choroby, zaliczamy sposób odżywiania i tryb życia, a także czynniki psychologiczne. Przewlekły stres w niekorzystny sposób oddziałuje na układ pokarmowy oraz inne układy w organizmie, prowadząc m.in. do zaburzeń związanych z trawieniem oraz do nadmiernego wydzielania kwasów żołądkowych.

W przypadku choroby refluksowej przełyku obserwowane jest jednoczesne występowanie kilku czynników, które mają wpływ na jej rozwój. Do najczęściej występujących, zaliczamy nadwagę i otyłość, brak aktywności fizycznej oraz negatywne emocje, które w połączeniu z zaburzeniami czynnościowymi układu pokarmowego sprzyjają zarzucaniu treści pokarmowej z żołądka do przełyku, a także utrudniają leczenie choroby refluksowej przełyku.

Gdy objawy refluksu powracają...

Choroba refluksowa przełyku często nawraca. Wielu pacjentów zgłasza występowanie nieprzyjemnych dolegliwości pomimo zastosowania inhibitorów pompy protonowej, co zwykle ma związek z nieprzestrzeganiem diety oraz działaniem innych czynników. Warto wiedzieć, że nieleczona choroba refluksowa przełyku nie tylko utrudnia normalne funkcjonowanie, obniżając jakość życia, ale także przyczynia się do rozwoju innych chorób o ostrym i przewlekłym przebiegu.

Przyczyną rozwoju oraz tego, że objawy refluksu zaostrzają się, jest także przyjmowanie niektórych leków, palenie papierosów i nadużywanie alkoholu. Na skutek uszkodzenia błony śluzowej przełyku może dojść m.in. do powstawania nadżerek oraz krwawienia z przełyku. Nasilenie objawów refluksu zawsze jest wskazaniem do wizyty u lekarza, bo odczuwane dolegliwości mogą również wskazywać na inne schorzenia.

Objawy nietypowe i typowe refluksu żołądkowo-przełykowego

Objawy refluksu możemy podzielić na dwie grupy, czyli przełykowe objawy refluksu i pozaprzełykowe objawy refluksu. Zmagając się z chorobą refluksową przełyku, musimy być świadomi, że pewne objawy refluksu żołądkowo-przełykowego to tzw. objawy alarmowe, które wymagają szybkiej konsultacji lekarskiej. Każdy pacjent, który cierpi na refluks przełykowy powinien być pod stałą opieką lekarza.

W przypadku tej choroby ważne jest leczenie farmakologiczne, zmiana diety i trybu życia oraz systematyczne wykonywanie badań, które pozwalają wykryć ewentualne powikłania, jakimi obarczone jest zarzucanie treści żołądkowej do przełyku.

Przełykowe objawy refluksu, które związane są z chorobą refluksową przełyku, to symptomy takie jak:

• uczucie cofania się treści żołądkowej do przełyku np. podczas pochylania się,
• ból klatki piersiowej,
• pieczenie w przełyku (zgaga),
• uczucie dyskomfortu w nadbrzuszu,
• kwaśne odbijanie.

Powyższe objawy refluksu występują u większości zmagających się z chorobą refluksową pacjentów. Na skutek choroby przewlekłej rozwija się także zapalenie przełyku, którego podłożem są podrażnienia błony śluzowej.

Poza objawami przełykowymi wyróżnia się także zespoły objawów pozaprzełykowych o udowodnionym i domniemanym związku z chorobą refluksową przełyku. Pozaprzełykowe objawy refluksu, których związek z refluksem został udowodniony, to symptomy takie jak:

• przewlekły kaszel tzw. zespół kaszlu refluksowego,
• uszkodzenie szkliwa zębowego,
• nawracające zapalenie krtani,
• napady astmatyczne.

Choroba refluksowa przełyku jest jednym z czynników, które powodują pojawienie się także innych objawów. Ich występowanie u większości chorych dowodzi związku pomiędzy chorobą refluksową przełyku i nawracającymi dolegliwościami ze strony jamy nosowo-gardłowej, układu oddechowego i jamy ustnej. Domniemane pozaprzełykowe objawy nietypowe refluksu żołądkowo-przełykowego to m.in.:

• zapalenie gardła,
• idiopatyczne włóknienie płuc,
• zapalenie płuc,
• zapalenie zatok przynosowych,
• nawracające zapalenie ucha środkowego,
• nieprzyjemny posmak w ustach,
• pieczenie tylnej ściany jamy ustnej,
• przewlekły kaszel,
• pieczenie języka,
• nawracające stany zapalne śluzówki jamy ustnej.

Chorobę refluksową przełyku można podejrzewać, gdy stwierdza się objawy refluksu występujące w grupie, czyli łącznie kilka z nich. Istotne dla postawienia diagnozy są przede wszystkim objawy przełykowe, a nie np. tylko ból klatki piersiowej czy kaszel. Początkowy stopień zaawansowania choroby zwykle manifestuje się jedynie pieczeniem w przełyku oraz pieczeniem tylnej części jamy ustnej, a także dyskomfortem w nadbrzuszu. Nieprzyjemne objawy refluksu wywołuje obecny w żołądku kwas solny, który przedostaje się do przełyku.

Choroba refluksowa przełyku – alarmowe objawy refluksu

Choroba refluksowa przełyku może uśpić czujność i sprawić, że nie zauważymy wczesnych objawów np. zawału. Jeżeli ból i pieczenie za mostkiem utrzymują się przez dłuższy czas, pojawia się drętwienie ręki oraz niepokój, to należy jak najszybciej zasięgnąć porady lekarza.

Na poważne problemy w obrębie układu pokarmowego wskazują m.in. krwawienie z przełyku, uczucie ciała obcego w przełyku lub jamie brzusznej, wyczuwalny guz w nadbrzuszu, chudnięcie, brak apetytu i nasilające się objawy choroby refluksowej. Powyższe objawy mogą wskazywać na zapalenie przełyku, pojawienie się nadżerek, a także są wskazaniem do tego, aby sprawdzić, czy nie rozwinął się rak przełyku.

Choroba refluksowa przełyku – badania

Choroba refluksowa przełyku diagnozowana jest za pomocą endoskopu. Endoskopowe badanie przełyku pozwala w małoinwazyjny i skuteczny sposób wykryć przyczyny dolegliwości oraz sprawdzić, czy nie pojawiły się poważne powikłania związane z chorobą refluksową przełyku.

Leczenie refluksu

Często popełnianym przez chorych błędem jest leczenie refluksu na własną rękę, czyli z zastosowaniem dostępnych bez recepty leków, które chwilowo redukują nieprzyjemne objawy. Leki zobojętniające kwas solny działają w sposób, który nie leczy schorzenia, a jedynie łagodzi ból i pieczenie w przełyku.

Endoskopowe badanie przełyku pozwala pozstawić diagnozę i wdrożyć leczenie, które dobierane jest indywidualnie do każdego pacjenta i uwzględnia zarówno przyjmowanie środków farmakologicznych (w tym m.in. inhibitory pompy protonowej), jak i leczenie operacyjne, które może okazać się koniecznością w przypadku, gdy zostanie zdiagnozowana przepuklina roztworu przełykowego.

Choroba refluksowa przełyku – dieta

Choroba refluksowa przełyku wymusza stosowanie nie tylko leków (inhibitory pompy protonowej), ale również lekkostrawnej diety, która nie obciąża żołądka oraz nie wpływa na zwiększenie wydzielania kwasu solnego. Zakazane są m.in. potrawy tłuste, potrawy smażone i odsmażane, warzywa cebulowe, cytrusy, a także czekolada i napoje z kofeiną. Bezwzględnie trzeba zrezygnować z picia alkoholu oraz palenia papierosów!

Czytaj też:
Domowe sposoby na refluks – mleko, siemię lniane, imbir