Progesteron to żeński hormon, który pełni wiele funkcji. Wywołuje miesiączkę, przygotowuje ciało kobiety do ciąży i odpowiada za jej podtrzymanie. Co trzeba wiedzieć o progesteronie?
Co to jest progesteron?
Progesteron to hormon steroidowy, jeden z najważniejszych żeńskich hormonów, które są wydzielane przez jajniki. W fazie lutealnej cyklu i w pierwszych tygodniach ciąży produkują go komórki ciałka żółtego. W zaawansowanej ciąży funkcję wytwarzania progesteronu przejmuje łożysko.
Ciałko żółte zaczyna produkować progesteron tuż po owulacji, w drugiej połowie cyklu. W ten sposób przygotowuje macicę do przyjęcia zapłodnionego jajeczka i podtrzymania ciąży. Jeśli do zapłodnienia nie dojdzie, produkcja progesteronu spada, a u kobiety pojawia się miesiączka.
Progesteron we wczesnej ciąży
Jeśli dochodzi do zapłodnienia, a komórka jajowa łączy się z plemnikiem, progesteron ma do odegrania ważną rolę. Stymuluje gruczoły endometrium do wzrostu, lepszego ukrwienia i wytwarzania substancji odżywczych, by utrzymać zarodek przy życiu.
W kolejnych tygodniach ciąży rola progesteronu jest nie mniej ważna. Stymuluje wzrost gruczołów piersiowych, przygotowując ciało do laktacji – dzięki temu mama może karmić dziecko piersią po porodzie. Pozwala zwiększyć zapotrzebowanie na tlen, rozluźnia mięśnie gładkie, ale niestety też odpowiada za problemy z przewodem pokarmowym. To on odpowiada za zaparcia, nudności, mdłości w ciąży.
Czytaj też:
Plamienie implantacyjne: skąpe krwawienie pierwszym objawem ciąży?
Progesteron a układ nerwowy
Progesteron pełni również rolę neuroprzekaźnika i transportuje informacje do komórek nerwowych organizmu. Chroni je również przed uszkodzeniami i usprawnia proces ich regeneracji. Naukowcy zastanawiają się obecnie za jakie inne procesy odpowiada progesteron.
Zwracają uwagę nie tylko na jego udział w aktywności seksualnej, ale twierdzą, że ma on znaczący udział w procesie zdobywania wiedzy i... odczuwania smutku. To właśnie spadek progesteronu ma przyczyniać się do występowania depresji poporodowej u młodych mam.
Badania progesteronu
Ginekolog może zlecić badanie poziomu progesteronu w celu:
- potwierdzenia owulacji
- zdiagnozowania przyczyn nieprawidłowych miesiączek
- monitorowania przebiegu ciąży
- podtrzymania zagrożonej ciąży
- monitorowania rozwoju łożyska
- wyeliminowania ryzyka istnienia guzów produkujących progesteron
Prawidłowe stężenie progesteronu odpowiada m.in. za regularność cykli miesięcznych. Jeśli pod koniec każdego cyklu kobieta dostaje plamień międzymiesiączkowych, być może ma zbyt niski poziom progesteronu w fazie lutealnej. Jeśli nie ma wyraźnych objawów owulacji i nie potrafi u siebie rozpoznać dni płodnych, ginekolog również może zlecić sprawdzenie poziomu progesteronu. Równie istotne jest to we wszystkich nieprawidłowościach związanych z ciążą czy z diagnostyką guzów.
Badanie wykonuje się kilkukrotnie w różnych fazach cyklu. Krew pobiera się z żyły łokciowej.
Czytaj też:
7 oznak torbieli jajników. Bądź czujna nawet, gdy czujesz się dobrze
Normy progesteronu
Normy progesterony uzależnione są od wieku kobiety, fazy cyklu w jakiej się znajduje, a nawet od metody oznaczania. Przyjmuje się następujące normy:
- faza folikularna: 0,057-0,893 ng/ml,
- faza owulacyjna: 0,121-12,0 ng/ml,
- faza lutealna: 1,83-23,9 ng/ml,
- po menopauzie: <0,05-0,126 ng/ml
U kobiet w ciąży są one następujące:
- I trymestr: 11,0-44,3 ng/ml,
- II trymestr: 25,4-83,3 ng/ml,
- III trymestr: 58,7-214 ng/ml
Nadmiar progesteronu
Wysoki poziom progesteronu nie jest tak niebezpieczny jak jego niedobór. Może jednak sygnalizować różne choroby lub stany zapalne, które toczą się w organizmie:
- torbiele jajników
- zespół policystycznych jajników
- guzy jajników, nadnerczy
- guzy jąder u mężczyzn
- zespół nadnerczowo-płciowy
- nowotwór jajników
Bardzo wysoki poziom progesteronu może być również objawem ciąży mnogiej.
Niedobór progesteronu
Zbyt niski poziom progesteronu może oznaczać, że cykl kobiecy jest zaburzony:
- niedobór progesteronu może wskazywać na brak owulacji
- nasila PMS
- we wczesnej ciąży może doprowadzić do poronienia
- może sygnalizować również problemy z łożyskiem
- w późnej ciąży może być oznaką zatrucia ciążowego
- u dojrzałych kobiet może być oznaką klimakterium
Niedobór progesteronu może także prowadzić do niepłodności.
Leczenie niedoboru progesteronu
Niski poziom progesteronu leczy się za pomocą terapii hormonalnej. U kobiet, które starają się o dziecko, pozwala ona uregulować cykle i przygotowuje endometrium na zajście w ciążę. Leki występują w postaci tabletek lub globulek dopochwowych. Stosuje się je również w leczeniu objawów klimakterium takich jak suchość pochwy czy długie, obfite miesiączki.
Niski poziom tego hormonu można spróbować również uregulować samodzielnie za pośrednictwem diety. Warto włączyć do niej produkty pełne witamin z grupy B, witaminy C i cynku. Znajdują się one w kaszach, roślinach strączkowych, fasoli, jajach, drobiu, szpinaku, cytrusach, wątróbce, pestkach, orzechach.
Czytaj też:
Endometrioza – czy da się ją wyleczyć?