Hemoroidy występują tylko u osób starszych?To mit. Choć faktycznie znacznie częściej przytrafiają się seniorom, kłopoty z nimi można mieć w każdym wieku – zdarza się, że cierpią na nie nawet dzieci.
Dla wielu osób załatwianie się w publicznej toalecie to prawdziwy stres. Tymczasem powtarzające się unikanie i wstrzymywanie wypróżniania w miejscach publicznych jest wstępem do choroby hemoroidalnej – to najczęstszy powód występowania hemoroidów u nastolatków. U seniorów główną przyczyną jest nabywana wraz z wiekiem tendencja do zaparć, która jest skutkiem wolniejszego rytmu życia.
Hemoroidy to nie nazwa choroby, lecz struktur naczyniowych położonych w kanale odbytu. Mają podobną rolę jak zwieracze – uszczelniają odbyt i odpowiadają za wypróżnianie się oraz kontrolowanie uwalniania gazów. Przypominają poduszeczki wypełnione krwią. Zdrowe są dla nas całkowicie niewidoczne i niewyczuwalne. Dopiero, gdy się powiększą, zaczynają dawać przykre dolegliwości – pieczenie, świąd, a nawet krwawienie – stąd ich nazwa guzki krwawnicze.
Czym są hemoroidy?
Hemoroidy to naturalnie występujące w kanale odbytu struktury naczyniowe. U większości osób nie wywołują one dyskomfortu, który odczuwany jest wówczas, gdy guzki krwawnicze ulegną powiększeniu oraz pojawią się związane z tym zaburzenia krążenia krwi. W zależności od stopnia zaawansowania choroby hemoroidalnej mamy do czynienia z różnymi objawami, które wskazują na problemy z funkcjonowaniem hemoroidów.
Guzki krwawnicze swoją budową przypominają małe poduszeczki. Po defekacji wypełniają się one krwią, odpowiadając wraz ze zwieraczem za uszczelnienie odbytu oraz uniemożliwiając mimowolne popuszczanie stolca i oddawanie gazów. Przed defekacją z hemoroidów odpływa krew, co umożliwia swobodne i bezbolesne oddanie stolca.
Hemoroidy nie są patologicznymi zmianami, które tworzą się na skutek procesu chorobowego. Ma je każdy z nas i dzięki temu możemy uniknąć mimowolnego popuszczania stolca, gdy z różnych powodów nie możemy od razu skorzystać z toalety. Hemoroidy to struktury naczyniowe, które wraz ze zwieraczem odpowiadają za szczelność odbytu. Choroba hemoroidalna może rozwinąć się u kobiet i mężczyzn w różnym wieku na skutek m.in. stosowania niewłaściwie skomponowanej diety oraz prowadzenia siedzącego trybu życia.
Hemoroidy mogą zacząć sprawiać problemy u osób w każdym wieku. Coraz częściej diagnozowana jest choroba hemoroidalna u dzieci i młodzieży, co jest zjawiskiem bardzo niepokojącym i jednoznacznie wskazującym na nieprawidłowości związane ze stosowaną dietą oraz prowadzonym trybem życia. Te i inne czynniki zwiększają ryzyko rozwoju choroby hemoroidalnej, która stopniowo upośledza odpływ krwi z żylnych naczyń hemoroidalnych. Na skutek związanych z krążeniem nieprawidłowości dochodzi także do pojawienia się zakrzepicy guzków krwawniczych oraz zakrzepicy w naczyniowym splocie odbytniczym dolnym.
Skąd to się bierze?
Choroba hemoroidalna powstaje w efekcie powtarzającego się wzrostu ciśnienia albo zastoju krwi w odbytniczych splotach żylnych. Dochodzi do tego np. podczas biegunek, zaparć, w czasie ciąży. Ich powstawaniu sprzyja także otyłość, siedzący tryb życia, wielogodzinna praca przy komputerze – czyli wszystkie sytuacje, w których utrudniony jest swobodny przepływ krwi w okolicach odbytu. Ale także... zbyt intensywne ćwiczenia, np. przesadzona praca na rzeźbą ciała, wymagająca dźwigania ciężarów – również może skończyć się powstaniem hemoroidów.
Wpływ na ich występowanie może mieć także dieta. Jeśli jest uboga w błonnik może bowiem prowadzić do zaparć. Pikantne potrawy i używki takie jak alkohol czy papierosy mogą powodować nieregularne wypróżnienia. Z kolei niewystarczające nawadnianie i nadużywanie alkoholuosłabia naczynia krwionośne. Znaczenie mają także nasze genetyczne uwarunkowania, szczególnie te związane z zaburzeniami struktury kolagenu i elastyny.
Hemoroidy często występują w parze z innymi zaburzeniami naczyniowymi np. przewlekłą niewydolnością żylną kończyn dolnych – jeśli więc chorujemy na żylaki, może się okazać, że „dopracujemy się” także hemoroidów.
Objawy hemoroidów
Objawy hemoroidów mogą nas zaskoczyć i wywołać niepokój, bo zauważanie krwi na papierze toaletowym jest dość stresujące i kojarzy się nam z bardzo poważnymi schorzeniami. Zanim dojdzie jednak do krwawienia z hemoroidów, które występuje w momencie defekacji, pojawiają się objawy wskazujące na hemoroidy I i II stopnia, czyli świąd odbytu, pieczenie, dyskomfort odczuwany podczas dłuższego siedzenia. W bardziej zaawansowanym stadium choroby pojawia się ból podczas oddawania stolca oraz wrażenie niepełnego wypróżnienia się, co wymusza częste korzystanie z toalety w celu pozbycia się zalegających w odbytnicy mas kałowych. Znaczne powiększenie się hemoroidów prowadzi do zakrzepicy, na którą mogą wskazywać ból i kłucie w okolicy odbytu, a także dyskomfort odczuwany w okolicy miednicy. Skutkiem zaawansowanej choroby hemoroidalnej jest również wypadanie hemoroidów poza odbyt, co nie jest przyjemnym doznaniem. Krwawienia w zaawansowanym stadium choroby hemoroidalnej mogą pojawiać się podczas każdego wypróżnienia, a związany z odczuwanymi dolegliwościami stres dodatkowo wpływa na pojawienie się nawykowych zaparć, które nasilają objawy choroby.
Mechanizm powstawania
Mechanizm powstawania hemoroidów jest dość złożony. Choroba hemoroidalna rozwija się na skutek wzrostu ciśnienia krwi w świetle struktur naczyniowych, a także osłabienia ściany naczyń żylnych. Choć hemoroidy są częścią ludzkiej budowy anatomicznej, to pewne czynniki wpływają na zaburzenia w ich naturalnym funkcjonowaniu oraz powstawania tzw. żylaków odbytu. Wzrost ciśnienia krwi, a także zaburzenia krążenia w obrębie m.in. miednicy małej doprowadzają do poszerzenia światła naczyń krwionośnych, ich pękania, a także krwawienia.
Problemy z odpływem krwi z hemoroidów sprzyjają tworzeniu się zakrzepów, które dodatkowo blokują swobodne krążenie krwi, prowadząc do nadmiernego powiększenia się guzków krwawniczych oraz związanych z tym dolegliwości. W momencie pojawienia się zakrzepicy m.in. w splocie naczyń podskórnych, która jest skutkiem zaburzeń krążenia, mamy do czynienia z tzw. powikłaną chorobą hemoroidalną, jednak w większości przypadków hemoroidy cechują się łagodnym przebiegiem, a szybkie wdrożenie leczenia zachowawczego i zmiana szkodliwych nawyków pozwalają uniknąć nieprzyjemnych dolegliwości, przewlekłego stanu zapalnego i postępu choroby.
Przyczyny hemoroidów są bezpośrednio związane z postępem cywilizacyjnym, który wpłynął na zmianę nawyków żywieniowych oraz trybu życia. Jednym z czynników, które znacząco zwiększają ryzyko rozwoju choroby hemoroidalnej, jest dieta uboga w błonnik i produkty naturalnego pochodzenia. Menu oparte na produktach wysoko przetworzonych, produktach z dużą zawartością cukrów prostych, a także niski stopień nawodnienia organizmu sprzyjają występowaniu zaparć, które skutkują powiększeniem się guzków krwawniczych. Równie niekorzystny wpływ na funkcjonowanie hemoroidów ma siedzący tryb życia. Długotrwałe przebywanie w pozycji siedzącej, stronienie od aktywności fizycznej oraz rezygnacja ze spacerów na rzecz jazdy samochodem lub komunikacją miejską są przyczyną pojawienia się zaburzeń krążenia. To druga z częstych przyczyn rozwoju choroby hemoroidalnej. Powiększenie się guzków krwawniczych związane jest także ze zmianami hormonalnymi w ciąży i okresie menopauzy, zaburzeniami przemiany materii, nadwagą, otyłością, ciężką pracą fizyczną oraz bardzo intensywnymi treningami i uprawianiem niektórych sportów.
Choroba hemoroidalna dotyczy rosnącego odsetka globalnej populacji. Możemy uniknąć związanego z nią dyskomfortu, stosując zdrową, urozmaiconą i bogatą w błonnik dietę, która usprawnia funkcjonowanie jelit, a także pamiętając o codziennej, umiarkowanej aktywności fizycznej.
Wyróżniamy 4 rodzaje (stopnie zaawansowania) choroby hemoroidalnej, czyli:
- hemoroidy I stopnia, które są widoczne jedynie podczas badania proktologicznego i nie wychodzą poza kanał odbytu;
- hemoroidy II stopnia, które pomimo powiększenia nie wydostają się poza kanał odbytu podczas defekacji;
- hemoroidy III stopnia, które wydostają się na zewnątrz odbytu podczas defekacji, jednak można je manualnie odprowadzić do kanału odbytu;
- hemoroidy IV stopnia, które przez cały czas znajdują się poza odbytem i nie da się ich manualnie odprowadzić do kanału odbytu.
W zależności od stopnia zaawansowania choroby hemoroidalnej pojawiają się konkretne objawy, które mogą znacząco utrudniać normalne funkcjonowanie, wpływając m.in. na pojawienie się zaburzeń podczas oddawania stolca oraz uciążliwych dolegliwości, które nasilają się podczas siedzenia.
Jak uniknąć guzków krwawniczych?
Podstawą jest zdrowe odżywianie. „Odpowiednio ułożony jadłospis zapobiegnie zaparciom, wyeliminuje też prawdopodobieństwo przytycia. Dzięki odpowiedniej diecie przewód pokarmowy będzie mniej obciążony, a co za tym idzie korzystnie wpłynie na pracę jelit. Musimy pić zatem dużo płynów, jeść owoce i warzywa” – mówi dr n. med. Jacek Jesipowicz, chirurg proktolog ze szpitala Żagiel Med w Lublinie.
Niezwykle ważna jest też aktywność fizyczna, która usprawnia metabolizm i krążenie krwi.Jeśli nie przepadamy za sportowym trybem życia wybierzmy sobie coś, co nie będzie dla nas obciążające, a jednak dostarczy organizmowi trochę ruchu – spokojny jogging, pływanie czy choćby spacer przed snem na pewno pomogą poprawiać funkcjonowanie jelit.
Hemoroidy – badania
Hemoroidy I i II stopnia można wykryć podczas badania proktologicznego, bo są widoczne jedynie po zastosowaniu anoskopu. Ze względu na charakter badania choroba hemoroidalna bywa dość często bagatelizowana i traktowana jako bardzo wstydliwy problem. Nie należy jednak obawiać się anoskopii – badanie to, choć nieprzyjemne, pozwala zdiagnozować chorobę hemoroidalną i rozpocząć leczenie mające na celu powstrzymanie jej rozwoju oraz skuteczną redukcję uciążliwych dolegliwości. Hemoroidy III stopnia są widoczne podczas parcia na stolec i także wymagają konsultacji lekarskiej – w tym przypadku konieczne jest ich manualne odprowadzenie do kanału odbytu. Hemoroidy IV stopnia cały czas pozostają poza odbytem, co skutkuje nie tylko nasileniem się dolegliwości, ale także wpływa na samoocenę – lekarz nie może wprowadzić guzków krwawniczych do kanału odbytu i zleca wykonanie odpowiedniego zabiegu.
Leczenie hemoroidów
Leczenie hemoroidów zależne jest od stopnia zaawansowania choroby hemoroidalnej. W jej początkowym stadium stosuje się leczenie objawowe i leczenie zachowawcze, które uwzględniają zmianę diety oraz trybu życia, a także stosowanie maści, kramów i czopków, które usprawniają krążenie, wzmacniają ściany naczyń i redukują stan zapalny. W przypadku zaawansowanej choroby hemoroidalnej stosowane są różne metody leczenia nadmiernie powiększonych guzków krwawniczych np. laserowe usuwanie hemoroidów.
Czytaj też:
Fibromialgia – tajemnicza choroba całego ciała. Czym jest i jak ją leczyć?