Kleszcze zagrażają nam nie tylko podczas wypoczynku na terenach zalesionych. Mit na temat kleszczy spadających z drzew został dawno obalony. Wiadomo, że dorosłe osobniki najczęściej kryją się w wysokiej trawie i w zaroślach. Larwy i nimfy kleszczy doskonale czują się tuż przy powierzchni gleby, dlatego łatwo o ich ugryzienia, gdy np. siedzimy na trawniku. Co ważne, kleszcze z rodziny obrzeżków mogą zamieszkiwać nasze domy - ich ukąszenia są bolesne i mogą zakończyć się silną reakcją alergiczną.
Rodzaje kleszczy w Polsce
Na terenie Polski możemy spotkać kleszcze z aż 19 gatunków. Pajęczaki te żywią się krwią kręgowców m.in. ptaków, gryzoni, ssaków. Dzielimy je na 3 grupy:
- obrzeżki (Argasina),
- kleszcze właściwe (Ixodina),
- kleszczowate (Ixodidae).
Kleszcze należą do gromady pajęczaków i podgromady roztoczy, jednak to nie ich systematyka jest dla nas najważniejsza. Kluczowe jest to, że ugryzienie kleszcza może zakończyć się poważną chorobą, bo są one nosicielami zagrażających naszemu zdrowiu i życiu bakterii oraz wirusów.
Kleszcze, których powinniśmy się obawiać…
Człowiekowi zagrażają przede wszystkim:
- kleszcze łąkowe (Dermacentor reticulatus),
- kleszcze pospolite (Ixodes ricinus),
- obrzeżki gołębie (Argas reflexus).
Kleszcze łąkowe i pospolite najczęściej atakują człowieka na terenach zielonych. Spotkamy je w lasach, na łąkach, w parkach i we własnych ogrodach. Obrzeżki mogą zasiedlać nasze domy, zwłaszcza strychy, poddasza, gołębniki oraz pomieszczenia gospodarskie, gdzie hodowany jest drób. Często przedostają się do naszych mieszkań przez otwarte okna ze względu na bliski kontakt z ich żywicielami, czyli m.in. ptakami, choć obrzeżki żywią się także krwią nietoperzy.
Ważne: na terenie Polski okresowo spotykane są także kleszcze, które migrują razem z ptactwem z odległych rejonów globu m.in. z Afryki, co sprawia, że istnieje niewielkie ryzyko ugryzienia przez takiego „podróżnika”.
Jakie choroby przenoszą kleszcze?
Skutkiem ugryzienia kleszcza może być zakażenie chorobami wirusowymi oraz bakteryjnymi. Zalicza się do nich m.in.: zakażenie boreliozą i kleszczowym zapaleniem mózgu. Borelioza to choroba bakteryjna, przed którą nie chronią nas szczepionki. Krętki boreliozy atakują różne narządy i układy ludzkiego organizmu, powodując nietypowe objawy, co utrudnia szybkie postawienie właściwej diagnozy. Boreliozą najczęściej zarażają człowieka kleszcze z rodzaju Ixodes np. kleszcz pospolity, zwany też kleszczem psim lub kleszczem pastwiskowym. Spotkamy go przede wszystkim na terenach zadrzewionych, na łąkach i trawnikach (także w przestrzeni miejskiej).
Przez kleszcze z rodziny Ixodes przenoszony jest także wirus kleszczowego zapalenia mózgu. Choroba ta zagraża naszemu zdrowiu i życiu, jednak możemy się przed nią chronić. Szczepionka przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu pomaga uniknąć poważnych konsekwencji zachorowania m.in. powikłań związanych z zapaleniem mózgu.
Choć nie zawsze zdajemy sobie z tego sprawę, to poważnym zagrożeniem dla człowieka są także obrzeżki. Obrzeżek gołębień (kleszcz ptasi) może zagnieździć się w naszym domu i szybko zwiększyć swoją liczebność. Atakuje przede wszystkim w nocy, więc nie jesteśmy w stanie do dostrzec. Co ważne, obrzeżki podczas ugryzienia wprowadzają do naszego organizmu silnie alergizujące związki. Jeżeli ugryzą w twarz lub szyję, może dojść do problemów z oddychaniem z powodu silnego obrzęku; skutkiem ugryzienia obrzeżka może być także wstrząs anafilaktyczny. Po ugryzieniu pojawiają się też inne objawy - może wystąpić gorączka, ból głowy, problemy z układem pokarmowym. Ranki po ugryzieniach silnie swędzą i trudno się goją, a stan zapalny może obejmować znaczną powierzchnię skóry.
Czytaj też:
QUIZ: Kleszcze i choroby odkleszczowe – sprawdź, ile o nich wiesz